piątek, 29 marca, 2024

Długoszyn na kartach historii: Długoszyn – tożsamość pogranicza

Strona głównaDzielniceDługoszynDługoszyn na kartach historii: Długoszyn - tożsamość pogranicza

Długoszyn na kartach historii: Długoszyn – tożsamość pogranicza

- Advertisement -

Długoszyn, wraz z ziemia jaworznicką przez niemal całą swoją historię był obszarem przygranicznym. Od granic plemiennych, poprzez te z czasów rozbicia dzielnicowego, aż do chwili, kiedy Przemsza oraz Biała Przemsza stawały się granicami państwa polskiego czy państw zaborczych. Jednak bez względu na zawirowania i zmiany, do jakich dochodziło, teren ten nie zatracił swej kulturowej tożsamości.

W okresie sprzed powstania państwa Piastów, granica między terenem Ślężan a Wiślan przebiegała na zachód od dzisiejszego Jaworzna. W okresie rozbicia dzielnicowego, obszar ten przez niemal stulecie był częścią księstwa opolsko- raciborskiego, by w 2 poł. XIII wieku za sprawą księcia Bolesława V Wstydliwego trafić na bez mała osiem stuleci w skład księstwa krakowskiego. Od XIV wieku aż do stulecia osiemnastego Przemsza stanowiła granicę między Polską, a odpowiednio; Czechami, potem monarchią habsburską (która wchłonęła Królestwo Czech), a następnie Prusami, które anektowały Śląsk. Po kongresie wiedeńskim w 1815 roku, rzeką graniczną stała się także Biała Przemsza, oddzielającą Rzeczpospolitą Krakowską (włączoną w 1846 roku do austriackiej Galicji) od terenu zaboru rosyjskiego, gdzie utworzone zostało autonomiczne Królestwo Polskie zwane Kongresówką. Stan taki utrzymał się aż do zakończenia I wojny światowej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Długoszyn, jako część miasta Szczakowa wszedł w skład województwa krakowskiego. W czasie II wojny światowej obszar dzisiejszego miasta Jaworzna wcielono do nazistowskiej Rzeszy Niemieckiej. W czasie okupacji Długoszyn podlegał gminie w Dąbrowie Narodowej, zwanej wówczas Premsdorf, co tłumaczyć można jako Osada nad Przemszą. Po wojnie Długoszyn, ze Szczakową oraz Jaworznem wrócił do województwa krakowskiego.

Herb województwa małopolskiego

Stan ten uległ zmianie dopiero w roku 1975, kiedy to ziemia jaworznicka włączona została do województwa katowickiego. Taki stan rzeczy utrzymywał się do 1998 roku. Obecnie teren Długoszyna (wraz z Jaworznem) należy do województwa śląskiego.

Pomimo tak intensywnych i osobliwych zmian odnośnie przynależności wsi Długoszyn do takich czy innych struktur terytorialnych, obszar ten pozostał integralną częścią kultury, tożsamości i specyfiki województwa krakowskiego. Bez względu bowiem na okoliczności, teren ten niemal zawsze związany był z Krakowem, a także jego folklorem, funkcjonującym zresztą do dziś.

Dożynki w Długoszynie, lata 70. XX wieku

Warto o tym pamiętać szczególnie dzisiaj, kiedy miasto Jaworzno jest częścią województwa śląskiego. Zadziwia bowiem fakt, że coraz częściej, szczególnie w mediach ogólnopolskich, kiedy tylko wspomina się o Jaworznie, używa się stwierdzenia, że leży ono na Śląsku. Niejednokrotnie także sami Jaworznianie przychylają się do takiego sformułowania. Jest to jednak bardzo poważny błąd. Jaworzno (Długoszyn także) nie jest częścią Śląska lecz częścią województwa śląskiego i fakt ten należy wyraźnie podkreślić. Na czym więc polega różnica? Otóż dzisiejsze województwo śląskie, utworzone dwie dekady temu jest dość osobliwą jednostką terytorialną; 52% jego obszaru to historyczna Małopolska, a ściślej ziemia krakowska, m.in. z Częstochową, Sosnowcem, Będzinem, Czeladzią oraz znaczną częścią Podbeskidzia. Niecała natomiast połowa to historyczny Górny Śląsk, położony na zachód od linii rzeki Przemszy i Brynicy. Taki układ terytorialny związany był z powołaniem do życia województwa opolskiego, które de facto jest trzonem historycznego Górnego Śląska. Zresztą nazwy co najmniej kilku istniejących dziś województw przynajmniej częściowo mijają się z prawdą historyczną. Razi więc fakt, że tak mocno podkreśla się śląskość jednostki terytorialnej, w której żyjemy, zarówno w terminologii jak i heraldyce. Nie chodzi tu rzecz jasna o zmianie granic województwa ale o właściwy punkt ciężkości, stanowiący jednocześnie niepodważalny element prawdy i tożsamości historycznej, która mogłaby znaleźć odzwierciedlenie być może w bardziej adekwatnej nazwie województwa, czy jego symbolice.

Herb województwa śląskiego

W Jaworznie nie mówi się śląską gwarą, architektura ma się raczej nijak do tej zza Przemszy, nie wspomniawszy już o folklorze. Tak jak przez wieki, tak i dziś (choć już niestety w dość szczątkowym wymiarze) w uroczystości kościelne czy świeckie widzimy ludzi, przede wszystkim kobiety, ale dawniej mężczyzn także, ubranych w krakowskie stroje ludowe, nie tylko na terenie Długoszyna, ale także na obszarze całego miasta Jaworzna, co znajduje doskonałe odzwierciedlenie na najstarszych ale i całkiem współczesnych fotografiach. Jarosław Sawiak 

- Advertisment -

Do końca 2027 roku powstaną nowe drogi na wjeździe do Jaworzna

Miasto Jaworzno podpisało umowę z konsorcjum firm MIRBUD S.A. i KOBYLARNIA S.A. na budowę nowego układu drogowego na Jaworznickim Obszarze Gospodarczym oraz na drogach...

Poznać, pokochać, chronić. Źródła Kłodnicy

W kolejnym odcinku serii Poznać, pokochać, chronić, prowadzący Piotr Grzegorzek zabrał nas na spacer po Zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Źródła Kłodnicy”. Jest to teren chroniony, jednak...

Trzecia Droga Szymona Hołowni w Jaworznie popiera Michała Kirkera

Trzecia Droga, czyli Polska 2050 Szymona Hołowni oraz PSL poparły kandydaturę Michała Kirkera na Prezydenta Miasta Jaworzna. Wczoraj, 26 marca, odbyła się konferencja prasowa...