Poszukiwanie i pozyskiwanie zdjęć. Strona ikonograficzna I. tomu „Jaworznickiego Słownika Biograficznego”.
Zgodnie z ogólnie przyjętym założeniem w trakcie procesu tworzenia encyklopedii, podręczników czy jak w naszym przypadku I tomu „Jaworznickiego Słownika Biograficznego” zastosowano ilustrację, zwłaszcza zdjęć wizerunków opisanych w słowniku osobistości, które bowiem nie tylko pełnią funkcję zdobniczą czyli dopełnienie wymiaru estetycznego, lecz informacyjno-poznawczą.
Dzięki wartości informacyjnej, która zawarta jest w wizerunku bądź ilustracji dzieła, listu czy dokumentu danej postaci, nie tylko przybliża widzowi daną osobę wizualnie, ale nadaje jej przede wszystkim wymiar faktyczności. Stąd relacja między obrazem a tekstem współistniejącymi w słowniku jest niezbędnym elementem w refleksji bibliologicznej.
Proces poszukiwania i pozyskiwania zdjęć i ilustracji do I tomu „Jaworznickiego Słownika Biograficznego” przebiegał podobnie jak dojście do źródeł informacyjnych tworząc rzetelne biogramy, aczkolwiek jedną, ale istotną różnicą, że ustalenie praw autorskich dotyczących ilustracji wymaga większego zachodu. Na początku przeszukano zbiory Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaworznie. Materiały ikonograficzne i dokumenty znajdujące się w zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Jaworznie zawsze objęte umową licencyjną lub pisemną zgodą. Biblioteka przed stworzeniem słownika posiadała pewien zasób zdjęć, nie jednak było to za mało na taką liczbę protagonistów słownika.
Z tego powodu poproszono o dostęp do zbiorów Muzeum Miasta Jaworzna, pomoc pracowników w pozyskiwaniu zdjęć okazała się bezcenna. Kolejno szukano członków rodzin, znajomych, opisanych w słowniku osób z prośbą o użyczenie zdjęć i dokumentów jako niezbędnych dodatkowych walorów do umieszczonych w słowniku biogramów. Niezaprzeczalnym instrumentem zlokalizowania zdjęć okazał się Internet. Dzięki wyszukiwarce i zakładce grafika, dość łatwo można było dotrzeć do źródła danego obrazu bądź ilustracji, ponieważ wyszukiwarka dokładnie wyświetlała potrzebne informacje, wskazujące, gdzie zdjęcie czy dokument dotyczące danej osoby znajduje i do jakiej instytucji należy się zwrócić z prośbą o legalny dostęp. Instytucje, do których wystosowano pisemną prośbę o wsparcie projektu których poproszono o uzyskanie skanu do ilustracji I tomu „Jaworznickiego Słownika Biograficznego” okazały się bardzo życzliwe i chętne do pomocy. Takimi instytucjami były m.in.: Archiwum Narodowe w Krakowie, Archiwum Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego, Archiwum Muzeum Narodowego w Krakowie, Archiwum Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach, Archiwum Uniwersytetu Rolniczego Hugona Kołłątaja w Krakowie, Archiwum IPN w Katowicach, Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni, Centralne Archiwum Wojenne w Warszawie, Archiwum Muzeum Katyńskiego w Warszawie czy Archiwum Niemieckiego Stowarzyszenia medycyny dziecięcej i młodzieżowej w Berlinie, biblioteki akademickie i publiczne, archiwa parafialne, portale np. Niebieska Eskadra czy Polska 1926 projekt Ośrodka KARTA.
Źródłem informacji okazały się także archiwa tygodnika „Co tydzień” i dwutygodnika „Extra” oraz zbiory z domeny publicznej np. POLONY, Śląskiej Biblioteki Cyfrowej Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i Narodowe Archiwum Cyfrowe. Czasami potrzebna była osobista rozmowa telefoniczna jak np. w przypadku bardzo chętnego do pomocy historyka sztuki, pracownika PAN i kuratora dziedzictwa architektonicznego klasztoru Benedyktynek w Staniątkach, który udostępnił Bibliotece cenne zdjęcia obrazu olejnego Klemensa Magnusa Gryfity, pierwszego właściciela Jaworzna z XV w. wykonanego przez jego przyjaciela jak i w przypadku fotografa klasztoru. Zdarzało się, że trudno było uzyskać prawa do publikacji, ze względu na brak możliwości ustalenia właściciela tychże praw jak w przypadku zdjęć przedstawiających profesora Hugona Kowarzyka (1906 – 1985), pracującego w swoim gabinecie na Uniwersytecie Medycznym we Wrocławiu lub do zdjęcia okładki Elementarza obrazowego Ignacego Szufy z 1920 roku.. Wszystkie zdjęcia i ilustracje znajdujące się w I tomie „Jaworznickiego Słownika Biograficznego” dokładnie opisano według kryteriów, jakie sobie dane instytucje i osoby, życzyły. Wszystkie znajdujące się w słowniku ilustracje są objęte licencją bądź zgodą. Serdecznie dziękujemy rodzinom, mieszkańcom Jaworzna i wszystkim za zaangażowanie i wkład w powstanie I tomu „Jaworznickiego Słownika Biograficznego”
Karin Wawrzynek
Karin Wawrzynek – dr n. hum. z zakresu filologii germańskiej, absolwentka KUL, pracownik Miejskiej Biblioteki Publicznej, odpowiedzialna za poszukiwanie i pozyskiwanie zdjęć do JSB, ukończyła studia podyplomowe z zakresu historii na UJ w Krakowie i z Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej na UŚ w Katowicach
