Pokolenie pod presją - młodzi i ich emocje

Najnowsze raporty, w tym opracowania Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, wskazują, że kondycja psychiczna dzieci i młodzieży pogarsza się z roku na rok, a problemy emocjonalne narastają w szybkim tempie. Coraz częściej obserwuje się przewlekły stres, obniżony nastrój, lęk, trudności ze snem, spadek motywacji, a także zachowania autodestrukcyjne. To nie są „fanaberie” ani chwilowe humory – dla wielu młodych osób to codzienne zmaganie się z przeciążeniem, którego dorośli często nie widzą na pierwszy rzut oka.

Na zdrowie psychiczne młodego pokolenia wpływa wiele czynników jednocześnie. Do najważniejszych należą stres szkolny i presja wyników, oczekiwania rówieśnicze, trudności w relacjach oraz brak poczucia bezpieczeństwa emocjonalnego w domu. Istotną rolę odgrywa też środowisko online: porównywanie się, nieustanna ocena, kontakt z przemocą słowną i cyberprzemocą. Internet nie „kończy się” po lekcjach, dlatego napięcie może utrzymywać się przez całą dobę.

Szczególnie narażone na kryzysy są grupy, które częściej doświadczają odrzucenia lub mają utrudniony dostęp do wsparcia. Należą do nich m.in. młodzież LGBT+ oraz dzieci mieszkające na terenach wiejskich, gdzie pomoc psychologiczna i psychiatryczna bywa trudniej dostępna. W takich warunkach problemy mogą narastać dłużej, zanim ktoś je zauważy i zareaguje.

Dlatego kluczowa jest profilaktyka i wczesne reagowanie. Pomaga edukacja o emocjach, uczenie dzieci nazywania tego, co czują, i proszenia o pomoc bez wstydu. Ważna jest też czujność dorosłych: trwałe wycofanie, nagłe zmiany zachowania, problemy ze snem i apetytem, spadek wyników, samookaleczenia czy wypowiedzi o bezsensu życia powinny być sygnałem, że potrzebna jest rozmowa i kontakt ze specjalistą. Im szybciej pojawi się wsparcie, tym większa szansa, że kryzys nie przerodzi się w poważne zaburzenia.

Wspieranie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży wymaga działania na dwóch poziomach. Z jednej strony potrzebne są rozwiązania systemowe: dostępność psychologów, psychiatrów, wsparcie w szkołach i lokalnych poradniach. Z drugiej – codzienna uważność w domu i w klasie: mniej oceniania, więcej słuchania, jasne granice, życzliwość i budowanie bezpiecznej przestrzeni, w której młody człowiek może powiedzieć: „nie radzę sobie” – i zostać potraktowany poważnie.

Cały cykl podcastów o zdrowiu psychicznym dzieci i młodzieży dostępny na naszym kanale YouTube. Zapraszamy!