Nowy przedmiot w szkołach od 1 września

Od 1 września 2025 r. w liceach, technikach oraz szkołach branżowych I stopnia wprowadzony zostanie nowy obowiązkowy przedmiot – edukacja obywatelska. Zastąpi on dotychczasowy przedmiot „historia i teraźniejszość”, a jego celem będzie przygotowanie uczniów do świadomego, odpowiedzialnego i aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym oraz politycznym.

Zgodnie z podstawą programową, edukacja obywatelska ma koncentrować się na rozwijaniu praktycznych umiejętności, a nie wyłącznie wiedzy teoretycznej. Uczniowie będą poznawać zasady funkcjonowania państwa i samorządu, mechanizmy demokracji, proces legislacyjny oraz zagadnienia związane z prawami człowieka i rolą obywateli w życiu publicznym.

Trzy filary przedmiotu stanowić będą:

• realizacja wymagań programowych,

• działania obywatelskie podejmowane indywidualnie i w grupach,

• projekty edukacyjne rozwijające kompetencje praktyczne.

Każdy uczeń zrealizuje m.in. udział w debacie, przygotowanie petycji, symulację obrad lub inne inicjatywy społeczne, które mają uczyć odpowiedzialności i współpracy.

Podstawa programowa dzieli materiał na pięć obszarów:

• jednostka i społeczeństwo,

• wspólnota szkolna i lokalna,

• demokracja i prawo,

• Polska i życie publiczne,

• Polska w Europie i świecie.

Zajęcia obejmą także spotkania z przedstawicielami instytucji publicznych, organizacji społecznych oraz lokalnych środowisk.

W liceach przedmiot będzie realizowany w klasie II (2 godziny tygodniowo) oraz w klasie III (1 godzina tygodniowo). W technikach zaplanowano 1 godzinę tygodniowo w klasach II–IV, natomiast w szkołach branżowych I stopnia – po 1 godzinie tygodniowo w klasach II i III.

Uprawnienia do nauczania edukacji obywatelskiej posiadają nauczyciele przedmiotów takich jak wiedza o społeczeństwie, historia czy historia i teraźniejszość. Ministerstwo Edukacji udostępniło także poradnik metodyczny wspierający dydaktykę przedmiotu.

Podkreślono, że zajęcia mają być prowadzone z zachowaniem neutralności politycznej i światopoglądowej. Ich celem nie jest perswazja, lecz tworzenie przestrzeni do dialogu, weryfikacji informacji, wymiany opinii i nauki szacunku wobec odmiennych poglądów. Wyjątek stanowią wartości i zasady określone w Konstytucji RP, które są fundamentem programu nauczania.

Do użytku szkolnego zostały dopuszczone dwa podręczniki:

• „Masz wpływ. Część 1. Podręcznik do edukacji obywatelskiej dla liceum ogólnokształcącego i technikum” (Wydawnictwo Nowa Era),

• „Edukacja obywatelska 1. Podręcznik dla szkoły branżowej I stopnia” (SOP Oświatowiec Toruń).

Nauczyciel ma prawo decydować, czy korzysta z podręcznika, czy opiera nauczanie wyłącznie na dostępnych materiałach dydaktycznych.