Co się dzieje z organizmem człowieka gdy nie ma słońca

Jesienią, kiedy dni są krótkie, pochmurne i deszczowe, szczególnie mocno doskwiera nam zły humor, przygnębienie, czujemy się zmęczeni. Do tego dołączają bóle kostno – stawowe i w rezultacie nie mamy na nic siły ani ochoty.

„Mówisz, że kochasz deszcz, a rozkładasz parasolkę, gdy zaczyna padać.
Mówisz, że kochasz słońce, a chowasz się w cieniu, gdy zaczyna grzać.
Mówisz, że kochasz wiatr, a zamykasz okno, gdy zaczyna wiać.
Właśnie dla tego boję się, gdy mówisz, że kochasz mnie.”
William Szekspir

Trzeba przyznać, że ten piękny cytat daje do myślenia. Jednak rozpatrując go nie tylko w kontekście uczuć, musimy przyznać, że ze słońcem faktycznie tak jest: wszyscy kochamy słońce, ale często go unikamy. Przyczyny są różne: kobiety w ciąży, dzieci oraz osoby starsze nie powinny wystawiać się na promieniowanie słoneczne. Podobnie jak osoby z chorobami układu krążenia, trądzikiem, żylakami oraz stosujące konkretne leki. Jednak osoby aktywne zawodowo, spędzające większość czasu w zamkniętych pomieszczeniach, biurze, czy samochodzie, po prostu nie mają możliwości przebywania na powietrzu w ciągu dnia. A brak słońca niesie za sobą istotne konsekwencje.

W Polsce w miesiącach od września aż do kwietnia słońca zazwyczaj jest bardzo mało, a promieniowanie UVB nie dociera do powierzchni ziemi, ponieważ zostaje rozproszone w górnych warstwach atmosfery.W związku z tym, w tym okresienie wytwarza się w skórze potrzebna ilość witaminy D. Witamina D nie bez przyczyny nazywana jest „witaminą słońca”, ponieważ to właśnie słońce jest głównym czynnikiem powodującym jej syntezę w naszej skórze.

Witamina D uczestniczy w wielu procesach zachodzących w naszym organizmie, dlatego tak ważne jest dostarczanie odpowiednich jej ilości każdego dnia! Witamina D pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego oraz mięśni, ułatwia wchłanianie wapnia i fosforu z przewodu pokarmowego oraz utrzymanie prawidłowego poziomu wapnia we krwi.Pomaga w utrzymaniu zdrowych kości i zębów, pomaga zmniejszyć ryzyko upadku związane z niestabilnością postawy i osłabieniem mięśni (upadki stanowią ważny czynnik ryzyka złamań kości u osób obojga płci w wieku 60 lat i starszych).

Latem, choć może to być zaskakujące, również nie mamy gwarancji, że dostarczymy sobie niezbędną ilość witaminy D. Żeby tak było, musielibyśmy przebywać na słońcu codziennie minimum 15 minut, bez filtrów przeciwsłonecznych (filtr należy nanieść dopiero po 15-30 minutach przebywania na słońcu), w godzinach 10-15 i mieć odkryte przedramiona i częściowo nogi. Zapewne niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że filtr SPF15 ogranicza wytwarzanie witaminy D aż o 99%! Należy sobie również zadać pytanie: ktospełnia wszystkie wymienione warunki i ma szansę na syntezę witaminy D latem? Przede wszystkim brakuje nam czasu i chęci na aktywność na świeżym powietrzu. Nawet jeśli spędzamy czas na zewnątrz, to dzień nie zawsze jest słoneczny, a pogoda często nie rozpieszcza. Gruba warstwa chmur i zanieczyszczenie powietrza ograniczają syntezę witaminy D. Ciemna karnacja skóry z kolei uniemożliwia powstawanie witaminy D w skórze ze względu na pochłanianie promieniowania UVB przez nadmiar melaniny, która powoduje redukcję syntezy witaminy D nawet do 99%.

Skoro jesienią i zimą witamina D praktycznie nie wytwarza się w naszej skórze, a latem nasz tryb życia i warunki zewnętrzne nie pozwalają na efektywną jej syntezę, to czy można temu zaradzić?

Witaminę D znajdziemy w niektórych produktach spożywczych (najwięcej w tłustych rybach morskich). Ale żeby zapewnić sobie 1000 j.m. witaminy D, należałoby codziennie zjadać około 100 g świeżego węgorza lub łososia, albo: kilka kilogramów żółtego sera, 20 jaj lub wypić 80 litrów mleka! To w praktyce bardzo trudne do wykonania.

Eksperci zalecają osobom dorosłym, które unikają ekspozycji na słońce przyjmowanie 800-2000 j.m. witaminy D na dobęprzez cały rok. Osobom powyżej 65 roku życia, osobom pracującym na nocne zmiany i osobom z ciemną karnacją też zaleca się suplementację całoroczną.W okresie od września do kwietnia rekomenduje się suplementację witaminą D wszystkim osobom dorosłym. Osoby otyłe powinny dostarczać sobie odpowiednio większą dawkę, w zależności od BMI. Dzieciom w wieku od 1 do 18 rż należy zapewnić podaż 600 – 1000 j.m. na dobę witaminy D przez cały rok, jeśli unikają ekspozycji na słońce, a szczególnie w okresie od września do kwietnia.

Słońce ma ogromne znaczenia dla naszego zdrowia i samopoczucia. Już w 1822 roku polski lekarz i uczony Jędrzej Śniadecki zalecał kąpiele słoneczne jako świetną metodę leczenia krzywicy. Zatem nie chowajmy się w cieniu, gdy słońce zaczyna grzać, jak pisał Szekspir, tylko mądrze i z umiarem korzystajmy z jego dobrodziejstw.