Bieszczadzkie skarby: Lutowiska

Bieszczady fascynują dziką przyrodą i pięknymi widokami. Kraina ta intryguje jednocześnie historią, o której przypominają nam liczne zabytki, ruiny cerkwi oraz stare cmentarze. To dzięki nim możemy pamiętać o dziejach bieszczadzkich miejscowości, w których nie brak wydarzeń tragicznych. Jedną z tych wsi, którym w czasie wycieczki po Bieszczadach warto poświęcić swój czas, są Lutowiska. Jakie zabytki przyciągają tutaj turystów?

Lutowiska w pigułce
Lutowiska są miejscowością dobrze znaną turystom. Wynika to z faktu, iż wieś ta leży na tzw. dużej obwodnicy bieszczadzkiej – popularnej wśród miłośników krajoznawstwa trasie, umożliwiającej kontakt z najciekawszymi zakątkami tej krainy. Jest to jednocześnie popularne letnisko, na terenie którego można znaleźć tanie noclegi w licznych gospodarstwach. Przyciąga kameralna atmosfera oraz piękna okolica, kuszą też miejsca, dzięki którym można poznawać przeszłość tego regionu.

Lutowiska i ich dzieje
Historia tej miejscowości jest długa i burzliwa. Co wiemy o losach dawnych mieszkańców Lutowisk? Dzieje tej miejscowości sięgają XVI wieku. Założona na ziemi należącej do rodu Kmitów, po raz pierwszy wspominana jest w dokumentach z lat 80-tych XVI stulecia. Nazwa wsi wywodzi się z ukraińskiego słowa „litowyszcze”, oznaczającego miejsce wypasu bydła. W rejonie Lutowisk przecinały się jednocześnie ważne szlaki handlowe, co również przyczyniało się do rozwoju tej miejscowości. Dzięki temu w 1742 roku ówczesny właściciel Lutowisk, Ludwik Urbański, mógł nadać miejscowości prawa miejskie, a jednocześnie zmienić na pewien czas jej nazwę na Urbanice. Prawami miejskimi Lutowiska mogły się cieszyć aż do 1919 roku. Przed wojną Lutowiska stały się własnością Mendla Randa – jednego z najbogatszych kupców żydowskich nad Sanem. Warto tu dodać, że ponad połowę mieszkańców przedwojennych Lutowisk stanowili właśnie Żydzi.
Lata II wojny światowej były dla Lutowisk (podobnie jak i dla wielu innych miejscowości leżących w Bieszczadach) okresem bardzo trudnym. W 1939 roku miejscowość tę zajęły wojska sowieckie, w 1941 roku zaczęła się tu okupacja niemiecka. W dniu 22 czerwca 1941 roku zamordowano tu 650 Żydów z Lutowisk oraz z okolicznych miejscowości, spalono też synagogę oraz drewniane domy żydowskie, skupione w rejonie rynku. Od 1944 roku zaczynają się walki polsko-ukraińskie. W tym roku również znaczna część Polaków z Lutowisk opuszcza rodzinną ziemię i szuka dla siebie miejsca w innych regionach kraju. Same Lutowiska stają się do 1951 roku częścią ZSRR i noszą nazwę Szewczenkowo. Lata 50. I 60. XX wieku to czas ponownego rozwoju Lutowisk oraz stopniowej przemiany dawnego miasteczka w popularne letnisko. Co warto tutaj zobaczyć?

Lutowiska i ich atrakcje
W czasie wycieczki po tej miejscowości warto odwiedzić te miejsca, które najpiękniej przypominają o długiej i burzliwej historii tej miejscowości. Jednym z ważniejszych punktów na mapie Lutowisk jest miejsce, w którym jeszcze nie tak dawno stała cerkiew. Zachowały się tu resztki cmentarza oraz krzyż. Materiał z rozebranej w 1980 roku cerkwi został wykorzystany podczas budowy kościoła w Dwerniku, z kolei część ikon z Lutowisk trafiła do cerkwi w Rabem. Ciekawie prezentuje się neogotycki kościół katolicki stojący w centrum wsi. Powstał on w okresie międzywojennym, jednak ze względu na spore zniszczenia, w latach 60. XX wieku dokonano jego gruntownego remontu. Przy kościele można zobaczyć grób księdza Michała Hucińskiego – pierwszego proboszcza w Lutowiskach. Warto wybrać się też na cmentarz żydowski, leżący w odległości około 400 metrów od głównej drogi prowadzącej przez Lutowiska. Jest on cenną pamiątką z XVIII wieku oraz drugim pod względem wielkości cmentarzem żydowskim w Bieszczadach.

Lutowiska to piękna miejscowość, którą z pewnością warto uwzględnić w programie krajoznawczej wycieczki po Bieszczadach. Nie brak tu pięknych widoków oraz pamiątek, które przypominają o wielokulturowym charakterze tej miejscowości.

Więcej o Bieszczadach na stronie www.wycieczka.tv

undefined