Czesi mają rozwiązanie dla Azotki

Skrót FOKS czyli w tłumaczeniu na język polski Kluczowe Źródła Zagrożeń Środowiskowych to międzynarodowy projekt naukowo - wdrożeniowy, skupiający partnerów z czterech państw Europy Centralnej: Polski, Czech, Niemiec i Włoch.

Projekt badawczo-wdrożeniowy FOKS

Gdy 2003 r. podczas budowy odcinka południowej obwodnicy miasta w trakcie prac ziemnych natrafiono na znaczne ilości związków toksycznych i rozpoczęto wyjaśnianie skąd w dawnym zrekultywowanym wyrobisku po eksploatacji piasku pojawiły się odpady niebezpieczne niewiele osób w naszym mieście miało świadomość z jak wielkim problemem będzie w przyszłości musiało się zmierzyć nasze miasto. Odkrycie tych odpadów było impulsem, który doprowadził do odkrycia skali zagrożenia spowodowanego odpadami z ponad 60-letniej działalności zakładów chemicznych, gromadzonymi w dolinie potoku Wąwolnica. W wyniku podjętych działań udało się zebrać istniejącą dokumentację, zinwentaryzować miejsca składowania odpadów, oraz oszacować ilość odpadów. Wykonano badania wstępne oraz zabezpieczono skarpy starego składowiska naruszonego podczas budowy drogi. Wnioski z dokonanej analizy dokumentacji były wstrząsające – ponad 195 tyś. ton silnie toksycznych odpadów m.in. z produkcji DDT i innych pestycydów gromadzono w Jaworznie w sposób, który często nie gwarantował minimalnej ochrony wód podziemnych i doprowadził do zanieczyszczenia znacznego obszaru. Szczęśliwie dla mieszkańców Jaworzna zgromadzone odpady nie powodują bezpośredniego zagrożenia dla ich życia i zdrowia. „Dramat” rozgrywa cię kilka metrów pod powierzchnią ziemi – toksyczne związki wymywane są do wód podskórnych i pod ziemią wraz z wodą migrują w kierunku Przemszy. Ponadto korzystny układ warstw geologicznych (występowanie szczelnej warstwy iłów) zabezpiecza przed możliwością zanieczyszczenia ujęć wód pitnych.

Problem jako pierwsze zauważyły państwa skupione w Komisji Ochrony Środowiska Morskiego Bałtyku (HELCOM) proklamowanej przez Konwencję Helsińską. W wyniku działań Komisji Zakłady Chemiczne „Organika Azot” znalazły się na liście szczególnie groźnych dla Bałtyku źródeł zanieczyszczeń przemysłowych, ujętych na Liście Wspólnego Wszechstronnego Programu Działań na Rzecz Ochrony Środowiska Morza Bałtyckiego – Polska ratyfikując w 1999 r. konwencję o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego, zobowiązała się do podjęcia działań eliminujących tego typu zanieczyszczenia. Odkrycie z 2003 r. przyczyniło się do zmiany świadomości zagrożenia i wykazało, że obszar zanieczyszczony nie ogranicza się tylko do terenów zakładów chemicznych.

„FOKS”.

W związku z zaistniałą sytuacją, aby zainicjować działania w sprawie rozwiązania problemu zanieczyszczeń w dolinie potoku Wąwolnica, Prezydent Miasta Jaworzna przystąpiło do projektu naukowo-wdrożeniowego FOKS dofinansowanego z Programu dla Europy Centralnej (CENTRAL EUROPE).


Zadanie pod nazwą "PROJEKT EUROPA CENTRALNA 1CE026P3 KLUCZOWE ŹRÓDŁA ZAGROŻEŃ ŚRODOWISKOWYCH" w skrócie FOKS to międzynarodowy projekt, skupiający partnerów z czterech państw europy centralnej: Polski, Czech, Niemiec i Włoch.


Partnerzy projektu:

* Główny Instytut Górnictwa (Koordynator projektu),
* Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych,
* Miasto Jaworzno,
* Miasto Stuttgart (Niemcy),
* Instytut Zdrowia Publicznego w Ostrawie (Czechy),
* Miasto Mediolan (Włochy),
* Prowincja Trevizo (Włochy).

