Depozyt notarialny jest jednym ze sposób zabezpieczenia transakcji zawieranych w związku z czynnością dokonywaną w kancelarii notarialnej. Innym sposobem zabezpieczenia ceny jest, bardziej popularne, poddanie się egzekucji.
Depozyt notarialny jest bardzo skutecznym sposobem zabezpieczenia na przykład ceny sprzedaży nieruchomości. Notariusz pełni funkcję zaufania publicznego, stąd należy zakładać, że pieniądze znajdujące się u niego w celu przechowania będą bezpieczne, a ryzyko braku zapłaty zostanie zminimalizowane.
Zgodnie z ustawą Prawo o notariacie, notariusz może przyjąć do depozytu wyłącznie pieniądze – w walucie polskiej albo obcej oraz papiery wartościowe.
Poprzez papiery wartościowe należy rozumieć: akcje, prawa poboru w rozumieniu przepisów Kodeksu spółek handlowych, prawa do akcji, warranty subskrypcyjne, kwity depozytowe, obligacje, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne i inne zbywalne papiery wartościowe, w tym inkorporujące prawa majątkowe odpowiadające prawom wynikającym z akcji lub z zaciągnięcia długu, wyemitowane na podstawie właściwych przepisów prawa polskiego lub obcego oraz inne zbywalne prawa majątkowe, które powstają w wyniku emisji, inkorporujące uprawnienie do nabycia lub objęcia papierów wartościowych lub wykonywane poprzez dokonanie rozliczenia pieniężnego, odnoszące się do papierów wartościowych, walut, stóp procentowych, stóp zwrotu, towarów oraz innych wskaźników lub mierników (tzw. prawa pochodne).
Oddanie pieniędzy albo papierów wartościowych w depozyt notarialny jest czynnością płatną. Sporządza się go w formie aktu notarialnego. Opłata wynosi połowę wartości maksymalnej taksy notarialnej, którą płaci się od dokonywanej czynności. Depozyt notarialny może być bowiem ustanowiony tylko w związku z czynnościami notarialnymi, takimi jak umowa sprzedaży, umowa darowizny nieruchomości. Informacja o ustanowieniu depozytu notarialnego nie będzie widoczna w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości.
Notariusz prowadzi specjalne, osobne konto bankowe dla depozytu notarialnego. Z samej czynności przekazania pieniędzy do depozytu notarialnego sporządzany jest protokół. Notariusz wskazuje w nim datę przyjęcia, ustala tożsamość osoby składającej, datę mającego nastąpić wydania oraz imię, nazwisko i adres zamieszkania osoby odbierającej depozyt. To właśnie na podstawie warunków wskazanych w depozycie pieniądze zostaną finalnie wydane docelowej osobie. Wydanie nastąpi za pokwitowaniem.
