Z przykrością należy stwierdzić, że w sprawie ochrony klimatu zatrzymaliśmy się, a nawet cofnęliśmy się w rozwoju. Pomimo trzeciej dekady XXI wieku, ciągle mam wrażenie, jakbyśmy tkwili mentalnie w poprzedniej epoce. Najlepszym tego przykładem jest nie tylko, jak rząd traktuje nasze lasy, ale przede wszystkim źródło życia na ziemi, czyli wodę.
Rząd całkowicie ignoruje głos setek naukowców i ekspertów nawołujących do ograniczenia skali wycinki lasów. Nawet ignoruje głos Polskiej Akademii Nauk, jakby ta była zbędna. To, jak traktuje wodę, jest jeszcze gorsze, przypominające bardziej sabotaż niż chęć ochrony środowiska. Najlepszym przykładem jest nieszczęsna Odra i to, co rząd robi po ubiegłorocznej katastrofie. Należy stwierdzić, że praktycznie nic. A wręcz przeciwnie, przyczynia się do jeszcze większego trucia rzeki. Co prawda powstaje monitoring, ale to raczej z presji wywołanej przez inne kraje niż dobra wola polityków PiS. A skala negatywnych działań instytucji państwowych, ponoć powołanych do ochrony wód, może przerażać. Pokazali to politycy opozycji, publikując wyniki kontroli poselskiej. Okazuje się, że wykryto 1.122 nielegalne zrzuty ścieków do Odry, ale tylko 117 zostało zamkniętych. Pozostałe 90 proc. w dalszym ciągu może nielegalnie traktować rzekę jak kanał ściekowy.
No, ale są jeszcze gorsze wieści. Od września ub.r. wydano 138 nowych pozwoleń na zrzut ścieków do Odry. To jest kuriozum, gdy instytucja powołana do ochrony wód, bezpośrednio przyczynia się do ich pogorszenia. Bo tej władzy nie chodzi o środowisko. Bezczelnie chodzi o szmal. Kasując potężne pieniądze, zapewne wystarczy na nowe limuzyny i mundurki dla urzędników Wód Polskich.
Odra to rzeka w skali globalnej. W skali lokalnej jest Wąwolnica i Przemsza. O Wąwolnicy powiedziane zostało już wszystko. Obnażono zaniechania centralne, ale także prezydenta miasta. Nie ma sensu się powtarzać. Może więc Przemsza miała więcej szczęścia i skupiła uwagę prezydenta? Nie sądzę i pozwolę sobie pokazać, że stosunek prezydenta jest taki sam jak Wód Polskich do Wisły czy Odry.
Nie trzeba nikomu powtarzać, że w Jaworznie jest Przemsza i jest także kopalnia. Nawet jej pracowników mamy w radzie miejskiej. Wiemy także, że jaworznicka kopalnia należy do jednej z najbardziej zawodnionych kopalń w Polsce. Musi się więc gdzieś tych wód pozbywać. Oczywiście wiadomo, że do Przemszy. Niewiadomym są parametry zrzucanych ścieków. Oczywiście kopalnia nie chwali się tym publicznie. Bo tego nie musi i zwłaszcza gdy dane te mogą być bardzo negatywne. Wiadomo jest także, że raz wydane pozwolenie ciężko cofnąć. No, ale była jedna okazja, gdy prezydent mógł mieć wpływ na to, żeby zmusić do pokazania pomiarów. To był okres 2015 i 2016, kiedy ówczesny Tauron Wydobycie starał się o przedłużenie koncesji na wydobycie. Co prawda Tauron w swoim raporcie środowiskowym na stronie 58 wykazał ilość soli zrzucanych do Przemszy, ale nikt – dosłownie – nikt nie poprosił wnioskodawcy o doprecyzowanie danych. Miasto w swoich uwagach w ogóle się tym nie zajęło. Pewnie uważając za stosowne argumentację Tauronu: „Warunki pozwolenia wodno prawnego są i będą zachowane”. Nikt nie zapytał się, jakie są owe warunki. Zwłaszcza gdy zakład wykonywał badania zrzucanej wody jedynie 2 razy w miesiącu.
Podanie w tabeli zawartości chlorków i siarczanów w zrzucanych ściekach niewiele mówi opinii publicznej. Zabrakło podania bardziej wyrazistego parametru, jakim jest przewodność elektrolityczna wyrażona w µS/cm. Zwłaszcza gdy badanie to jest dziecinnie proste. A parametr ten bardziej obrazuje zasolenie wody.
Dzięki powstającemu, choć ubogiemu, monitoringowi wody w Odrze, możemy określić parametry wody zrzucanej do Przemszy. Musimy pamiętać o jednym. Odra umarła przy przewodności 2200 µS/cm. Woda w Bałtyku to ok. 7500 µS/cm.
Obecnie zasolenie kanału gliwickiego to 3400 µS/cm. Zgodnie z analizą, odpowiedzialne za to jest rozpuszczenie 806 mg chlorków i 329 mg siarczanów w litrze wody. Razem 1135 mg soli w litrze wody. Tauron w 2013 roku (to ostatnie dostępne dane) zrzucał 3267 m3/h ścieków o zawartości 1475 mg/l chlorków i 433 mg/l siarczanów. Razem to 1908 mg/l rozpuszczonej soli. Możemy przyjąć, że przewodność rośnie proporcjonalnie wraz z ilością rozpuszczonych soli. Możemy więc oszacować, że przewodność ścieków z jaworznickiej kopalni to ok. 5700 µS/cm. A więc każdej godziny pompowane jest 3267 m3 wody prawie tak słonej, jak Bałtyk. Żeby to bardziej zobrazować, każdej godziny wrzucane jest do Przemszy ponad 6 ton soli. 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu i 365 dni w roku. Bałtyk, choć słony, to nie Pacyfik. Zmierzyłem przewodność wody Pacyfiku na wysokości wybrzeża Chile. To już 44 000 µS/cm, ale i tak mniej niż zrzucają niektóre kopalnie Górnego Śląska. Przewodność wody, którą produkujemy na własne potrzeby do 140 µS/cm. A takiej mineralnej prosto z butelki to 640 µS/cm.
Nie jestem w stanie zrozumieć, dlaczego prezydent, mając wtedy tak dobrą okazję poprosić o bardziej szczegółowe dane, nie zrobił tego. Nie poprosić o dane, dzięki którym mielibyśmy lepszy obraz wpływu działalności górniczej na przyszłość miasta i jego mieszkańców? To takie małostkowe, polegać tylko na słowie giganta – mając raport przed sobą i sztab urzędników za plecami. Może ktoś kiedyś zapyta prezydenta o jego wiedzę na ten temat i przyczyny takiej, a nie innej postawy. Mnie już się nie chce.
Artur Nowacki
