Maria Leś – Runicka

Z dziada pradziada jaworznianka, rodzice i dziadkowie pochodzą z Byczyny, historia rodziny sięga 1670 roku, wzmianka pochodzi z pierwszych ksiąg metrykalnych. Drzewo genealogiczne pani Maria wyprowadziła dla dziadka Lesia i babci Ciołczyk. Babcia Maria Leś z d. Ciołczyk była pierwszą dyplomowaną akuszerką w Byczynie, ukończyła szkołę krakowską.
Pani Maria z sentymentem wspomina zjazdy na sankach z Chrzanowskiej lub Pietrusowej Górki, współcześnie to trasa DK 79.

Studia ukończyła w krakowskiej Wyższej Szkole Pedagogicznej filii w Katowicach, wydział Historii, pracę magisterską napisała pod tytułem „Organizacja wojskowa Powstania Styczniowego 1863–1864”. Interesowała się podówczas wojskowością, zwłaszcza zaś Napoleonem i Legionami Polskimi Dąbrowskiego.

Przez 30 lat pracowała w administracji górniczej w Katowicach w Centrali Zaopatrzenia Górnictwa i Energetyki. Do emerytury pracowała na Kopalni Mysłowice jako kierownik zaopatrzenia.
Wcześniejsza emerytura (od lutego 1995 r.) pozwoliła pani Marii na oddanie się pracy nad historią własnej rodziny. Jako że historii Jaworzna podówczas nie było, swe poszukiwania rozszerzyła o historię miasta.
Źródeł poszukuje w archiwach, w tym w Archiwach Państwowych w Katowicach, Krakowie, Warszawie, Kielcach, Archiwach Kościelnych w Krakowie, tu w Archiwum Metropolitalnym, Archiwum Papieskim i Archiwum Kurii.

Najstarszym dokumentem o Jaworznie z jakim miała do czynienia był dokument z 1242 roku zamiany Jaworzna między biskupem krakowskim a zakonem Benedyktynek w Staniątkach.
Pani Maria stale współpracuje z gazetą „Co Tydzień”, w której ukazało się ok. 800 jej artykułów o historii miasta. Jest autorką tekstów do Zeszytów Historycznych Miasta Jaworzna (ok. 12 numerów). Jej samodzielne wydawnictwa to „Historia Jaworzna do 1795 roku”, „Historia Towarzystwa Gimnastycznego Sokół”, „Kopalnia Szczakowa – Kolebka Polskiego Górnictwa Węglowego”, „Historia Edukacji Szkolnej w Jaworznie do 1945”, ” Dzieje Górnictwa Węglowego w Jaworznie 1792 -2002”, „Historia Kopalni Janina”, „Historia Miasta Libiąża do 1945” (w internecie).

Pani Maria prowadzi wykłady i prelekcje dla nauczycieli, publiczności, dla szkół gimnazjalnych i podstawowych, dzieci szczególne interesuje historia rodów.

Wszystko, co odnalazła jest dla niej odkryciem, tekstów o Jaworznie wszak nie było. Poszukiwania dają przyjemność – jak mówi – odkrywania ziemi nieznanej. Wiele postawionych przez nią tez znalazło potwierdzenie w dokumentach. Nadal podróżuje i znajduje nowe rzeczy w archiwach. Ostatnio pracowała nad historią rodu Domsów, założycieli kopalni Sobieski i kolei lokalnej Jaworzno – Piła Kościelecka.
Dokumenty znajdywała w archiwum w Krakowie oraz we Lwowie, gdzie była w ubiegłym roku.

Nie podróżuje bez celu, są to zazwyczaj podróżne prawdziwego odkrywcy. Zamierza udać się do Wiednia, do tamtejszego archiwum w poszukiwaniu dokumentów po spółce węglowej Gutmannów. Lubi serfowanie po internecie, ostatnio dotarła do biblioteki w Montrealu. Inna pasja pani Marii to szydełkowanie.

W dawnych latach podkochiwała się w Żabczyńskim, amancie kina międzywojennego. Nadal lubi to kino, ostatnio obejrzała żydowski film z okresu międzywojennego z napisami po polsku. Z prawdziwą pasją oddaje się lekturze książek biograficznych – teraz to  seria „Niemcy w Polsce” i „Żydzi w Polsce”.

Lubi muzykę lekką i przyjemną, nudzi ją opera, choć dawniej jej słuchała z przyjemnością, uspokaja ją jazz. Lubi swojego doga niemieckiego (z rodowodem) – Eryka Claptona, który oddaje się drzemkom i leżeniu na kanapie, choć jak mu się zachce to i zaszczeka.

Motto pani Marii odwołuje się do myśli Piłsudskiego: „Naród który nie zna i nie szanuje swojej przeszłości, nie ma prawa do teraźniejszości, oraz nie zasługuje na przyszłość”.