Przy okazji wizyty w Jaworznie, rozmawialiśmy z przewodniczącym Platformy Obywatelskiej Donaldem Tuskiem, m.in. o jego związkach z miastem, Izerze, konfliktach spółek Skarbu Państwa czy odbudowie gospodarki po wyborach. Rozmawiał Franciszek Matysik.

Praca Donalda Tuska w Jaworznie

– Robota w tym konkretnym przypadku, to było na Elektrowni Jaworzno II, polegała na tym, że konserwowaliśmy i malowaliśmy takie legary, które podtrzymują dach elektrowni, czyli dużo niżej, niż szczyt komina, ale wystarczająco wysoko, żeby mówić o tym jako prawdziwych pracach wysokościowych. Praca bardzo wymagająca technicznie, większość robót musieliśmy wykonywać w nocy, kiedy generatory były wyłączone, żeby nic tam nie uszkodzić.

– Dzisiaj miałem okazję poszukać miejsca mojego zamieszkania, mieszkałem w hotelu robotniczym w Szczakowej. Nie mam pewności, ponieważ jednak krajobraz się zmienił, czy to była dzisiejsza Szklarska, czy to była Koszarowa, bo i tu, i tu były hotele robotnicze. Znaleźliśmy na Szklarskiej taki barak, który do złudzenia przypomina tamten hotel.

Praca fizyczna w latach 80.

– Jestem bardzo dumny z tego okresu. Musiałem utrzymać rodzinę, to były lata 80. Z zawodu byłem nauczycielem historii i dziennikarzem, z Solidarności, więc żadnej możliwości pracy. Wspólnie z przyjaciółmi wspinaliśmy się po tych kominach, zarabialiśmy, czasami gorzej, czasami lepiej, ale to nie było jakieś El Dorado.

– Pracowałem tak prawie 7 lat, hotele robotnicze w całej Polsce, sporo czasu w dzisiejszym woj. śląskim. Praca i fascynująca, i ryzykowana. Fajne towarzystwo, większość z nas to byli amatorzy piłkarze i lubiliśmy przygody.

– Warto, żeby każdy, kto chce o czymś decydować wokół siebie, posmakował, i to nie tak na dwa dni, naprawdę ciężkiej pracy. Wtedy może mieć dużo więcej empatii do ludzi, którzy ciężko pracują, którzy chcieliby mieć pracę lepszą, lepiej płatną i nie tak wykańczającą, jak tamta robota w latach 80.

Ekologiczna energia z węgla kamiennego?

– Jeśli się rozmawia, jeśli ma się naprawdę logiczne, twarde argumenty, to można w Europie uzyskiwać absolutnie rewelacyjne efekty, także jeśli chodzi o ochronę polskiego przemysłu, ochronę polskiego górnictwa. Dowodem jest chociażby akcja Jerzego Buzka, który bez żadnego wsparcia rządu, jako europarlamentarzysta doprowadził do tego, że węgiel koksujący jest na liście surowców krytycznych. Brzmi skomplikowanie, ale to w praktyce oznacza większą ochronę dla kopalni, które tego typu węgiel wydobywają.

– My jesteśmy dzisiaj w szczególnym momencie. Nie chodzi tutaj o moje slogany czy „propagandę”, naprawdę jest tak, że transformacja energetyczna może być finansowana setkami miliardów euro w skali Europy. 80 mld euro można wydać w Polsce na transformację energetyczną i przebudowę przemysłu, czyli jeśli na Polskę 80 mld, to de facto większość na woj. śląskie.

– Zanim u nas będą elektrownie jądrowe czy wodorowe, powinniśmy zrezygnować z tego, co najbardziej truje, zablokować import węgla z Indonezji, Rosji czy Kolumbii, a np. modernizacja bloków 200 MW i spalanie węgla polskiego kamiennego to dużo mądrzejszy pomysł niż np. budowanie bloków gazowych. Ta luka musi być czymś wypełniona.

Gdzie są pieniądze z KPO?

[Środki z Krajowego Planu Odbudowy (KPO) pochodzą z Unii Europejskiej, w przypadku Polski zostały zablokowane z powodu zmian w ustawie o sądownictwie przeforsowanych przez PiS, które doprowadziły do utraty niezależności przez polskie sądy. Nowelizacja ustawy jest wymagana, aby odblokować dla Polski te środki – red.]

– Nie umiem tego wytłumaczyć. Gdybym był premierem lub na miejscu Kaczyńskiego, przecież jest też w interesie władzy, żeby te pieniądze wziąć. 10 mld na samą sprawiedliwą transformację.

– Nie wiem, czemu nie ma tych pieniędzy, to tak głupie, że aż głowa boli. Wiem, że w obecnym rządzie jest dużo osób antyeuropejskich i oni idą na wojnę z resztą Europy, nie patrząc w ogóle na koszta. Ale część z nich musi rozumieć, że te 500 mln euro kary, którą otrzymaliśmy, to pieniądze bezpowrotnie stracone. To też miliardy euro, które już dawno powinny pracować.

