Każda z osób ma prawo do wyrażania swojej opinii, jak i własnych przekonań, dlatego też nierzadko między stronami, których stanowiska w wybranych kwestiach różnią się w znaczący sposób od siebie, pojawiają się konflikty. Wtedy, najlepszą metodą będzie odnalezienie wspólnej drogi do rozwiązania problemu, niemniej nie jest to zawsze łatwe. W takim przypadku niezbędna jest pomoc osoby bezstronnie, która poprowadzi strony do znalezienia przez nie konsensusu. Taka rola pełniona jest przez tak zwanego mediatora.

Czym jest mediacja?

Najczęściej do mediacji dochodzi w przypadku, kiedy strony próbowały się ze sobą porozumieć w drodze negocjacji, jednakże znalazły się w impasie, albo kiedy strony nie chciały nawet rozpocząć rozmowy. Mediacja rozwodowa jest zawsze dobrowolna, co oznacza, iż strony same zadecydują o jej użyciu w wybranym przypadku spornym. Strony wybierają również samodzielnie osobę mediatora i mają kontrolę nad całym procesem mediacji przez cały okres jej trwania.

Strony decydują także same o charakterze ich porozumienia zawartego po mediacji i na temat jego wiążącej mocy. Może to być chociażby nowa umowa pomiędzy stronami dotycząca spornej sprawy, ugoda mediacyjna, albo zmodyfikowanie już istniejącej umowy. Ugodę mediacyjną zawiera się pomiędzy stronami w obecności wybranego mediatora i obejmuje ona mediacyjne postanowienia dotyczące obowiązków i praw stron, wybranych rozwiązań czy zasad mających zapobiegać powróceniu konfliktów w przyszłości. Strony mogą także wystąpić do sądu o zatwierdzenie takiej ugody (i, jeżeli będzie to niezbędne, także o nadanie jej tzw. klauzuli wykonalności) co sprawi, iż wywoła ona odpowiednie skutki prawne.

Rola mediatora nie jest taka prosta

Mediator jest też osobą, która występuje w postępowaniach cywilnych. Jego zadaniem jest polubowne zakończenie sporu przed rozpoczęciem się procesu. Mediacja jest instytucją, która umożliwia uniknięcie takich kłopotów, jak przeciągające się latami sądowe procesu, jak i związane z nimi duże koszty i stres. Mediator sprawdza się idealnie w przypadkach związanych ze sprawami rodzinnymi, cywilnymi, gospodarczymi i prawem pracy, dlatego też sporo sędziów, zanim rozpocznie pierwszą rozprawę, wskazuje stronom konfliktu odpowiedniego mediatora i daje propozycje skorzystania ze świadczonych przez niego usług.

Praca mediatora nie należy do łatwych profesji, gdyż funkcjonuje on w warunkach, które przesycone są emocjami o charakterze negatywnym takich, jak agresja, nieustępliwość, zawiść czy złość. Taka osoba musi wykazać się zawsze opanowaniem oraz profesjonalizmem. Ma posiadać odpowiednią wiedzę w zakresie psychologicznego analizowania zachowań, procesów podejmowania decyzji, jak i technik pozwalających na rozwiązywanie konfliktów. Swoją postawą i zachowaniem musi wzbudzić zaufanie, ale i respekt wśród osób biorących udział w mediacji. Tylko wówczas, jego praca może zakończyć się sukcesem.

Proces mediacji – najważniejsze zasady

Bez względu na przyczynę konfliktu, mediator ma zadanie poprowadzić mediacje w zgodzie z pięcioma ważnymi zasadami, które mają za zadanie ochronić dobro stron biorących udział w mediacjach:

• bezstronność – strony mają takie same prawa na wszystkich etapach mediacji,
• dobrowolność – każda ze stron w dowolnej chwili może wycofać się w ogóle z mediacyjnego procesu,
• akceptowalność – mediator musi zostać zaakceptowany przez obie strony konfliktu,
• neutralność – mediator nie stworzy rozwiązania, nie będzie podpowiadał, krytykował i wydawał opinii. Pozostanie neutralny w każdym z elementów mediacji,
• poufność – mediacje pozostają objęte tajemnicą, zatem osoba pełniąca rolę mediatora nie może ujawniać tego, co zostało powiedziane w trakcie mediacji.

Jakie są etapy mediacji?

Mediacja rozwodowa nie jest procesem ciągłym. Złożona jest ona z etapów, których liczba zależna jest od skomplikowania sprawy, jak i aprobaty obu stron dla znalezienia porozumienia. Pierwsze zadanie mediatora, to organizacja spotkania, na którym informuje się strony o konkretnych zasadach, jak i celach mediacyjnego postępowania. Następnym krokiem będzie wspólna sesja, podczas której strony zaprezentują własne stanowiska. Jest to etap pozwalający osobie prowadzącej mediację na zdefiniowanie spornych punktów konfliktu, których odpowiednie rozwiązania konsultowane są na indywidualnych spotkaniach. Po odbyciu spotkań indywidualnych dochodzi do następnego spotkania grupowego, na którym to strony przedstawiają sobie nawzajem możliwe rozwiązania. Jeśli na takim spotkaniu pojawi się obustronne porozumienie, dojdzie do zatwierdzenia ugody przez mediatora, która zostanie złożona do sądu.

Ważna jest satysfakcja obu stron

W czasie mediacyjnego postępowania konieczne będą wzajemne ustępstwa obu stron, niemniej jednak taka forma rozwiązania konfliktu tworzy możliwość osiągania rozwiązań, które będą akceptowalne oraz satysfakcjonujące dla każdego uczestnika. To nowoczesne rozwiązywanie konfliktów, które jest dużo szybsze i tańsze, aniżeli klasyczne, długo trwające i drogie procesy sądowe.