Chomiki w Jaworznie - pełna lista chomików i lokalizacji

Chomik europejski stał się niekwestionowanym symbolem Jaworzna. Figurki chomika europejskiego można znaleźć w popularnych lokalizacjach w mieście. Jaworzno może pochwalić się już 9 takimi pomnikami, a każdy z nich ma swój unikalny charakter, wygląd i historię. Warto je odnaleźć wszystkie – to nie tylko przyjemna gra miejska, ale też świetna okazja do poznania różnych zakątków Jaworzna.

W Jaworznie można już mówić o całym szlaku… chomików. Figurki przedstawiające europejskiego chomika – największego przedstawiciela tego gatunku na kontynencie – coraz liczniej pojawiają się w różnych punktach miasta. Te niepozorne rzeźby mają zaledwie kilkadziesiąt centymetrów wysokości, ale kryją w sobie mnóstwo symboliki i lokalnego ducha. Powstały w ramach szeroko zakrojonego programu ochrony chomika europejskiego, prowadzonego od lat w Jaworznie. Teraz są też atrakcją turystyczną i pretekstem do miejskich spacerów – pełnych ciekawostek, historii i dobrej zabawy. 

To od niego wszystko się zaczęło. Chomik Drwaluś dumnie strzeże rynku w Byczynie, jednej z najstarszych dzielnic Jaworzna. Na głowie ma krakowską rogatywkę, w łapkach trzyma siekierkę, a jego mina zdradza, że zna się na rzeczy. Małe, sympatyczne zwierzątko w tym wydaniu symbolizuje lokalne tradycje – zarówno te krakowskie, obecne w kulturze ludowej okolic, jak i te związane z herbem miasta, w którym przecież także pojawia się drwal.

Nieprzypadkowa jest też lokalizacja figurki. Właśnie w rejonie Byczyny przetrwały ostatnie skupiska chomika europejskiego – gatunku chronionego i zagrożonego wyginięciem. To dlatego Drwaluś zajął miejsce w tej dzielnicy, na dodatek z takim rozmachem, że stał się lokalną atrakcją turystyczną. Dzieci z pobliskich szkół i przedszkoli chętnie odwiedzają Drwalusia, a niektórzy dorośli traktują go jako punkt startowy do odkrywania kolejnych chomików ukrytych w Jaworznie. Pomnik nie jest duży – ma zaledwie 30 cm – ale jego symbolika jest naprawdę spora.

Lokalizacja: Na Stoku, Jaworzno Byczyna

Druga figurka pojawiła się w samym centrum miasta, tuż przy rynku, nieopodal jaworu i biblioteki. Chomik siedzi tu wygodnie, z piórem w łapce i z maseczką na pyszczku. Wygląda trochę jak sędzia, trochę jak poeta, a trochę jak ktoś, kto właśnie wpadł do biblioteki oddać książkę i został tu na dłużej. Jego obecność to ukłon w stronę wydarzeń z ostatnich lat – pandemii, która odcisnęła piętno na codziennym życiu, ale też czasu spędzanego w domach z książką w ręku.

Wybór miejsca nie był przypadkowy – bliskość biblioteki sprawia, że chomik w masce zyskał nieformalny tytuł "miejskiego mola książkowego". A maseczka? To z jednej strony znak czasów, a z drugiej pomysłowy detal, który czyni figurkę bardziej charakterystyczną. Trzeba przyznać – trudno przejść obok niej obojętnie.

W Jaworznie spacer z dziećmi albo niedzielne wyjście do centrum może zamienić się w coś więcej niż tylko przechadzkę. Może stać się misją: odnaleźć wszystkie figurki chomika europejskiego, które skryły się w różnych zakątkach miasta. Po Drwalusiu z Byczyny i chomiku w maseczce, czas na dwóch kolejnych bohaterów. Tym razem spotkamy jednego, który cierpliwie czeka… i drugiego, który najwyraźniej zabrał się za zazielenianie miasta.

Lokalizacja: Rynek Główny, Jaworzno

Choć nie nosi zegarka, zdecydowanie zna się na czasie. Trzecia figurka chomika europejskiego w Jaworznie to tzw. Strażnik Czasu – niewielki gryzoń oparty o klepsydrę, który zamieszkał na rynku, niedaleko przystanku autobusowego i w sąsiedztwie kapsuły czasu. To miejsce pełne symboliki – obok jest zegar słoneczny, a wspomniana kapsuła zostanie otwarta dopiero w 2113 roku. Do tego czasu chomik ma sporo wolnego, więc jak widać, usiadł i cierpliwie czeka.

