W rodzinie każdy jej członek pełni jakąś rolę i odpowiada za określone obowiązki. Rodzina rozumiana jako system działa jak „mechanizm w zegarku” – zachowanie jednej osoby wywołuje wpływ na zachowanie drugiej osoby. W sytuacji, gdy jeden z członków rodziny uzależnia się od alkoholu, narkotyków, hazardu czy innych destrukcyjnych substancji/zachowań zawsze oddziałuje na funkcjonowanie pozostałych członków rodziny.

Etapy uzależnienia 

Kiedy w rodzinie pojawia się problem uzależnienia, rodzina przechodzi przez pewne etapy: 

Zaprzeczenie 

Kiedy przyglądamy się rodzinom z problemem uzależnienia można zauważyć, że ich funkcjonowaniu towarzyszy przede wszystkim zaprzeczenie. Inaczej mówiąc funkcjonują tu zasady, które zabezpieczają przed podejmowaniem w rozmowach z innymi ludźmi problematycznego tematu.

Często towarzyszy przekonanie – „jeśli nikt nie mówi o problemie to go nie ma”. Najtrudniej przyjąć, że problem uzależnienia jest realny i naprawdę dotyka naszej rodziny. W związku z tym nie ma otwartej rozmowy. To co towarzyszy w tłumaczeniu sytuacji, czy zachowań to: mechanizmy minimalizowania, unikania, wypierania, zaprzeczania. 

Nasilanie się problemów 

Relacje między członkami ulegają pogorszeniu. Członkowie rodziny doświadczają coraz więcej przykrości, zranień, urazów. Wraz z uzależnieniem rodzina musi radzić sobie często ze złością, furią, szantażem emocjonalnym, manipulacją osoby uzależnionej. Pojawia się regularne zaniedbywanie obowiązków, niedotrzymywanie umów, brak dostępności fizycznej czy emocjonalnej. Rodzina zaczyna żyć w atmosferze napięcia, stresu, ciągłego zagrożenia. 

Nadzieja

Niełatwe okazują się również okresy abstynencji osoby uzależnionej. Taki czas daje nadzieję, że problem został rozwiązany, że „teraz będzie już dobrze”. Pojawiają się obietnice, deklaracje – „ już nigdy więcej się nie napiję”. Im dłuższe okresy abstynencji tym większa nadzieja, jednocześnie  dotkliwsze i bardziej bolesne rozczarowania, kiedy dochodzi do złamania abstynencji i starych nałogowych zachowań. 

Izolacja

Członkowie chcąc zachować równowagę w systemie rodzinnym podejmują działania, które pozwalają podtrzymać funkcjonowanie całej rodziny pomimo problemu uzależnienia, w myśl „nic złego się nie dzieje”. Dzieci często podejmują określone role (bohater, maskotka, kozioł ofiarny, dziecko niewidoczne), natomiast drugi rodzic funkcjonuje w sposób określany mianem współuzależnienia. 

Współuzależnienie 

Współuzależnienie to dezadaptacyjny sposób dostosowania się do warunków życia w relacji z osobą uzależnioną. Może rozwinąć się u partnera/współmałżonka osoby uzależnionej. Nie dotyczy dzieci osoby uzależnionej czy rodziców, chociaż w tym wypadku często występują pewne zachowania mające cechy współuzależnienia.

Głównym mechanizmem rozwijającym i podtrzymującym współuzależnienie jest zaprzeczanie uzależnieniu partnera/partnerki, własnym trudnościom, sytuacji rodziny. 

Współuzależnienie to podporządkowanie emocjonalne drugiemu człowiekowi. Skupianie uwagi na jego potrzebach, jego emocjach. Zajmowanie się tym co myśli, co mówi, co robi, całkowicie pozbawiając tej uwagi wobec siebie samego.

Co zrobić, żeby wyjść ze współuzależnienia? 

Po pierwsze przestań zaprzeczać, że masz problem! Uznaj, że Twój mąż/żona ma problem. Przyznaj, że problem ma również Twoja rodzina, że Twoje życie potrzebuje zmiany. 

Przeczytaj książkę Melody Bettie „Koniec współuzależnienia. Jak przestać kontrolować życie innych i zacząć się troszczyć o siebie.”

To prawda, że samodzielnie trudno jest dokonać zmiany, dlatego poszukaj pomocy u psychoterapeuty, który pomoże Ci przyjrzeć się aktualnej sytuacji i pomoże przezwyciężyć trudności.

Pamiętaj, że osoby współuzależnione mogą również otrzymać pomoc terapeutyczną w ramach NFZ w Poradniach Leczenia Uzależnień i Współuzależnienia.

Skończ ze współuzależnieniem i odzyskaj swoje życie. To dobra decyzja !Zbuduj zdrową  relacje z partnerem/partnerką i stwórzcie razem bezpieczny dom.

Warto również poszukać wsparcia u terapeuty dla małżeństw i par, który pracuje z parą z problemem uzależnienia. 

Wówczas poznasz jakie mechanizmy odpowiadają za utrzymanie destrukcyjnych zachowań zarówno osoby uzależnionej jak i współuzależnionej. Dowiesz się co robić, aby rozbroić je i podjąć te zachowania, które będą wzmacniać Ciebie indywidualnie jak również Twojego partnera i Waszą relację.