Palmiarnia w Gliwicach

Nasz redakcyjny botanik Piotr Grzegorzek odwiedził z naszą kamerą Palmiarnię w Gliwicach, prezentując jej walory. U dołu historia gliwickiej palmiarni, zaczerpnięta ze strony internetowej: https://mzuk.gliwice.pl/jednostka/palmiarnia/

Historia Palmiarni Gliwickiej sięga 1880 roku, kiedy to na terenie kształtującego się parku miejskiego powstały pierwsze szklarnie o charakterze wystawowym.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Gliwicach

Dynamiczny rozwój obiektów rozpoczął się jednak w 1924 roku, kiedy to zorganizowano wielką wystawę roślin egzotycznych. Wśród nich prezentowano kolekcję palm. Trzy z nich należące do gatunku feniks kanaryjski do dnia dzisiejszego rosną w pawilonie historycznym. W 1925 roku otwarto pierwszy na Śląsku wielki basen o pojemności 120m3 wody dla jednej z największych na świecie roślin wodnych Victoria regia. Odtąd można było podziwiać liczne rośliny znad Amazonki. Zbudowano terraria oraz klatki dla egzotycznych zwierząt. Zachwyt wzbudzały akwaria z kolorowymi rybkami, żabami i żółwiami. Podobnie w ptaszarni, wśród wielu ptaków królowały brazylijskie papugi. Gwałtowny rozwój ilościowy, a także wzrost palm nakazał powiększenie Palmiarni.

W 1935 roku wybudowano wysoką na 12m i powierzchni 504m2 szklarnię, która stała się głównym pawilonem wystawowym. Powiększono również kaktusiarnię i dobudowano akwaria. Nieoceniony wkład w ten rozwój wniósł dyrektor Riedel – miłośnik roślin, botanik a jednocześnie dobry organizator. Wraz z inwestycjami wzrastała frekwencja zwiedzających. W 1926 roku Palmiarnię odwiedziło około 8000 osób, a w 1936 roku było ich już 30 tysięcy. Palmiarnia wraz z otaczającym ją parkiem była – razem z śródmiejskimi alejami spacerowymi (obecnie Aleja Przyjaźni) i zespołem krajobrazowego Parku Wilhelma (obecnie Park Chrobrego) „zielonymi płucami” wśród kopalń, hut i zakładów przemysłowych. Palmiarni nie ominęły zniszczenia wojenne.

W styczniu 1945 roku obiekty zostały niemal doszczętnie zdewastowane. Powybijane szyby, niesprawna kotłownia i panujący mróz spowodował utratę prawie całej kolekcji roślin. Dzięki wysiłkowi inż. Krzeczewskiego i pracowników Palmiarni w październiku 1947 roku placówka ponownie została otwarta dla zwiedzających. Miała wówczas 1400m2 powierzchni, posiadała około 600 gatunków roślin, 28 akwariów, basen z wodą podgrzewaną przez cały rok oraz duże alpinarium.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Gliwicach

Sprowadzono wówczas do Gliwic niektóre okazy z opuszczonych po wojnie majątków na Dolnym Śląsku. Wiele egzemplarzy zakupiono lub otrzymano w darze od prywatnych hodowców. W latach 70-tych kolekcja roślin liczyła już 8000 sztuk.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Gliwicach

Pogarszający się stan techniczny obiektów i wzrost zagrożenia dla zwiedzających wymusił decyzję o zamknięciu Palmiarni 1985 roku. Postanowiono całkowicie zmodernizować wszystkie szklarnie, przy jednoczesnym zachowaniu roślin. Zastosowano metodę obudowy. Najpierw wzniesiono konstrukcję i powłoki nowych pawilonów, a następnie zdemontowano stare szklarnie.
Zdjęcie ze zbiorów Muzeum Miejskiego w Gliwicach

Powierzchnia Palmiarni wzrosła do około 2000m2, a najwyższy pawilon mierzy 22 m – co zapewnia dalszy rozwój palm, z których trzy towarzyszą Gliwiczanom od 1924 roku.