Podobno o gustach się nie dyskutuje bo przecież trudno wikłać się w polemikę na temat tego, co subiektywne, indywidualne, osobliwe, trudne do zweryfikowania i sprowadzenia do wspólnego mianownika. Jednocześnie trudno nie pokusić się o pewną refleksję nad wynikami ostatniego konkursu na najpiękniejszą kobietę świata. Została nią Polka Karolina Bielawska.
Serce się raduje, nie sposób uwolnić się od satysfakcji, że nasza rodaczka, jako druga w historii sięgnęła po ten zaszczytny laur. Jednak zastanowić się w tym miejscu wypada nad tym, za co nade wszystko dostaje się tego typu wyróżnienia, w tych, bądź innych konkursach i plebiscytach. Trudno nie odnieść bowiem wrażenia, że współczesny kanon piękna, opakowany w takie, a nie inne stylizacje spowodował, że szanowne Panie, w obrębie danej rasy, koloru skóry czy narodowości dość często nie specjalnie się między sobą różnią, do tego stopnia, że niejednokrotnie osobę taką, widzianą na szklanym ekranie, nie poznalibyśmy zapewne na ulicy. Bo że piękne są owe niewiasty, tego kwestionować nie sposób ale czy aby na pewno chodzi tutaj jedynie o piękno samo w sobie, zarówno te fizyczne jak i te płynące z osobowości, stylu, przesłania wyrażanego przez daną osobę?
A może chodzi o szerszy kontekst? Wydaje mi się, że tak. Kiedy bowiem w 1989 roku tytuł najpiękniejszej kobiety świata zdobywała Aneta Kręglicka (którą zresztą na ulicy poznał bym niewątpliwie, nawet po zmierzchu), w kuluarach mówiło się, że nagrodę tą przyznano Polce nie tylko za to by docenić jej piękno i osobowość ale także po to aby zwrócić uwagę świata na przemiany w Polsce w tamtym czasie i poniekąd wesprzeć je mentalnie i owo wsparcie zamanifestować. Nikt zresztą nie miał z tym wówczas problemu, myślę że i dzisiaj nie kwestionuje nikt znaczenia tamtego wydarzenia, o wyjątkowej urodzie Pani Anety nie wspominając. Jednak czy wobec wyróżnienia Pani Karoliny należy doszukiwać się jakiegokolwiek drugiego dna? Uważam, że tak. Bo i obecna sytuacja jest wyjątkowa. Wobec tragicznego konfliktu zbrojnego na wschodzie cały świat z podziwem patrzy na zaangażowanie polskiego społeczeństwa wobec obywateli Ukrainy; na poświęcenie, szczerość, empatię, gościnność. W tej samej chwili kiedy Niemcy ogłaszają, że maja duży problem z przyjęciem ok. 150 tysięcy uchodźców, my, kraj mniejszy, mniej ludny i przede wszystkim biedniejszy, przyjmujemy ich… niemal dwa miliony. Nie ma u nas masowych obozów dla uchodźców, ludzie w Polsce Ukraińców przyjmują pod swe dachy. Może więc wyróżnienie dla Karoliny Bielawskiej przeznaczone jest nie tylko dla niej, ale i dla narodu, z którego się wywodzi, narodu spośród którego wywodzą się najpiękniejsze kobiety na świecie ale i w ramach którego kryje się piękno cenniejsze, wolne od subiektywnych zapatrywań i gustów, piękno ludzkiego dobra; ponadczasowe, wyjątkowe, uniwersalne, prawdziwe. Dobrze, że po raz kolejny świat patrzy na Polskę; także za sprawą Pani Karoliny. Dobrze, że świat ma okazję zobaczyć piękno, zarówno to wymierne, jak i to jeszcze bardziej niezwykłe, płynące z ludzkich serc.
Nie jest to wszak jedyny przykład wielowarstwowości tego typu wydarzeń. Pamiętam bowiem, że gdy za rok 2018 Olga Tokarczuk otrzymywała nagrodę Nobla, to również w kuluarach dyskutowano o tym, co było w zasadzie tajemnicą… Poliszynela, a mianowicie o tym, że nagrodę tą przyznano Polce nie tylko za jej twórczość literacką (z czym się jak najbardziej zgadzam) ale także za to, że jako feministka jest za respektowaniem praw kobiet, mniejszości seksualnych i szeroko rozumianym równouprawnieniem. Kontrastowało to rzecz jasna z ówczesna sytuacją w Polsce; zauważalną homofobią, ksenofobią, a także z protestami kobiet, sprzeciwiających się naruszaniu ich indywidualnych praw (chodziło tutaj głównie o planowane zmiany w ustawie antyaborcyjnej i odrzucenie wcześniej przez sejm ustawy liberalizującej prawo aborcyjne).
Olga Tokarczuk kojarzyła się nieodłącznie z owymi protestami, stając się jedną z jej twarzy, co organizacjom i mediom prawicowym niezbyt się podobało, toteż Nobel dla niej był trudny dla tych środowisk do przełknięcia. Za nagrodami tego typu, jak widać zresztą, zazwyczaj kryje się jakieś drugie dno, co jest nie tylko zauważalne ale i dość logiczne; świat w ten sposób powinien zwracać uwagę na rozmaite problemy współczesnego świata. Może to trochę dziwić bo przecież zostanie najpiękniejszą kobietą świata to nie to samo co pokojowy Nobel na przykład. Ale czy nie chodzi w takich przypadkach również o jakiś głębszy przekaz, o owo drugie dno właśnie? Zresztą pewności nie mam na ile w dzisiejszych czasach nagrody takie gloryfikują, a na ile szeregują. Tylko i aż. Bo przecież trudno pozostałym finalistkom konkursu piękności odmówić piękna, nieprawdaż? Trudno też przyznać, że pisarze, którzy Nobla nie dostali są gorszymi literatami, a tych, którzy nie otrzymali Nobla pokojowego, przesłanie pokojowe jest gorsze czy mniej ważne od nagrodzonych. To trochę tak jak z uporczywie oczekiwanym pokojowym Noblem dla Jana Pawła II. Wszyscy czekali, obstawiali nawet w zakładach bukmacherskich. Papież zmarł i nagrody się nie doczekał. Ale czy fakt ten coś zmienia? Moim zdaniem nie. Pamiętać bowiem należy, że akurat tą nagrodę przyznaje norweski parlament; organ kraju zlaicyzowanego, osadzonego raczej w tradycjach luterańskich. Dla nich więc głowa kościoła katolickiego nie była tym samym, czym była i jest dla nas. Bez względu wszak na to, czy w życiu jest się nagradzanym czy nie, liczy się przecież przekaz, coś co jest ponad to. Bo przecież, jak powiedział ktoś mądry jakiś czas temu: dobro czyni się po cichu, a reszta to teatr.
Jarosław Sawiak
