Środa Popielcowa otwiera Wielki Post poprzedzający Wielkanoc. Zwana jest też Wstępną Środą lub Popielcem. Tego dnia kapłani posypują popiołem głowy wiernych, wymawiając słowa: Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz. Symbolika popiołu odwołuje się do kruchości ludzkiego życia, przywołuje żałobę i pokutę, ale też odwołuje się do oczyszczenia i zmartwychwstania. Jest też podkreśleniem przemijalności i ulotności wszelkich dóbr doczesnych.

Środa Popielcowa była na wsiach dniem żartów związanych z popiołem. Tego dnia nad wejściem do karczmy wieszano sito napełnione popiołem, do którego przywiązywano sznurek. Gdy wchodził ktoś do karczmy, pociągano za sznurek obsypując wchodzącego popiołem. Po wsiach biegali też chłopcy, sypiąc popiół na dziewczęta.

Był to też dzień symbolicznego karania dziewcząt, które w karnawale się nie wydały za mąż. Przymuszano takie panny, aby ciągnęły do karczmy ciężką kłodę, a tam miały wykupywać się wódką. Był to zwyczaj zwany kłodą popielcową. Jeszcze do początków XX w. zachował się zwyczaj przyczepiania pannom do wierzchniej odzieży kawałków drewna, wszelkich szmatek, a nawet kurzych nóżek i śledzi.

Tylko raz w roku, w Środę Popielcową po południu odbywało się zwyczajowe wejście młodych mężatek do grona starszych kobiet. W gospodach bawiły się podówczas same kobiety. Zwozili je tam chłopcy na taczkach przybranych sośniną i wstążkami. Mężczyznom, którzy pojawiali się w karczmach, zabierały czapki i żądały okupu.
Popielec był też czasem skakania na len. Kobiety tańczyły na len i konopie, dziewczęta na rutę, gospodarze na owies, górale na rzepę.
Ela Bigas