Jego pozycja – lekko znudzona, z łapką wspartą o klepsydrę – sprawia, że można go zinterpretować na kilka sposobów. Może właśnie wyczekuje autobusu? A może myśli, co będzie za kilkadziesiąt lat? Jedno jest pewne – ten chomik nie lubi się spieszyć. Stoi spokojnie, w miejscu, w którym czas dosłownie ma swoje centrum.

To nie tylko zabawna figurka, ale też pretekst do rozmowy z dziećmi o przemijaniu, historii miasta i tym, jak zmienia się otoczenie. Można przy niej usiąść na ławce, spojrzeć na kapsułę i pomyśleć, co by się do niej włożyło… A chomik? On tam będzie, na posterunku.

Lokalizacja: Rynek Główny, Jaworzno

Czwarty chomik europejski nie lubi stagnacji – on działa. Mieszkańcy mogą go spotkać na jaworznickich plantach, w rejonie wodnego placu zabaw. Figurka trzyma w łapkach małą sadzonkę i wygląda, jakby właśnie skończył przesadzać coś w doniczce. Jest uroczy i wpisuje się w zielony krajobraz Plantów.

To chomik, który ewidentnie dba o przyszłość – przypomina o roli przyrody w naszym życiu i o tym, że każde, nawet najmniejsze działanie na rzecz środowiska ma sens. Jego lokalizacja wśród zieleni i w miejscu rekreacyjnym sprawia, że jest chętnie odwiedzany przez dzieci, które korzystają z atrakcji na Plantach.

Lokalizacja: Planty, Jaworzno

W Parku Podłęże, tuż obok fontanny, na stałe zadomowił się niewielki brązowy chomik, który w łapkach trzyma rozłożoną parasolkę. Nie wygląda na przestraszonego pogodą – jego akcesorium ma raczej znaczenie symboliczne. Ten chomik przypomina bowiem o tym, że jest tzw. gatunkiem parasolowym – czyli takim, którego ochrona przyczynia się do ratowania wielu innych organizmów zamieszkujących te same siedliska.

Jego obecność wśród drzew to więcej niż estetyczny akcent w miejskiej przestrzeni. To cicha lekcja ekologii i zachęta do przyjrzenia się naturze z bliska. Chroniąc takiego jednego, niepozornego gryzonia, można uratować cały fragment lokalnego ekosystemu. Trzeba przyznać, że jak na kogoś mierzącego mniej niż pół metra, ten chomik dźwiga naprawdę sporo na swoich barkach – i to nie tylko parasolkę.

Lokalizacja: Park Podłęże, Jaworzno

Szósty z kolei chomik europejski pojawił się w okolicy skweru przy ul. 3 Maja, w miejscu, gdzie krzyżują się szkolne ścieżki z przedszkolnymi alejkami. Tym razem chomik nie ma ani czapki, ani sadzonki – tylko kask ochronny, drabinę i skrzynkę z narzędziami. Wszystko wskazuje na to, że mamy do czynienia z fachowcem – chomikiem elektrykiem, który zna się na rzeczy.

Choć ten egzemplarz różni się od pozostałych bardziej przemysłowym charakterem, nadal wpisuje się w całą koncepcję edukacyjno-przyrodniczą. Bo przecież przyroda i technika wcale się nie wykluczają – wręcz przeciwnie, mogą współpracować. Ten chomik, choć trochę jak z placu budowy, pilnuje, żeby w miejskiej układance wszystko działało sprawnie – od prądu po przyrodniczą świadomość.

Lokalizacja: 3 Maja, Jaworzno Podwale

Z każdą nową figurką chomikowy szlak staje się coraz ciekawszy. To nie tylko pomysł na promocję gatunków zagrożonych, ale też sposób na ożywienie miejskiej przestrzeni. Chomiki nie tylko przypominają o ochronie przyrody – opowiadają historie i sprawiają, że Jaworzno zyskuje własny, unikalny charakter. A to dopiero szósta figurka… Co przyniosą kolejne?

Siódma figurka stanęła w dzielnicy z kolejarską duszą – w Szczakowej, przy skwerze nieopodal dworca PKP. To właśnie tu, na świeżo uporządkowanym placu, zadomowił się chomik kolejarz. Na głowie ma czapkę służbową, pod pachą – rozkład jazdy (albo coś, co przypomina instrukcję obsługi lokomotywy), a jego mina sugeruje, że nie przepuści żadnego spóźnialskiego.

