Potencjometry - jakie jest ich działanie i zastosowanie?

Potencjometry - co to za urządzenia?

Potencjometr inaczej nazywany jest rezystorem zmiennym, a swoją nazwę zawdzięcza funkcji jaką jest regulowanie potencjału. Potencjometr jest też często wykorzystywany do optymalizowania napięcia elektrycznego. Może on zostać użyty nie tylko do regulacji przepływu prądu, ale także do normalizowania prędkości obrotowej w silniku lub do ustawiania głośności dźwięku w sprzętach muzycznych. Regulacja z użyciem potencjometru odbywa się w sposób mechaniczny. Chcąc zwiększyć lub zmniejszyć napięcie należy przesunąć element w określonym kierunku. Rodzaj ruchu uzależniony jest tu od specyfiki rezystora.

Jak zbudowany jest potencjometr?

Potencjometr składa się ze ścieżki oporowej z połączeniami z obu stron, po której porusza się szczotka służąca do nastawiania wartości oporu w zakresie od zera do określonej wartości maksymalnej. Każde zakończenie ścieżki oporowej ma połączenie z jednym z dwóch styków zewnętrznych, a rezystencja (opór elektryczny) między tymi dwoma stykami jest stała, równa maksymalnej wartości potencjometru. 

Znajdująca się w rezystorze szczotka jest połączona elektrycznie ze stykiem środkowym i mechanicznie z gałką, suwakiem lub śrubą, co uzależnione jest od rodzaju potencjometru. Gdy szczotka się przemieszcza, rezystancja między stykiem środkowym, a jednym ze styków bocznych zmienia się od zera do wartości maksymalnej. Natomiast między stykiem środkowym i bocznym od wartości maksymalnej do zera. 

Jakie są rodzaje potencjometrów?

Potencjometr obrotowy ma obrotowa ścieżkę oporową i specjalna gałkę, która służy do nastawiania wartości rezystancji. Bardzo często ten rodzaj potencjometru wykorzystywany jest do budowy urządzeń elektronicznych. Działa to w taki sposób: w obudowie urządzenia wycina się otwór, w który wkłada się potencjometr tak, by jego złącza można było połączyć z obwodami wewnętrznymi, a gałka regulacyjna wystawała na zewnątrz. Tego rodzaju potencjometry są najczęściej używane do regulacji głośności. 

Potencjometr suwakowy ma podłużna ścieżkę oporową, po której porusza się suwak ruchem prostoliniowym. Tego rodzaju potencjometry używane są w sprzęcie audio i niektórych ściemniaczach światła. 

Potencjometr dostrojczy, nazywany też potencjometrem nastawnym, jest mniejszy od opisanych powyżej. Montuje się go na płytach drukowanych układów, a do nastawiania wartości oporu służy specjalny wkręt. Tego rodzaju potencjometr najczęściej jest używany do dostrajania obwodów, na przykład aby ustawić poziom wrażliwości czujnika światła, a nie do dowolnego ustawiania określonych wartości. 

Z kolei potencjometr montażowy pozbawiony jest obudowy oraz osi, na na którą można założyć gałke do wygodnej regulacji napięcia. Tego rodzaju potencjometrów używa się niezwykle rzadko, raczej służą one do jednorazowego zastosowania. Taki potencjometr jest mały, a aby go obrócić konieczne jest użycie śrubokrętu. 

Potencjometr wieloobrotowy ma zaawansowaną budowę, a ścieżka oporowa przybiera tu kształt linii śrubowej. W tego rodzaju potencjometrze styk wykonuje ruch obrotowy i przesuwny, a maksymalna liczba obrotów jakie może wykonać równa jest dziesięć. Ten potencjometr należy też do najbardziej precyzyjnych. 

Jaki potencjometr najlepiej wybrać?

Potencjometr najlepiej wybierać w zależności od jego zastosowania. Im jego wykorzystanie jest bardziej skomplikowane, tym urządzenie musi być bardziej odporne. Jeśli potencjometr ma służyć długie lata powinien być wykonany z  wysokiej jakości surowców. Na szczęście w sklepach można znaleźć wiele potencjometrów, które łatwo dopasować do swoich potrzeb.