Liga Przyjaciół Żołnierza
21 VII 1950 r. – 12 XI 1962 r.
W dniu 21 lipca 1950 r. obradujące w Warszawie zjazdy trzech organizacji: Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza, Towarzystwa Przyjaciół ORMO i Polskiego Związku Krótkofalowców podjęły uchwały o zjednoczeniu się w jednej organizacji – Lidze Przyjaciół Żołnierza.
Początek lat pięćdziesiątych wysunął na czoło przed LPŻ zadania związane z patriotycznym wychowaniem młodzieży i przygotowywaniem jej do służby wojskowej, z upowszechnianiem postępowych tradycji narodu i oręża polskiego oraz uświadamianiem ludności w zakresie ochrony przed bronią masowego rażenia. Zadania te, tak oto zostały określone w rezolucji Krajowego Zjazdu LPŻ:
„Dla podniesienia potencjału obronności naszego kraju Liga będzie krzewić sprawność fizyczną, zapoznawać jak najszerszy ogół społeczeństwa z wiedzą wojskową i wojskowo-techniczną, ogarniając swym zasięgiem zwłaszcza młodzież, popularyzować Wojsko Polskie i jego bojowe tradycje”.
Kolejnym etapem procesu integracyjnego było, w dniu 10 maja 1953 r. na Krajowej Konferencji Zjednoczeniowej, połączenie z Ligą Przyjaciół Żołnierza dwóch organizacji – Ligi Morskiej i Ligi Lotniczej. Stworzyło to znacznie dogodniejsze warunki do podejmowania nowych i bardziej złożonych zadań już wówczas związanych ze szkoleniem obronnym i politechnicznym. Prezesem Zarządu Głównego LPŻ został wtedy wybrany generał brygady Józef Turski. Z chwilą rozwiązania w 1955 roku Powszechnej Organizacji. Służba Polsce”, Liga Przyjaciół Żołnierza przejęła od tej organizacji bazę szkoleniową i sprzętową większość kadry oraz byłych junaków, którzy wstąpili do kół i klubów LPŻ. Przejęcie broni sportowej i bojowej było początkiem rozwoju strzelectwa i sportów obronnych oraz powstawania klubów ogólno-wojskowych i strzeleckich LPŻ. Liga przejęła po organizacji SP, do dalszej realizacji, również zadania w zakresie przysposobienia wojskowego i działalność sportową wśród młodzieży, głównie w strzelectwie i sportach obronnych. Wprowadzone zostały takie formy jak: letnie „Zawody Kościuszkowskie”, zimowe „Zawody Walterowskie”, wielobój łączności i morski, zawody pelengacyjne, tzw. „łowy na lisa”, zawody modelarskie, rajdy motocyklowe, regaty żeglarskie, spływy kajakowe, motorowe zloty gwiaździste oraz masowe zawody strzeleckie z broni kulowej i pneumatycznej.
Liga Przyjaciół Żołnierza stała się organizacją masową. Wychodząc naprzeciw zapotrzebowaniu wojska na fachowców technicznych, podjęła się szkolenia poborowych. Wielu specjalistów wyszkolonych wówczas w LPŻ, po spełnieniu obowiązku zasadniczej służby wojskowej, podejmowało pracę w jednostkach gospodarki narodowej. Byli to: kierowcy samochodowi, radiotelegrafiści, telefoniści, płetwonurkowie, itp. Szkolono również na kursach przedpoborowych, kandydatów do szkół podoficerskich służby zasadniczej.
W 1959 roku, w związku z przejęciem przez Ministerstwo Obrony Narodowej nadzoru państwowego nad LPŻ, nastąpiło ścisłe powiązanie działalności tej organizacji z zadaniami obronnymi państwa. W miarę narastania złożonych zadań służących bezpośrednio potrzebom Sił Zbrojnych i powszechnej samoobronie, powstała konieczność skupienia przez LPŻ większej uwagi na problematyce szkolenia specjalistycznego: organizacji kursów samochodowych wszystkich kategorii, płetwonurków, modelarzy, łącznościowców i wodniaków oraz na podnoszeniu efektywności klubów specjalistycznych i ośrodków szkoleniowych.
W wyniku dokonujących się w kraju zmian po Październiku‚ 56 pojawiły się w LPŻ procesy odśrodkowe. Pod koniec 1956 roku odłączył się od Ligi Przyjaciół Żołnierza pion lotniczy i ukonstytuował się Aeroklub PRL. Po sześciu latach współistnienia z szeregów Ligi wyodrębnił się także pion krótkofalarski, który reaktywował Polski Związek Krótkofalarski. Z Ligi Przyjaciół Żołnierza odeszło więc szkolenie i sporty lotnicze oraz częściowo krótkofalarstwo. Tendencje odśrodkowe występujące w pionie wodnym i częściowo motoryzacyjnym zostały przez aktyw Ligi opanowane, a proces rozczłonkowania Ligi został ostatecznie zahamowany.
