Gęste lasy Beskidu Śląskiego, malowniczo rozciągające się na południu Polski, stanowią nie tylko zaciszne siedlisko dla wielu gatunków fauny i flory, ale są również świadectwem głęboko zakorzenionych tradycji ludowych. Dominującym tam gatunkiem drzewa jest świerk pospolity, który przez stulecia kształtował życie i kulturę tamtejszej społeczności.

Od tego czasu świerk stał się nie tylko ikoną krajobrazu, ale i podstawą egzystencji wielu pokoleń mieszkańców Beskidu. Od wieków wykorzystywali oni jego wyjątkowe drewno do wznoszenia swoich domostw, a także tworzenia niezliczonych narzędzi, mebli i zdobień nadających góralskim izbom regionalny charakter. Między innymi przez wyjątkowość tego drzewa w Nadleśnictwie Wisła założono Muzeum Świerka Istebniańskiego w Jaworzynce. Ale co takiego można zobaczyć w tym muzeum?

Ciekawym eksponatem jest drewniana pralka niegdyś bardzo popularna na tych terenach.
Warto zwrócić uwagę na przemyślany sposób tworzenia różnych narzędzi, jak topory i siekierki oraz fakt, że budynek muzeum wzniesiono w dawnym, tradycyjnym stylu, bez użycia gwoździ.

Świerk istebniański jest wyjątkowy nie tylko z powodu swojego znaczenia dla budownictwa. To drzewo posiada cechy gatunkowe, które sprawiają, że jest wyjątkowo cenione w produkcji instrumentów muzycznych, zwłaszcza w lutnictwie. Jego drewno, odznaczające się specyficznymi właściwościami akustycznymi, pozwala na kreowanie brzmień o wysokiej jakości. Jest to cecha wysoce ceniona przez rzemieślników i artystów, dla których dobór odpowiedniego drewna jest nieodzowny w procesie tworzenia instrumentów. Dzięki swoim różnorodnym zastosowaniom Lasy Państwowe postanowiły zachować jego genotyp w Karpackim Banku Genów.

Obecnie lasy Beskidu Śląskiego przeżywają przebudowę, ponieważ monokultury świerkowe łatwiej ulegają wszelkim uszkodzeniom czy to od wichur czy szkodników, np. w przypadku świerka od kornika drukarza. Leśnicy postanowili wzmocnić drzewostan świerkowy innymi gatunkami drzew. W karpackim banku genów oprócz nasion świerka istebniańskiego przechowuje się także nasiona innych gatunków.

Muzeum Świerka Istebniańskiego jest więc nie tylko pomnikiem ku czci tego szlachetnego gatunku, ale i świadectwem życia lokalnej społeczności, która przez wieki była ściśle związane z leśnymi zasobami. Jest to przestrzeń, w której odwiedzający mogą zgłębić wiedzę na temat leśnictwa, tradycji rzemiosła drzewnego oraz metod ochrony środowiska leśnego. To także placówka pełniąca funkcję edukacyjną, podkreślającą wagę pracy leśników w utrzymaniu równowagi ekosystemów leśnych, tak istotnej dla przyszłości lasów i całych społeczności z nimi związanych.

Materiał powstał przy współpracy z Lasami Państwowymi.