Posłowie wizytowali teren byłej Organiki-Azot. Jaworzno w centrum uwagi sejmowej komisji ochrony środowiska

Na zaproszenie radnego Sejmiku Śląskiego Pawła Bańkowskiego w Jaworznie odbyło się wyjazdowe posiedzenie sejmowej Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Dwudniowa wizytacja (29–30 października) miała na celu zapoznanie parlamentarzystów z problemem historycznych, nieusuniętych składowisk niebezpiecznych odpadów poprzemysłowych na terenie województwa śląskiego.

Pierwszy dzień wizyty poświęcono sytuacji terenów po byłych zakładach chemicznych Organika-Azot w Jaworznie. Spotkanie odbyło się na wniosek radnego Pawła Bańkowskiego. Wzięli w nim udział m.in. prezydent Jaworzna Paweł Silbert wraz z urzędnikami zajmującymi się ochroną środowiska, przedstawiciele ministerstw i instytucji odpowiedzialnych za nadzór ekologiczny, a także gospodarze terenu – Paweł i Grzegorz Byrczek.

– Celem naszej wizytacji jest rozpoznanie barier, które uniemożliwiają skuteczne usunięcie zagrożeń, a także wypracowanie propozycji działań prowadzących do ostatecznego unieszkodliwienia składowanych tam odpadów. Problem ten dotyczy nie tylko środowiska, ale również zdrowia i bezpieczeństwa mieszkańców – podkreśliła posłanka Gabriela Lenartowicz, przewodnicząca spotkaniu.

„Bomba ekologiczna” w sercu Jaworzna

Zakłady Azot powstały w Jaworznie w 1917 roku z inicjatywy prof. Ignacego Mościckiego. W latach 50. przekształcono je w Zakłady Chemiczne Organika-Azot – jednego z największych w Polsce producentów środków ochrony roślin. Po likwidacji zakładu pozostało około 160 tys. ton toksycznych odpadów, w tym pestycydów, cyjanków i fenoli, zalegających w rejonie dawnego Centralnego Składowiska Odpadów Rudna Góra.

Składowisko o powierzchni 12 hektarów znajduje się zaledwie dwa kilometry od centrum miasta. Zanieczyszczenia chemiczne wypłukiwane przez deszcze trafiają do potoku Wąwolnica, a następnie do Przemszy, Wisły i Bałtyku. Komisja Helsińska uznała to miejsce za jeden z „gorących punktów” zagrażających ekosystemowi Morza Bałtyckiego.

Jak przypomniano podczas wizyty, prywatna spółka będąca obecnym właścicielem części terenu zrealizowała z własnych środków szereg działań zabezpieczających – m.in. rekultywację powierzchniową, budowę komór-sarkofagów oraz oczyszczalni ścieków. W ciągu ponad 20 lat przeznaczyła na ten cel około 30 milionów złotych.

W poszukiwaniu realnych rozwiązań

Po wizji lokalnej komisja odbyła terenową sesję roboczą z udziałem ekspertów oraz przedstawicieli samorządu. W podsumowaniu spotkania podkreślono, że usunięcie odpadów z Rudnej Góry wymaga zarówno opracowania skutecznej technologii, jak i stabilnego finansowania na poziomie państwowym.

– Nie wystarczy znaleźć technologię i sfinansować inwestycję. Potrzebne są również rozwiązania prawne i systemowe, które zapewnią długofalowe bezpieczeństwo. Musimy też pamiętać, że instalacji zdolnych do przetworzenia takiej ilości toksycznych odpadów w Polsce wciąż jest zbyt mało – zauważyła Gabriela Lenartowicz.