Zapoczątkowanie dążenia do rozwijania społecznej działalności oficerów rezerwy wystąpiło na przełomie lat 1956-1957. Wtedy to oficerowie rezerwy zwolnieni z zawodowej służby wojskowej, w ramach częściowej redukcji Sił Zbrojnych, zaczęli tworzyć terenowe Koła Oficerów Rezerwy przy Wojskowych Komendach Rejonowych. Praktyka wykazała jednak, że Koła Oficerów Rezerwy mogą się rozwijać i aktywnie działać tylko w warunkach posiadania szerokiego zaplecza społecznego i sprzętowego. Dlatego w 1960 r. postanowiono, decyzją MON, włączyć istniejące koła do Ligi Przyjaciół Żołnierza, która stosownie do swej struktury organizacyjnej, przekształciła je w kluby oficerów Rezerwy LPŻ, posiadające szerokie możliwości angażowania oficerów rezerwy do społecznej działalności obronnej.
Liga Obrony Kraju od 12 XI 1962 r.
W dniu 12 listopada 1962 r. na IV Krajowym Zjeździe Ligi Przyjaciół Żołnierza podjęto uchwałę o zmianie nazwy organizacji na Ligę Obrony Kraju oraz ustalono znacznie szerszy program działania Ligi w dziedzinie patriotyczno-obronnego wychowywania społeczeństwa, szkolenia dla Sił Zbrojnych i gospodarki narodowej oraz dalszego rozwoju sportów obronnych. Zjazd wybrał nowe władze Ligi. Prezesem został generał brygady Franciszek Księżarczyk. Funkcje tę pełnił do 1968 r. kiedy to prezesem Zarządu Głównego LOK wybrano generała brygady Zbigniewa Szydłowskiego.
Przekształcenie się LPŻ w Ligę Obrony Kraju nie było tylko formalną zmianą nazwy organizacji, ale stanowiło wyraz nowego etapu realizacji głównych założeń programowych Ligi oraz nowych, stale i ciągle rozwijanych i wzbogacanych koncepcji obronnych państwa.
W praktyce oznaczało to podjęcie przez Ligę, oprócz dotychczasowych, nowych zadań w systemie obrony terytorialnej. Ich głównym elementem stały się wyłonione i szkolone przez LOK terenowe, a później zakładowe oddziały samoobrony.
Jedną z płaszczyzn realizacji zadań wychowawczych LOK był aktywny i powszechny udział jej członków w ogólnopolskich obchodach rocznic związanych z walkami o wyzwolenie narodowe. Należały do nich:
Marsze patrolowe szlakami walk jednostek Wojska Polskiego oraz oddziałów partyzanckich,
Rajdy motorowe i piesze z elementami obronnymi do miejsc historycznych bitew, rajdy „Szlakami Zdobywców Wału Pomorskiego”, masowa impreza patriotyczno – obronna o cennych walorach wychowawczych „Biało – Czerwona nad Odrą”, którą zamykała wielotysięczna manifestacja w Siekierkach, Młodzieżowy Teleturniej Marynistyczny pod nazwą „Polska leży nad Bałtykiem”, organizowany z okazji tradycyjnych, dorocznych „Dni Morza”.
Szczególne miejsce w grupie poczynań Ligi zajmowały i zajmują doroczne obchody „Tygodnia LOK” i święta Wojska Polskiego. W zespole środków oddziaływania ważną funkcję spełniały wydawnictwa Ligi, w tym czasopisma takie jak: „Czata”, „Modelarz” i „Mały Modelarz”, „Plany Modelarskie” (wydawane w latach 1966-1989) oraz „Kalendarz Kieszonkowy LOK”.
Dzięki rozbudowanej bazie szkoleniowej LOK coraz lepiej było realizowane zadania szkoleniowe przedpoborowych, zlecane przez Ministerstwo Obrony Narodowej: kursy kierowców samochodowych (Wojskowe Kursy Kierowców), płetwonurków i kandydatów do szkół podoficerskich zasadniczej służby wojskowej. Ważnym impulsem, mobilizującym do coraz efektywniejszej działalności, było nadanie Lidze Obrony Kraju w 1974 r. przez Radę Państwa – Orderu Sztandaru Pracy I klasy. To wysokie odznaczenie stanowiło nie tylko powód do ogromnej satysfakcji dla szerokich rzesz członkowskich organizacji lokowskiej, ale zarazem było potwierdzeniem, że zyskała ona powszechny szacunek i uznanie władz państwowych i społeczeństwa.
