Na naukę nigdy nie jest za późno. Wiedza i umiejętności są wartościami intelektualnymi, których trwałość i stosowalność wymaga ciągłego aktualizowania, ciągłego kształcenia się, które w istocie jest rozwijaniem własnych kompetencji. Na naukę zorganizowaną w dorosłym życiu przeważnie nie ma czasu. Ale jest możliwość zastosowania innej metody – samokształcenia

Samokształcenie jest w zasadzie kompetencją kluczową ludzi XXI wieku. Nazywani jesteśmy społeczeństwem wiedzy. Nie na darmo. W tym społeczeństwie, które przebyło drogę od stosunków feudalnych i przemysł – cenniejsze są kompetencje intelektualne, niż kapitał i akt pracy. Społeczeństwo wiedzy nosi w sobie cechy otwartości i wolności, co wymaga od ludzi nieustannie samodzielnych decyzji i odpowiedzialności, a także racjonalizmu myślenia, wskazując na konieczność ciągłego samokształcenia.

Nadrzędnym wobec samokształcenia pojęciem jest samoedukacja. W jago zakres wchodzą dwa procesy:
• samowychowanie: ma doprowadzić do przyswojenia sobie hierarchii wartości, wypracowania wartościowych poglądów, przekonań, postaw, ukształtowania charakteru moralnego, wysokiego stopnia kultury estetycznej oraz sprawności fizycznej,
• samokształcenie poznanie rzeczywistości, rozwój sfery intelektualnej, zdobycie operatywnej wiedzy, wyrobienie określonych umiejętności.
W rzeczywistości oba procesy nakładają się na siebie, co sprawia, że najczęściej rozpatruje się je łącznie, tradycyjnie pod pojęciem samokształcenia lub aktualnie także pod pojęciem autoedukacji.

Znaczenia samokształcenia
Jeden z raportów UNESCO poświęcony edukacji podkreśla, że samokształcenie jest główną strategią edukacji ustawicznej, ponieważ nie można jednostki zmusić do ciągłego uczenia się w zinstytucjonalizowanych formach kształcenia. Nie bez znaczenia jest także to, że współczesne drogi kształcenia, rozwój osobisty i zawodowy są wysoce zindywidualizowane, dlatego standardowe usługi edukacyjne nie są w stanie sprostać specyficznym potrzebom jednostki. Możliwości samokształcenia wzmacniają nowoczesne środki kształcenia, takie jak komputer czy Internet.
Działalność edukacyjna skierowana na zdobycie wiedzy (głównie przez czytelnictwo). Samokształcenie poza szkołą może mieć strukturę nieformalną (tym samym do niczego nie zobowiązującą), przez co jest możliwa spontaniczna edukacja. Sytuacyjne uczenie się (egzystencjalne problemy, które pojawiają się niezależnie od podjętego tematu) pozwala na poszukiwanie właściwych relacji między wiedzą praktyczną (używaną) a sytuacją, w której została lub może być ona zastosowana. Teoria sytuacyjna jest niewątpliwie teorią alternatywną wobec wszystkich pozostałych. Bazuje ona na pewnej podstawowej obserwacji – że działamy zawsze w jakiejś sytuacji i okolicznościach. Nie można więc zrozumieć naszego działania, w tym także uczenia się, poza jego konkretnymi sytuacyjnymi uwarunkowaniami.

Rodzaje samokształcenia
1.     samokształcenie wspomagane bądź kierowane: przyjmuje formę poradnictwa, konsultacji, a niekiedy fragmentarycznego kierownictwa bezpośredniego (np. kształcenie korespondencyjne).
2.     samokształcenie kierowane pośrednio: występuje głównie ze strony autorów, twórców i redaktorów źródeł informacji, z których korzystają osoby uprawiające samokształcenie; do źródeł tych należą podręczniki, przewodniki metodyczne, programy i pakiety multimedialne oraz różnego rodzaju materiały pomocnicze (np. rysunki, wykresy, tablice).
3.     samokształcenie samoistne / właściwe: osoby uczące się samodzielne czerpią wiedzę ze źródeł naukowych, materiałów i komunikatów nie przeznaczonych do samokształcenia, a także bezpośrednio z obserwacji otaczającej rzeczywistości; wymaga to dużej dojrzałości intelektualnej, umiejętności wnikliwej obserwacji, właściwej interpretacji wyników, umiejętności systematyzowania i strukturyzowania uzyskanych danych.
Wszystkie wymienione procesy mogą występować w różnych kombinacjach i układach np.: równolegle, mogą się wzajemnie zaburzać, mogą być komplementarne, poprzedzające, następcze.

Publikacja sfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego. Projekt „Szkoła nie tylko dla dzieci” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego
Funduszu Społecznego.
[url=”http://www.szkolanietylkodladzieci.eu”]http://www.szkolanietylkodladzieci.eu

UWAGA: Archiwum dyskusji na forum znajdziesz tutaj.