– Pieniądze z KPO to średnio 500 mln zł na powiat. Ile rzeczy w Jaworznie można by zrobić za 500 mln zł, których nie ma?

Rola spółek Skarbu Państwa

– Czy państwowe myślenie się nie sprawdza? To zależy, jacy ludzie i jakimi interesami się kierują. Jak słyszymy w telewizji wiceprezesa Orlenu, „wiceobajtka”, który mówi, że Orlen nie jest po to, żeby ludziom robić dobrze, a przecież tam jest państwo. Jeśli mamy państwowe spółki, to obecność państwa jest usprawiedliwiona tylko jednym – że te spółki nie są nastawione na zwykły zysk, tylko mają służyć społeczeństwu i ludziom.

– Kilka tygodni temu byłem w Rafako, o co poprosiła mnie załoga, żeby razem z nimi podnieść „krzyk” w związku z konfliktem z Tauronem. Było o krok, żeby Rafako padło. Okazało się, że jak załoga się postawiła, związki zawodowe, ja też starałem się w sprawie pomóc, to znalazła się ścieżka porozumienia.

– Te słowa muszą wybrzmieć wyraźnie również w Jaworznie, skoro jesteście jedną ze stolic energetyki polskiej. Państwo dlatego kontroluje również rodzaju firmy i przedsięwzięcia energetyczne, żeby używać swojej mocy na rzecz klienta, a nie żeby maksymalizować zyski. Co z tego, że Obajtek mówi uśmiechnięty w telewizji, ile Orlen ma miliardów zysku, skoro m.in. ceny energii powodują tak drastyczną inflację.

– Wojtek Saługa, mój przyjaciel, poseł od was z Jaworzna, zaprowadził mnie do rodziny, do nich do domu, która opowiedziała mi, ile podrożało tutaj ciepło. W Jaworznie, ciepło, mimo obietnicy minister Moskwy i premiera Morawieckiego, drożeje o ponad 80 proc. W Jaworznie, tu, gdzie to ciepło powinno być prawie za darmo. To są te przykłady najbardziej oburzające.

Izera

– Byłem w miejscu wycinki. Dwie rzeczy trzeba bardzo wyraźnie powiedzieć. Była obietnica o milionie samochodów elektrycznych w 2025 roku. Na razie mamy dziesiątki tysięcy wyciętych drzew. Perspektywa, że PiS coś tam rzeczywiście wybuduje, obawiam się, że jest dość mglista, gdy widzimy, co dzieje się z Centralnym Portem Komunikacyjnym, także obawy są uzasadnione. To wszystko miało być szybciej i prowadzone w lepszy sposób.

– Zło się jednak już stało. Las został wycięty. Ten grunt musi więc pracować dla Jaworzna i okolic jako grunt pod inwestycje. Ja nie mam w tej chwili dostępu do dokumentów, by powiedzieć, czy ta inwestycja jest realna, czy ma ręce i nogi, czy należy ją kontynuować, ale jedno chciałbym bardzo wyraźnie powiedzieć i zagwarantować. Skoro ten teren jest już po części przygotowany pod inwestycje, to musi taką rolę odegrać. Ta lub inna inwestycja, ale nie można zmarnować tego, co już zostało zmarnowane.

– Obecność państwa czy publicznych środków na rzecz transformacji, kiedy chcemy się przesiąść na bardziej ekologiczne pojazdy, akurat mnie specjalnie nie bulwersuje – pod warunkiem, że jest skuteczne i efektywne. Do produkowania samochodów akurat lepiej nadają się prywatni inwestorzy. Na pewno nam jednak powinno zależeć, aby państwo dawało odpowiednie warunki, aby transformacja energetyczna dokonała się szybko i harmonijnie. Tu nie ma miejsca na jakieś doktryny czy ideologie. Państwo powinno być obecne o tyle, o ile może to sprzyjać szybkiej i pozytywnej przemianie. Na pewno jednak nie zastąpi prywatnych inwestorów czy prywatnych przedsiębiorców.

Czy finansowanie mediów przez samorząd i podległe spółki powinno być zakazane?

– To bardzo dobre pytanie. Odpowiedź nie jest prosta. Sam jestem założycielem lokalnej prasy, byłem wydawcą, dziennikarzem. Do dzisiaj w Gdańsku wychodzi kwartalnik „30 dni”, który zajmuje się lokalnymi sprawami. Dobrze wiem, jak narażone jest czasopiśmiennictwo lokalne robione przez entuzjastów, przez ludzi niezależnych od władzy. Zagrożone jest monopolem państwowym, monopolem, który zbudował Orlen jeśli chodzi o tytuły lokalne. I niestety, niezależnie od tego, kto rządzi, bo nie chcę się przyczepiać do jakiegokolwiek samorządu, ale, zwracam się do wszystkich samorządowców – pomyślcie. Czy na pewno władza, nawet jeśli jest władzą lokalną, powinna kontrolować media poprzez ich finansowanie, czy na pewno o to chodzi, żeby lokalna gazeta pisała dobrze o właścicielu, czy li o samorządzie? Lokalne media są po to, aby patrzeć władzy na ręce, także tej władzy lokalnej. Lokalne media, które nie są do dyspozycji państwa czy Orlenu, tylko są samodzielne, one powinny liczyć na pomoc, z której nie wynika podległość.

