W tegorocznych VII Jesiennych Koncertach Organowych organizowanych przez proboszcza parafii w Długoszynie ks. Mirosława Króla zaprezentował się uznany, ceniony organista Bartosz Patryk Rzyman. Zaproponował utwory Mariana Sawy, Jana Jancy i Bachów.

Ela Bigas: Organy długoszyńskiego kościoła zabrzmiały pięknie. Jakie walory ma ten instrument?
Bartosz Patryk Rzyman: Organy w Długoszyńskim kościele, to instrument wybudowany w 1981 roku przez holenderskiego organmistrza „Kaizera”. Swą stylistyką nawiązują do instrumentów barokowych. Instrument mimo niewielkich rozmiarów (organy posiadają 10 głosów, jeden manuał z pedałem) brzmią potężnie,  jakby były co najmniej dwa razy większe. Niewątpliwie sprzyja temu również wspaniała akustyka kościoła. Niektóre głosy w organach podzielone są na stronę basową i dyszkantową, co pozwala wykonywać niektóre utwory pisane na dwumanuałowe organy. Jest to rozwiązanie bardzo ciekawe i bardzo rzadkie. Instrument ten sprawdza się  w muzyce barokowej, ale również z powodzeniem można wykonywać na nim niektóre dzieła  literatury współczesnej.

Czy organy katedry oliwskiej, a może organy zakonu benedyktynów w Leżajsku można uznać za organowe „stradivariusy”? Który instrument w Polsce można uznać za najcenniejszy?
Organy zakonu benedyktynów w Leżajsku, a tym bardziej organy oliwskie nie można uznać za organowe „Stradivariusy”. Są to instrumenty po wielu przebudowach, nie do końca udanych przeróbkach, w szczególności organy oliwskie – jest to w zasadzie olbrzymi współczesny, pochodzący głównie z XX wieku instrument, w którym został jedynie piękny , zabytkowy, rokokowy prospekt. Organy nie zmienione historycznie, oryginalne lub odrestaurowane i tylko takie można uznać za „Stradivariusa” i w Polsce mamy takie organy -m.in. są to renesansowe organy Bazyliki św. Andrzeja w Olkuszu, czy organy z 1620 roku w Farze w Kazimierzu nad Wisłą, a także organy barokowe, które odrestaurowała firma „Jehmlich” w Bazylice w Krzeszowie. Trudno powiedzieć mi, który instrument w Polsce jest najlepszy…. Mamy kilku świetnych organmistrzów, wymienić należy pana Dariusza Zycha, pana Damiana Kaczmarczyka… Myślę, że te firmy budują obecnie w Polsce najlepsze organy.

Załóżmy, że nie ma żadnych ograniczeń, który instrument (niekoniecznie ten w Polsce) uznałby Pan za instrument marzeń, na którym chciałby Pan zagrać?
Jest wiele takich instrumentów. Ostatnio zachwyciłem się organami firmy „Rieger” w kościele św. Jana w Tuebingen w Niemczech. Jest to instrument stosunkowo nowy, z 1990 roku, idealny do interpretowania muzyki jednego z moich ulubionych kompozytorów – Jana Jancy, który swoje utwory pisał i pisze zawsze z myślą o tym instrumencie. Na ten moment jest to niewątpliwie instrument moich marzeń, na którym pragnąłbym zagrać.

Bach i jego synowie pisali na instrument większy niż organy długoszyńskie. Czy wobec czego ich utwory zaproponowane w pana koncercie wymagały dużych zmian?
Podczas mojego koncertu zabrzmiał jeden z Chorałów Scheublerowskich Johanna Sebastiana Bacha oraz utwory jego dwóch genialnych synów: Fuga f-moll z 1778 roku Wilhelma Friedemanna Bacha oraz Sonata B- dur wg.70.2 z 1758 roku Carla Philippa Emanuela Bacha. Te dwa utwory dedykowane były pruskiej księżniczce, siostrze Fryderyka II Wielkiego – Annie Amalie von Preussen. Księżniczka posiadała w swojej komnacie organy mistrza Wagnera z 1755 roku, które posiadały 22 głosy, w tym liczne głosy językowe, rozlokowane na dwóch manuałach z pedałem. Anna Amalia była wirtuozem organów, sama również komponowała. Część koncertu, którą wypełniła właśnie ta muzyka, uważam, że stylistycznie najlepiej zabrzmiała na organach kościoła w Długoszynie.

