Czy trzeba płacić podatek od spadku po rodzicach?

Jak sama nazwa wskazuje, podatek od spadku dotyczy osób, którym majątek przypadł w drodze dziedziczenia lub darowizny. Nie zawsze jednak musi być opłacony przez spadkobiercę. Kiedy trzeba zapłacić podatek od spadku po rodzicach? Co na ten temat mówią przepisy prawne? Jakie zapisy znalazły się w ust. z dnia 28 lipca (akt obowiązujący Dz.U.2024.596). Podpowiadamy.

W pierwszej kolejności należy wspomnieć o dwóch drogach powołania do spadku. Polskie prawo przewiduje dwa rodzaje dziedziczenia. Zamiennie określane są mianem tytuły do spadku. Jednym z nich jest dziedziczenie testamentowe, czyli powołanie do spadku na podstawie testamentu. Tytułem do spadku bywa też ustawa. Dziedziczenie ustawowe odbywa się w sytuacji, gdy osoba zmarła nie sporządziła testamentu. Warto mieć na uwadze, że spadkobierca może odrzucić przypadający mu majątek tylko przez określony czas (po upływie 6 miesięcy od dnia powołania do spadku).

• Dziedziczenie testamentowe – osoba zmarła sporządziła i pozostawiła po sobie testament, który ma pierwszeństwo przed regulacjami spadkowymi wynikającymi z Kodeksu cywilnego. Powołany w nim spadkobierca może mieć prawo do części lub całości spadku.

• Dziedziczenie ustawowe – przebiega na podstawie zapisów prawa. W pierwszej kolejności do spadku powoływane są dzieci oraz małżonek osoby zmarłej. W niektórych przypadkach majątek przysługuje również wnukom spadkodawcy.

Niekiedy mamy też do czynienia z dziedziczeniem częściowo na podstawie testamentu i po części na podstawie ustawy. Kiedy należy zapłacić podatek od spadku mieszkania? Odpowiedź na kluczowe pytanie znajduje się w dalszej części artykułu.

W 2023 r. weszła w życie ustawa, która zmieniła kwoty wolne od podatku. W efekcie zmian wzrosły one kilkakrotnie. Skale podatkowe są obecnie zmodyfikowane na korzyść podatników. Czy od spadku płaci się podatek? Co do zasady, trzeba się liczyć z takim obowiązkiem. Odkąd jednak zmieniona została ust. o podatku od towarów i usług, można otrzymać wyższy majątek bez konieczności uiszczania podatku.

Ile wynosi podatek od nabycia spadku? Wysokość daniny dla US zależy od grupy podatkowej, do której należy spadkobierca. Istnieje następujący podział:

• grupa I (do której zaliczyć można małżonka, zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, zięcia, synową, teściów, ojczyma czy macochę);

• grupa II (obejmuje m.in. zstępnych rodzeństwa (np. dzieci siostry), rodzeństwa rodziców, małżonków pasierbów i małżonków innych zstępnych);

• grupa III (dotyczy pozostałych nabywców spadku).

Istnieje też tzw. zerowa grupa podatkowa, która odnosi się do członków najbliższej rodziny. Osoby przynależne do niej mogą skorzystać z pełnego zwolnienia podatku, ale po spełnieniu określonych warunków.

Spadkobierca musi się liczyć z koniecznością dopełnienia określonych formalności. Każdy, kto chce skorzystać ze zwolnienia z podatku, powinien wypełnić i złożyć formularz SD-Z2. Deklaracje podatkowe można znaleźć na Portalu Podatkowym podatki.gov.pl. Urząd Skarbowy może też poprosić o potwierdzenie przelewu z darowizny oraz dokumenty potwierdzające przedmiot darowizny, w jaki sposób i od kogo otrzymaliśmy majątek.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy? W przypadku dziedziczenia taka konieczność istnieje od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu lub wydania europejskiego poświadczenia spadkowego. Jeśli chodzi o zachowek, to termin liczony jest od daty zaspokojenia roszczenia lub jego części. Zwykle liczony jest od dnia wypłaty należnego zachowku. Na zgłoszenie spadku mamy maksymalnie 6 miesięcy od momentu powstania obowiązku podatkowego.

Jak wspomniano wcześniej, od lipca 2023 r. obowiązują podwyższone progi kwotowe. Jaki podatek od spadku po rodzicach? Wszystko zależy od jego wysokości i grupy podatkowej, do której należy nabywca. Osoby, które odziedziczyły majątek, muszą liczyć się z obowiązkiem uiszczenia podatku, jeśli tylko wartość spadku przekracza kwotę zwolnioną z opodatkowania.

• W przypadku I grupy podatkowej nie jest konieczne zgłaszanie darowizny do US w przypadku, gdy wartość odziedziczonego majątku nie przekracza 36 120 zł.

• Osoby z II grupy podatkowej nie muszą uiszczać podatku przy limicie wynoszącym 27 090 zł.

• Spadkobiercy zaliczani do III grupy podatkowej nie są nic winni fiskusowi w przypadku, gdy wartość odziedziczonego majątku nie przekracza 5733 zł.

Od dnia 30 czerwca 2023 r. skale podatkowe przy podatku od spadków i darowizn wynoszą odpowiednio:

• 3% od kwoty nadwyżki do 11 833 zł od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej;

• 7% od nadwyżki w wysokości do 11 833 zł od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej;

• 12% od nadwyżki do 11 833 zł od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej.

Jeśli mamy do czynienia z nabyciem nieruchomości przez zasiedzenie, to podlega ono opodatkowaniu w wysokości 7%.

Czym jest i komu przysługuje? Zachowek to forma ochrony interesów najbliższej rodziny, która została pominięta w testamencie. Stanowi rekompensatę i zabezpieczenie praw spadkobierców ustawowych (zstępnych, tj. dzieci, wnuków, małżonka lub rodziców). W praktyce oznacza to, że mogą oni wystąpić o zachowek od spadkobierców powołanych w testamencie. Z takiej formy rekompensaty pieniężnej nie mogą jednak skorzystać osoby, które spadek odrzucili, zrzekli się dziedziczenia lub zostali uznani za niegodnych dziedziczenia w toku postępowania sądowego.

Czy trzeba płacić podatek od spadku po rodzicach? Wiele zależy od tego, czy i kiedy powstał obowiązek podatkowy. Należy przy tym pamiętać o złożeniu odpowiednich dokumentów do Urzędu Skarbowego, w tym zaświadczenia o niezaleganiu z podatkiem od spadku i darowizn. O konieczności uiszczenia podatku i wyjaśnieniu wszelkich wątpliwości warto porozmawiać z doświadczonymi specjalistami. Pomoc w przygotowaniu odpowiedniej dokumentacji oferuje m.in. Kancelaria Adwokacja Łukasz Domański.