W 1978 r. prezesem Zarządu Głównego LOK został wybrany generał dywizji Wacław Jagas, który swą funkcję pełnił do 1982 r. W latach 1982 – 1988 prezesem Zarządu Głównego LOK był generał dywizji Zygmunt Huszcza. W latach 1988 – 1991 funkcję prezesa Zarządu Głównego LOK pełnił generał broni Tadeusz Tuczapski. W dniu 25 maja 1991 r. na Nadzwyczajnym Zjeździe Krajowym LOK prezesem Ligi Obrony Kraju został wybrany pułkownik Grzegorz Jarząbek, który tę funkcję pełni piątą kadencję.
Liga Obrony Kraju przetrwała zmiany ustrojowe. Obecnie obowiązujący statut z 6 maja 2011 r. (uchwalony na XIV krajowym zjeździe delegatów LOK) określa LOK jako „ogólnopolskie, patriotyczne stowarzyszenie skupiające w swoich szeregach obywateli dążących do umacniania obronności Rzeczypospolitej Polskiej oraz gotowych do jej obrony. Stowarzyszenie kultywuje tradycje narodowe i tradycje oręża polskiego. Nawiązuje do dorobku swoich poprzedniczek – Towarzystwa Przyjaciół Żołnierza i Ligi Przyjaciół Żołnierza, a także Polskiego Białego Krzyża.”
Liga Obrony Kraju współpracuje z organami administracji rządowej oraz samorządu terytorialnego, a w szczególności z: resortami Obrony Narodowej i Edukacji Narodowej, oraz Sportu, jednostkami wojskowymi i kuratoriami oświaty, a także organizacjami społecznymi, działającymi na rzecz wychowania patriotycznego i przygotowania obronnego społeczeństwa.
Warto przypomnieć cele działania LOK zapisane w statucie:
LOK jest dobrowolnym i patriotycznym zrzeszeniem osób, które za cel działania stawiają sobie współuczestnictwo w:
kształtowaniu i umacnianiu w społeczeństwie, zwłaszcza wśród młodzieży, obywatelskiej postawy wobec spraw obronności Rzeczypospolitej Polskiej,
prowadzeniu działalności oświatowo-wychowawczej oraz organizowanie wypoczynku dzieci i młodzieży,
wyrabianiu i utrwalaniu w społeczeństwie, szczególnie wśród młodzieży, pożądanych zainteresowań, nawyków i umiejętności ważnych z punktu widzenia zdolności obronnej państwa oraz przydatnych w przygotowaniu społeczeństwa do zapobiegania i ewentualnego zwalczania zagrożeń okresu pokoju, upowszechnianiu kultury fizycznej i turystyki, rozwoju dyscyplin sportu, w tym sportu wyczynowego, wchodzących w zakres zainteresowania stowarzyszenia, rozwijaniu i kontynuowaniu przez członków stowarzyszenia uzdolnień artystycznych, literackich oraz wszelkich zainteresowań kulturą i sztuką.
Podejmowanie działań we współpracy z ogniwami samorządowymi (między innymi miejskimi ośrodkami pomocy społecznej, poradniami psychologicznymi) w celu zapobiegania przestępczości i patologiom społecznym wśród młodzieży.
rozwijaniu współpracy z organizacjami i środowiskami osób niepełnosprawnych w celu integracji ich z pełnosprawnymi.
Obchodząc piękny jubileusz 70-lecia LOK z wielkim szacunkiem i uznaniem odnosimy się dzisiaj do zasłużonych i czcigodnych działaczy LOK. Wielu z nich nadal efektywnie pracuje społecznie, pełniąc zaszczytne funkcje organizacyjne. Doświadczenie tych starszych działaczy były i są w pełni wykorzystywane w działalności statutowej Ligi.
Organizacja nasza, realizując swoje zaszczytne, statutowe zadania, na przestrzeni swego 70-letniego istnienia jednoczyła wysiłki swoich członków i sympatyków – najpierw związanych z wyzwoleniem kraju i jego odbudową ze zniszczeń wojennych, a następnie z umacnianiem jego bezpieczeństwa, wzrostu siły obronnej, rozwojem szkolenia, sportów obronnych i politechnicznych. Należy także podkreślić, że nasze osiągnięcia nie byłyby możliwe, gdyby nie życzliwość i zrozumienie ze strony władz administracyjnych i samorządowych, wojska, policji, placówek szkolno-oświatowych i wielu przyjaciół, z którymi na co dzień łączą nas ścisłe związki. Tworzą ją ludzie czynu i dużego zaangażowania społecznego.
(iw)