– Wolne media w zdrowej demokracji służą społeczeństwu, w ten sposób, że są niezależne od władzy. Równocześnie, żeby być niezależnymi od władzy, muszą mieć źródła zasilania finansowego, ale te pieniądze od władzy nie mogą być sposobem karania i nagradzania za lojalność. One mają wesprzeć wszystko to, co lokalne, autentyczne i – kiedy jest taka potrzeba – krytyczne.

Odbudowa gospodarcza po wyborach

– Zmiana po wyborach na pewno będzie dotyczyła nie tylko zmiany partii, która rządzi, ale też sposobu myślenia o ludziach pracy i ludziach przedsiębiorczych. Przedsiębiorcy w Polsce to ludzie bardzo ciężkiej pracy. To nie podejrzane typy, a obecna władza często mówi o prywatnym sektorze z pewnym obrzydzeniem.

– Praca jednak musi się opłacać. Ludzie, którzy pracują, którzy prowadzą własne firmy, którzy są na samozatrudnieniu, ludzie na etatach – każdy, kto wykonuje robotę, musi mieć z tego tytułu profity. Spotykam tysiące ludzi, którzy mówią – „ja ciężko pracuję całe życie, a widzę wkoło wielu ludzi, którzy nie pracują i mają lepiej”. Każdemu kto potrzebuje pomocy trzeba pomóc, ale praca musi się opłacać. To jest zmiana sposobu myślenia po zmianie władzy.

– Pamiętam jak dziś słowa premier Szydło, że PiS nigdy nie podniesie żadnego podatku. Jeden z portali zrobił zestawienie podatków podniesionych przez PiS, które nie jest skończone, i są to 33 pozycje podatków i opłat. do tego dochodzą konsekwencje tak zwanego Polskiego Ładu, 9 proc. składki zdrowotnej, która okazała się radykalnym podniesieniem podatku. Rozmawiam z przedsiębiorcami i ci łapią się za głowy, dlaczego muszą płacić składkę zdrowotną od sprzedanej maszyny w firmie, bo muszą mieć np. mniej maszyn.

100 dni po wyborach

– Jeśli będę miał wpływ na to, co będzie działo się po wyborach, będę chciał wykorzystać te pierwsze 100 dni na usunięcie tych absurdalnych rzeczy, które zrobił PiS. Mówiłem o składce zdrowotnej, mówię o potrzebie uwolnienia, szczególnie drobnych przedsiębiorców, od płacenia chorobowego. Chcemy, żeby od 1 dnia robił to ZUS, w firmach do 9 zatrudnionych osób. Mówię też o picie kasowym, czyli płaceniu podatku wtedy, kiedy naprawdę wpłynęły pieniądze. To kilka rzeczy, które są proste, a na pewno przyniosą ogromną ulgę.

– Później chciałbym móc z czystym sumieniem, jak to naprawimy i wyczyścimy, powiedzieć, że do końca kadencji nie będzie już żadnych zmian. Przedsiębiorcy w całej Polsce mówią mi, i to jest poruszające i uczciwe, że nie chcą żadnych ulg, pieniędzy od władzy, najważniejsze jest, żeby wiedzieć, że jutro nie będzie jakieś zmiany, pojutrze nie będzie kolejne zmiany. Nikt w polskich firmach, nawet wielkich firmach, nie jest w stanie połapać się w tym systemie podatkowym. Stabilność i przewidywalność jest czymś, co chciałbym zagwarantować od ręki. Wyczyścimy ten bałagan, głównie z Polskiego Ładu, ulżymy tym, którzy na swoich barkach dźwigają polską gospodarkę, a później zapewnimy stabilność i przewidywalność do końca kadencji.

Powrót do polityki

– Nie mam prywatnej ani osobistej potrzeby ubiegania się o jakieś apanaże czy władzę. Jestem samodzielny, mam swoje lata, mam swoje doświadczenia, miałem sukcesy, miałem porażki.

– Bardzo się jednak martwię o swoją ojczyznę, tutaj chcą mieszkać moje dzieci, moje wnuki, nigdzie nie wyjadą, tu jest ich miejsce na ziemi.

– Jestem gotów poświecić całe swoje życie, żeby w Polsce było lepiej, nie było strachu, nie było pogardy, nie było agresji, żeby ludzie, którzy pracują, widzieli sens życia właśnie tutaj.

Wypowiedzi spisane bez autoryzacji, jest to transkrypcja rozmowy wideo. 

[vc_facebook]