Czy instrument długoszyński sprawdził się we współczesnym repertuarze Sawy i Jancy?
To był już mój czwarty występ podczas „Jesiennych Koncertów Organowych w Długoszynie” Za każdym razem prezentowałem twórczość Mariana Sawy, która pisana zwykle była na duże organy, i ku mojemu zdziwieniu na organach w Długoszynie również zabrzmiała bardzo pięknie i potężnie. Z resztą w moim przekonaniu muzyka Sawy brzmi ciekawie na każdych organach, podobnie jak Bacha. Instrument „zdał pomyślnie egzamin” również w repertuarze mistrza Jana Jancy. Z bogatego dorobku tego niemiecko-polskiego kompozytora wybrałem utwory najnowsze, z ostatnich lat twórczości. I to właśnie muzyka Jana Jancy brzmiała najdłużej podczas mojego koncertu.

Przed paroma dniami ukazała się  płyta z utworami na organy i violę da gamba. Brzmią razem wyśmienicie. Czy jest instrument, który pana zdaniem z organami zabrzmiałby fatalne?
Organy brzmią genialnie niemalże ze wszystkimi instrumentami. Mnie najtrudniej wyobrazić sobie organy w połączeniu z gitarą klasyczną. Myślę, że bez elektroniki, wzmacniającej gitarę, wypadło by to mizernie. Nie spotkałem się jak dotąd z literaturą muzyczną pisaną na taką obsadę.

Czy sądzi pan, że na odkrycie czekają jeszcze utwory polskich kompozytorów doby baroku?
Mam nadzieję, że tak. Utwory kompozytorów barokowych są stale, na nowo odkrywane, wystarczy wymienić tak wielkich jak Antonio Vivaldi, czy Johann Sebastian Bach…. Miejmy nadzieję, że również zostaną odkryte dla nas utwory polskich twórców tamtych czasów…
Bardzo dziękuję za rozmowę

Bartosz Patryk Rzyman – ukończył Akademię Muzyczną im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu w klasie organów. Uczestniczył również w mistrzowskich kursach interpretacji organowej w Polsce i Niemczech. Dużo koncertuje w Polsce i w Europie. Wykonał już ponad 500 koncertów, w tym na wielu Festiwalach Muzyki Organowej, m.in. w kraju, w Częstochowie na Jasnej Górze, w Warszawie, Łodzi, Wrocławiu, Kazimierzu, Sandomierzu, Lublinie, Łańcucie, Jędrzejowie, Jaworznie-Długoszynie i wielu innych. Artysta ma w swoim dorobku nagrania radiowe, telewizyjne i płytowe, m.in. płyta wyróżniona przez warszawskich krytyków muzycznych „Maria Sawa Organ Works V” wydana w 2011 roku w Acte Prealable, płyta „Przez wszystko do mnie przemawiałeś Panie”, wydana w 2018 roku, czy płyta „Magnifique Croisiere” wydana w 2019 roku przez wytwórnie Paweł Ożga Studio otrzymały również bardzo pozytywne opinie.

Bartosz Patryk Rzyman ceniony jest za interpretacje współczesnej muzyki organowej. Wielu kompozytorów dedykuje mu swoje utwory, m.in. prof. Leszek Wisłocki, Konstancja Kochaniec, Tomislav Ante Vodacović, czy amerykański kompozytor Carson Cooman. Artysta dokonał wielu prawykonań dzieł wybitnego polskiego kompozytora Mariana Sawy. Bartosz Patryk Rzyman został uhonorowany wyróżnieniami za swoje muzyczne dokonania na niwie kultury chrześcijańskiej. Pozytywny stosunek krytyków sztuki muzycznej do dorobku Bartosza Patryka Rzymana znajduje wyraz – w przytoczonej opinii: „Tego pewnego siebie, charyzmatycznego i bezkompromisowego artystę miałem przyjemność posłuchać dwukrotnie na żywo. Pierwszy raz na Clarus Mons w Częstochowie (2013), drugi – w Rzymskokatolickiej Parafii św. Michała Archanioła w Michałkowicach (2015)….. Trzy wymienione wyżej cechy określają przede wszystkim wysoki stopień dojrzałości artystycznej organisty. A tej nie można odmówić pełnym finezji i polotu wypowiedziom muzycznym z jego (…) albumu „Przez wszystko do mnie przemawiałeś Panie!” (Tomasz Ostafiński, Katowice, 2018).
W roku 2020 Bartosz Patryk Rzyman był stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.