Podczas listopadowej sesji Rada Miejska uchwaliła nowe Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Jaworzna. Ten strategiczny dokument planistyczny najbardziej spójnie opisuje aktualną sytuację Gminy (m. in. pod względem zagospodarowania, demografii, ekologii) oraz wskazuje dalsze kierunki rozwoju miasta. Jednym z najistotniejszych wyzwań, przed którym stanęli autorzy Studium, jest pytanie o gospodarczą przyszłość Jaworzna po wdrożeniu przez Unię Europejską strategii Zielonego Ładu, czyli odejścia od gospodarki opartej na węglu.

Europa zmierza ku całkowitej neutralności klimatycznej. Ma ona polegać na przebudowie gospodarki w kierunku zeroemisyjności oraz całkowitej rezygnacji z paliw kopalnych. Horyzontem czasowym Europejskiego Zielonego Ładu jest rok 2050, kiedy emisja gazów cieplarnianych (w tym CO2) na całym kontynencie ma wynosić zero netto, co oznacza osiągnięcie neutralności klimatycznej. Strategia Zielonego Ładu zakłada gruntowne przekształcenia gospodarcze, których jednym z zasadniczych elementów będzie wyeliminowanie całych sektorów przemysłowych – wydobycia oraz produkcji energii z paliw kopalnych.

To być może największe wyzwanie w historii Jaworzna, którego podstawę ekonomiczną – właściwie od chwili nadania praw miejskich – stanowiła energetyka i górnictwo. Niezmiennie największymi pracodawcami w mieście są wielkie spółki branży energetyczno-wydobywczej. Naturalne jest zatem pytanie: co dalej po kopalniach i elektrowniach?

Nowa wersja Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Jaworzna stanowi próbę odpowiedzi na powyższe pytanie. Główny punkt ciężkości w tym strategicznym dokumencie został położony na powiększenie i uspójnienie obszarów, które w przyszłości mają stać się zapleczem terenowym dla nowych przedsięwzięć produkcyjnych i usługowych. Aby móc myśleć o rozwoju nowych gałęzi gospodarki w Jaworznie, Gmina musi dysponować zasobem terenów, na którym będzie to możliwe. Zgodnie z dotychczasowymi procesami urbanistycznymi tereny przemysłowe są wskazywane w zachodniej części miasta. Część północna i wschodnia tradycyjnie ma stanowić „zielone płuca” i obszary rekreacyjne dla mieszkańców.

Kolejnym wyzwaniem wskazanym w Studium są zagadnienia demograficzne – migracje i starzenie się społeczeństwa. Problemem jest presja na „rozlewanie się” zabudowy mieszkaniowej na peryferyjnie usytuowane tereny zielone, co podraża funkcjonowanie miasta (przez m.in. wydłużanie się linii wodociągowych i kanalizacyjnych, potrzeba budowy i obsługi dróg dojazdowych). Odpowiedzią jest wykorzystanie w celach mieszkaniowych terenów, które już wcześniej zyskały w zapisach planistycznych takie funkcje, a także „dogęszczanie” zabudowy. Jaworzno dysponuje w planach niezabudowanymi terenami o funkcji mieszkaniowej, które wystarczą na najbliższe 30 lat rozwoju mieszkalnictwa.

Studium wskazuje również obszary o niezaprzeczalnej i wyjątkowej wartości przyrodniczej oraz rekreacyjnej. Te przestrzenie, które powodują, iż nasze miasto traktowane jest jako oaza zieleni na mapie regionu. Nie zapominajmy, że blisko 70% powierzchni gminy stanowią różnego rodzaju tereny zielone (kompleksy leśne, użytki zielone, parki).

Prezydent Paweł Silbert podziękował wszystkim pracownikom Gminy i zespołowi projektantów za ogromne zaangażowanie przy pracach nad zmianą Studium. 

– To ogromnie ważny dokument, praca nad nim nie była prosta, trzeba było przejść przez szereg trudnych uzgodnień, a także negocjacji z wieloma instytucjami – zwłaszcza po zmianie przepisów. Czeka nas niejedno trudne wyzwanie w przyszłości i ten dokument daje nam szansę do zmierzenia się z rzeczywistością na nowo. Bez niego, za kilka lat bylibyśmy kompletnie bezradni wobec zmian, które nastąpią – mówi prezydent Paweł Silbert. – Wkrótce zaprocentują te uregulowania i wyzwania, które podjęliśmy przy poprzedniej edycji Studium. To dzięki uporowi i ciągłemu doskonaleniu naszych strategii nadaliśmy odpowiednie zapisy i uwarunkowania terenom z ogromnym potencjałem inwestycyjnym, na których pojawia się szansa lokalizacji dużych przedsiębiorstw. Otwieramy sobie szanse, które będą miały pozytywny skutek w przyszłości, dla kolejnych pokoleń jaworznian – podkreśla prezydent Silbert. 

Jak podkreślał Teobald Jałyński, naczelnik Wydziału Urbanistyki i Architektury, zarówno zmiana Studium, jak i procedowane obecnie plany zagospodarowania przestrzennego odpowiadają na wyzwania po 2025 roku. Ustalenia funkcji terenów, zbilansowania wskaźników, określenia miejsc do różnych rodzajów zabudowy i ustaleń ekologicznych są podstawą do rozwoju gospodarczego i społecznego Jaworzna w przyszłości.

Studium nie ma rangi prawa miejscowego. Jest jednak najbardziej kompleksowym dokumentem strategicznego planowania rozwoju gminy. Kolejne uchwalane miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (mpzp), które są już aktami prawa miejscowego, muszą powstawać w zgodzie z zapisami Studium. Zatem nowe plany miejscowe będą zgodne z przyjętym – w listopadzie 2020 r. przez Radę Miejską – rzeczonym dokumentem. Dynamicznie zmieniająca się sytuacja m.in. gospodarcza, demograficzna czy urbanistyczna sprawia, iż w niedalekiej przyszłości czeka nas weryfikacja „starych” planów miejscowych i sukcesywne ich aktualizowanie, by „nadążały” za rzeczywistym rozwojem miasta.

UM Jaworzno