Unia Europejska kładzie ogromny nacisk na poprawę jakości wód podziemnych - głównego rezerwuaru wody pitnej dla mieszkańców krajów członkowskich UE. W tym celu do prawa unijnego w roku 2000 wprowadzono Ramową Dyrektywę Wodną, a w roku 2006 "Dyrektywę-Córkę" dotyczącą ochrony wód podziemnych. Celem tych dyrektyw jest poprawa jakości wód do roku 2015. Cel ten najtrudniej osiągnąć na terenach dotkniętych działalnością przemysłu, gdzie koszty natychmiastowego usunięcia wszystkich źródeł zanieczyszczeń przekraczają możliwości finansowe odpowiedzialnych instytucji.


Projekt FOKS przychodzi z pomocą instytucjom odpowiedzialnym za osiągnięcie celów Ramowej Dyrektywy Wodnej. W ramach projektu zostanie wypracowana procedura, która umożliwi najlepsze wykorzystanie środków technicznych i finansowych, w celu osiągnięcia zakładanego efektu. Procedura zostanie przetestowana na obszarach pilotażowych w następujących rejonach: Jaworzno (Polska), Novy Bydzov (Czechy), Klatovy (Czechy), Stuttgart (Niemcy), Milan (Włochy), Treviso (Włochy).

Projekt FOKS rozpoczął się w listopadzie 2008 roku i potrwa do października 2011 r. Budżet całego projektu wynosi 3 319 050 EURO, z czego 85% stanowi dofinansowanie z Programu dla Europy Centralnej.

W Jaworznie w ramach projektu, rozpoczęto już działania w celu wykonania badań wód podziemnych metodą backtracking"u (wstecznego śledzenie szlaków zanieczyszczeń), pozwolą one na zlokalizowanie wszystkich miejsc składowania odpadów w dolinie potoku Wąwolnica – w ramach tego zadania zostaną szczegółowo określone rodzaje i ładunki zanieczyszczeń przedostających się do wód podziemnych oraz ustalone szlaki ich migracji. Zaawansowane są także prace partnera Czeskiego związane z testowaniem nowych metod unieszkodliwiania odpadów – jest to nowa metoda, która będzie testowana w Jaworznie i czeskiej miejscowości Klatowy. Metoda ta, w warunkach laboratoryjnych okazała się niezwykle skuteczna przy rozwiązywaniu problemu z odpadami jakie występują `w dolinie Wąwolnicy. Już dwukrotnie na niewielkich ilościach odpadów potwierdzono skuteczność tej technologii. W tym roku planowany jest transport do Czech około 2 ton odpadów w celu przetestowania skuteczności budowanej tam instalacji mobilnej. W roku przyszłym na kilka dni instalacja trafi do Jaworzna w celu przetestowania jej w warunkach terenowych. W dalszej kolejności projekt FOKS zakłada wykonanie próbnych barier remediacyjnych (zanieczyszczenia usuwane są bezpośrednio w warstwie wodonośnej), oraz rozpoznanie możliwości wykorzystania fitoremediacji (zdolności roślin do rozkładu pestycydów).

Wdrożenie narzędzi realizowanych w projekcie FOKS pozwali na znaczne zmniejszanie kosztów identyfikacji i oceny zagrożeń dla wód podziemnych w porównaniu do metod tradycyjnych. Badania pozwolą na kompleksowe rozpoznanie ryzyka środowiskowego, wybór technologii powstrzymania emisji zanieczyszczenia - optymalnej pod względem kosztów i efektów.



UWAGA: Archiwum dyskusji na forum znajdziesz tutaj.[hana-flv-player video="http://www.jaw.pl/wp-content/uploads/archive/video/11/5d.flv" height="auto" description="" player="2" autoload="true" autoplay="false" loop="false" autorewind="true" splashimage="http://www.jaw.pl/wp-content/uploads/archive/video/11/5d.jpg" /]