Otrzymaliśmy ciekawą prośbę od naszego czytelnika. Oto jej treść:
Zwracam się z uprzejmą prośbą do mieszkańców Jaworzna oraz osób mających jakąkolwiek wiedzę o warsztacie wytwórczym zajmującym się pełną lub częściową produkcją zegarów naściennych w Jaworznie w I połowie XX wieku.

Jestem właścicielem zegara naściennego, którego wizerunek przedstawiam na załączonych zdjęciach.

Rys historyczny

Udało mi się ustalić z dużym prawdopodobieństwem informacje dotyczące powstania zegara.
Zegar złożono w Jaworznie w warsztacie Żyda Abrahama Silberschatz’a zamieszkałego
w kamienicy w Jaworznie prawdopodobnie dzisiejszy Rynek 10.

Mechanizm sprowadzono z Niemiec z Firmy KIENZLE UHREN.
Producenta skrzyni nie ustaliłem.

Tarcza emaliowana jest sygnowana, tak jak widać na zdjęciu.
Mechanizm został wyprodukowany w okresie 1903 a 1920 i w tym czasie należy datować powstanie zegara.

O samym właścicielu warsztatu, który żył i pracował w tamtym okresie w naszym mieście nie ustaliłem żadnych faktów. Wszystko wskazuje na to, że musiał być średniozamożnym człowiekiem lub nawet bogatym skoro prowadził taką działalność wytwórczą. Na taki zegar w tamtym okresie stać było niewielu.

W kontekście historycznym należy tu nawiązać do genezy powstania nazwiska Pana Abrahama Silberschatz’a:

Pod koniec XVIII wieku w okresie zaborów ziem polskich – zaborcy, jak Austria i Prusy wdrożyli w życie nakaz przybrania przez Żydów zamieszkujących na terenach przez nich administrowanych nazwisk stałych. Do tego okresu Żydzi w swojej masie byli wręcz anonimowi, bo nazwisk oficjalnych nie posiadali. Tworzyło to ogromne trudności natury administracyjnej, sądowniczej itd.

A, że nic nie dzieje się za darmo. Żydzi, bogaci Żydzi, którzy pragnęli mieć nazwiska o ładnym brzmieniu w nawiązaniu do metali lub kamieni szlachetnych musieli opłacić odpowiednią kwotę pieniędzy i tak powstały nazwiska takie jak: Goldman, czy Rubinstein.

Jeżeli chodzi o grupę średniozamożnych Żydów, których nie było stać na nazwisko
z „górnej półki”, przybierali nazwiska:
– Silberschatz w tłumaczeniu srebrny skarb,
– Silberkammer – srebrna komnata,
lub skromniejsze – Silber – w tłumaczeniu srebrny – często dodawano na końcu samogłoski.
Grupa Żydów niezamożnych otrzymywała nazwiska pochodzące od wyglądu bądź różnych przedmiotów – nieraz obraźliwych.

Wszelkie informacje proszę kierować na adres redakcji, za co będę niezmiernie wdzięczny.

Winnykamień