O wielkim poście i tradycjach wielkanocnych kościoła prawosławnego opowiada nam pochodząca z Ukrainy Zhanna Turchaninova, mieszkająca obecnie w Jaworznie. – Wielkanoc jest najbardziej radosnym świętem w kalendarzu kościelnym, upamiętniającym cudowne zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa 3 dni po jego egzekucji na krzyżu – mówi pani Zhanna.
– Prawosławni zawsze obchodzą Wielkanoc później niż katolicy. 5 maja to data Wielkanocy w 2024 roku dla prawosławnych. W prawosławną Wielkanoc łaskawy ogień zstępuje na Kościół Jerozolimski, co prawosławni uważają za cudowne. Przed Wielkanocą prawosławni obchodzą 50-dniowy post, zwany Wielkim Postem. Jest on niezbędny do cielesnego i duchowego oczyszczenia, aby spotkać się z jasnym świętem w oczyszczonym ciele i z czystymi myślami. Wielki Post 2024 trwa od 18 marca do 4 maja. Podczas całego Wielkiego Postu zabronione jest spożywanie mięsa, nabiału i jajek, a ostatni tydzień Wielkiego Postu (29 kwietnia – 4 maja) nazywany jest Wielkim Tygodniem i jest najbardziej rygorystyczny.
Podczas Wielkiego Postu dozwolone jest spożywanie wyłącznie pokarmów postnych, bez produktów pochodzenia zwierzęcego, które są zabronione. W niektóre dni – Niedzielę Palmową i Zwiastowanie Pańskie – do diety można dodać ryby i owoce morza.
Ważnym atrybutem świątecznego stołu jest kulich. Jest to rytualny chleb wielkanocny, który symbolizuje ciało Chrystusa. Na stole stawia się również czerwone wino – „krew”, którą Chrystus przelał za grzechy ludzi. I koniecznie jajko – symbol życia i odrodzenia. Tradycja barwienia ugotowanych jajek na czerwono wiąże się z biblijną historią: po zmartwychwstaniu Jezusa Maria Magdalena podarowała jajko cesarzowi Tyberiuszowi i powiedziała, że zmieni kolor na czerwony w rękach cesarza, co będzie dowodem na cud zmartwychwstania. Oczywiście z czasem jajka zaczęto barwić na różne sposoby, dodając kropki, wzory i symbole. Jeśli są nakrapiane – krapanka, a z różnymi symbolami ochronnymi i specjalnymi wzorami – pisanka.
Ukraińcy zawsze kochali Wielkanoc, a tradycje wielkanocne istnieją od wielu stuleci. Podczas wszystkich świąt wielkanocnych (tj. od Wielkanocy do Trójcy Świętej) prawosławni Ukraińcy pozdrawiają się specjalnym wielkanocnym pozdrowieniem: „Chrystus Zmartwychwstał!” – „Prawdziwie Zmartwychwstał!”. Przygotowania do Wielkanocy rozpoczynają się z wyprzedzeniem.
W ostatnim tygodniu przed świętami Ukraińcy robią generalne porządki w domu, gotują i barwią kurze jaja, przygotowują potrawy mięsne. Na święta piecze się tradycyjne wypieki – paski. W sam dzień Zmartwychwstania Pańskiego poświęcany jest kosz z jedzeniem na uroczystą kolację.
W Wielkanoc przy stole zbiera się cała rodzina. Na święta przygotowuje się wędliny, kiełbasy i inne dania mięsne, gotowane jajka (krashanki i pysanki), a na deser – paski. Również w pierwszym tygodniu po Wielkanocy duchowni nie zalecają wychodzenia za mąż ani zawierania małżeństw. Jeśli ktoś poprosi o jałmużnę w jasne święto Zmartwychwstania Chrystusa, nie można odmówić. W przeciwnym razie można mieć problemy i niepowodzenia przez cały rok.
