piątek, 29 marca, 2024

Historia Jeziorek – cz. XIII – Pomnik pod skarpą

Strona głównaDzielniceHistoria Jeziorek – cz. XIII – Pomnik pod skarpą

Historia Jeziorek – cz. XIII – Pomnik pod skarpą

- Advertisement -

22 stycznia 1971 r. w 26 rocznicę wyzwolenia Jaworzna w pobliżu leśniczówki w Jeziorkach odsłonięto pomnik upamiętniający żołnierzy poległych w potyczkach w okolicznych lasach w lipcu 1943 r. i pomordowanych w śledztwach lub w obozach zagłady. Pomnik ufundował jaworznicki ZBOWiD.

Na pomniku umieszczono napisy ze stali: PPR, GL, AK oraz BCH. Jego lokalizacja nie była przypadkowa. Leśniczówka Arnolda Preglera była począwszy od pierwszych dni wojny punktem konspiracyjnym. Znajdowali w niej pomoc żołnierze z różnych organizacji ruchu oporu, bez względu na przekonania polityczne. Leśniczy Arnold Pregler był oficerem WP, w czasie okupacji był komendantem placówki „Jastrząb”. Do końca swojego życia wierny był hasłu „Bóg, Honor, Ojczyzna”.

Pomnik w Jeziorkach po kilkunastu latach został zdewastowany, część liter skradziono. Po pewnym czasie ze środków z budżetu miasta pomnik poddano renowacji. Inicjatorem tych działań był kapitan Stanisław Nowakowski, prezes jaworznickiego koła Światowego Związku Żołnierzy AK.

2 września 1996 r. odnowiony pomnik oddano pod opiekę uczniom ze Szkoły Podstawowej nr 19 z Jeziorek. W uroczystości brał udział kapitan Nowakowski, który w okolicznościowym referacie przypomniał historię wydarzeń z lipca 1943 r. i zwrócił się do uczniów: „Niech idee „Bóg, Honor, Ojczyzna”, które przyświecały żołnierzom AK, staną się kierunkowskazem we wszystkich Waszych poczynaniach. Bądźcie godnymi spadkobiercami naszego imienia, kształtując wasze umysły i charaktery. (…) Chylimy dziś czoła przed męstwem i ofiarą życia żołnierzy, którzy polegli w obronie Ojczyzny, którzy nigdy nie wrócili z nieludzkiej ziemi, którzy grobów swoich nie mają„.

Pomnik, stan z lipca 2017 r. (fot. Tomasz Gut)

Na pomniku umieszczono żeliwne napisy: GL, AL, AK, BCH. Dodano tarczę z orłem w szczycie i dwoma mieczami w dolnej części oraz inskrypcją: „1410-1945 Grunwald-Berlin”. Poniżej umieszczono tablicę z napisem: „Poległym bohaterom w walce z faszyzmem hitlerowskim w lipcu 1943 r., społeczeństwo miasta Jaworzna”. Na cokole pomnika wyryto daty: 1939-1945.

Po renowacji pomnika kombatanci z koła AK w Jaworznie organizowali w lipcu uroczystości upamiętniające tragiczne wydarzenia z 1943 r. Po kilku latach od tej renowacji kombatanci zwrócili się do klubu środowiskowego „Kasztan” w Jeziorkach, aby przejął organizację tych uroczystości. Kierowniczka klubu Ludwika Smalcerz podjęła się niełatwego zadnia odszukania ofiar poległych w lipcu 1943 r. Udało się nawiązać kontakt z rodzinami Preglerów, Abstorskich, Poschów i Sołtysków. Od tego momentu rodziny te jako goście honorowi zapraszane są na uroczystości pod pomnikiem w Jeziorkach. W sierpniu 2017 r. dokonano zmiany nazwy ulicy z Gwardii Ludowej na Arnolda Preglera.

Rodzina Preglerów przesłała na ręce Grażyny i Jerzego Gut przejmujący list: „Nasz dziadek Arnold wraz z babcią Marią i synem Kazimierzem nie posiadają konkretnego grobu (…) Tak piękne uhonorowanie, poprzez nazwanie ulicy ich nazwiskiem, jest dla nich wspaniałym epitafium.(…) Szczególnie wzruszająca jest myśl, że bliskość leśniczówki pozwala mieć pewność, iż ulicą tą codziennie chodzili. (…) mamy świadomość i jest to dla nas oczywiste, że ta zmieniona nazwa wyraża pamięć nie tylko o członkach naszej rodziny, ale również o bardzo wielu innych mieszkańcach Jeziorek, Byczyny, Jaworzna i okolic, którzy w tamtych wojennych okolicznościach, nierzadko całymi rodzinami, wiele cierpieli i oddali swoje życie”.

Pomnik, stan z grudnia 2018 r. (fot. Tomasz Gut)

Ostatecznie w ramach „dekomunizacji” w kwietniu 2018 r. usunięto z pomnika napis AL, tarczę z orłem w szczycie. 29 czerwca tegoż roku usunięto pozostałe napisy i zamontowano nową tablicę informującą, że w lipcu 1943 r. niemiecki okupant przeprowadził akcję pacyfikacji leśniczówek w Jeziorkach i Byczynie, w wyniku której aresztowano żołnierzy i działaczy formacji podziemnych i członków ich rodzin. Na pomniku wyryto również nazwiska 23 osób, które straciły życie w wyniku pacyfikacji lub też zostali pomordowani po zesłaniu do obozów koncentracyjnych.
Ela Bigas na podst. „Historii Jeziorek” Grażyny Gut i Jerzego Gut

- Advertisment -

Do końca 2027 roku powstaną nowe drogi na wjeździe do Jaworzna

Miasto Jaworzno podpisało umowę z konsorcjum firm MIRBUD S.A. i KOBYLARNIA S.A. na budowę nowego układu drogowego na Jaworznickim Obszarze Gospodarczym oraz na drogach...

Poznać, pokochać, chronić. Źródła Kłodnicy

W kolejnym odcinku serii Poznać, pokochać, chronić, prowadzący Piotr Grzegorzek zabrał nas na spacer po Zespole przyrodniczo-krajobrazowym „Źródła Kłodnicy”. Jest to teren chroniony, jednak...

Trzecia Droga Szymona Hołowni w Jaworznie popiera Michała Kirkera

Trzecia Droga, czyli Polska 2050 Szymona Hołowni oraz PSL poparły kandydaturę Michała Kirkera na Prezydenta Miasta Jaworzna. Wczoraj, 26 marca, odbyła się konferencja prasowa...