To idealne miejsce dla takiego gryzonia – Szczakowa od zawsze była mocno związana z koleją, a chomik tylko dopełnia krajobrazu. Wkomponowany w przestrzeń nowego skweru, wpisuje się w klimat dzielnicy, która – choć nieco zapomniana – wciąż żyje rytmem przejeżdżających pociągów. Teraz ma też swojego małego, kolejowego opiekuna.

Lokalizacja: Skwer przy Dworcu PKP, Jaworzno Szczakowa

Ósma figurka znalazła swoje miejsce tuż przy wejściu do Muzeum Miasta Jaworzna. Tym razem mamy do czynienia z gryzoniem, który zna się na historii jak mało kto. Chomik muzealnik w łapkach trzyma dużą ramę obrazu – nie tylko jako symbol sztuki i kultury, ale też jako... zaproszenie. Rama ustawiona jest tak, że można w niej „wystawić” samego siebie – to świetna okazja do zrobienia pamiątkowego zdjęcia i zostania na chwilę częścią miejskiej wystawy.

Figurka w tej lokalizacji doskonale uzupełnia przestrzeń muzealną – stając się swoistym łącznikiem między historią a współczesnością. Chomik nie tylko zaprasza do środka, ale też udowadnia, że historia może być podana lekko, z humorem i odrobiną uroku. Bo przecież nie trzeba być profesorem historii, by zainteresować się przeszłością własnego miasta – czasem wystarczy... uśmiechnięty gryzoń z ramą obrazu.

Lokalizacja: Pocztowa 5, Muzeum Miasta Jaworzna

Z kolejarzem i muzealnikiem chomikowa rodzina liczy już osiem postaci – każda inna, każda z osobnym przesłaniem i osobowością. Niektóre przypominają o przyrodzie, inne o tradycjach, jeszcze inne o historii i zawodach.

Dziewięć figurek – dziewięć historii i dziewięć powodów, by wybrać się na spacer po Jaworznie. Najnowszy z chomików dołączył do reszty roześmianych (i nieco zadumanych) kolegów, wzbudzając niemałe zainteresowanie. Tym razem bohaterem został chomik-górnik, nazwany przez najmłodszych jaworznian Fedruś.

Figura chomika została ustawiona przy siedzibie Południowego Koncernu Węglowego, czyli dokładnie tam, gdzie historia górnictwa w Jaworznie nadal żyje – choć już bardziej w pamięci i tożsamości lokalnej niż w codziennym życiu. Fedruś ubrany jest w klasyczny górniczy strój: ma lampkę górniczą w jednej łapce, a w drugiej dzierży kilof – tak jak przystało na kogoś, kto zna podziemia miasta od podszewki.

Sama nazwa również nie została wybrana przypadkiem. Pochodzi od słowa fedrowanie, które oznacza wydobywanie węgla – i to właśnie ono było inspiracją dla dzieci z miejskiego przedszkola, które wzięły udział w konkursie na imię dla nowego chomika. Pomysł okazał się trafiony – Fedruś już od pierwszego dnia wzbudza sympatię i przyciąga uwagę nie tylko dzieci, ale i starszych mieszkańców, którzy dobrze pamiętają, jak ważną rolę w Jaworznie odgrywało górnictwo.

Lokalizacja: Zacisze, przy siedzibie PKW w Jaworznie

Chomik w służbie pamięci

Pojawienie się Fedrusia to nie tylko kolejne ogniwo w chomikowym łańcuchu, ale też symboliczny ukłon w stronę 250-letniej tradycji górniczej Jaworzna. To właśnie kopalnie ukształtowały przez dekady krajobraz miasta, a także mentalność wielu jego mieszkańców. Dziś górnictwo schodzi powoli ze sceny, ale pamięć o nim pozostaje – teraz również w formie małej, brązowej figurki z lampką na głowie.

Fedruś dołącza do już barwnej galerii chomików – od drwali i elektryków, przez muzealników, aż po zielonych ogrodników i książkowych moli. Każdy z nich reprezentuje coś innego, ale wszystkie razem tworzą unikalną opowieść o mieście, które nie boi się pokazywać swojej tożsamości z odrobiną humoru i pomysłowości.

Jaworznickie chomiki to nie tylko urocze figurki, ale też opowieść o mieście – jego przyrodzie, historii i tożsamości. Każda z nich ma swój charakter, nawiązuje do konkretnego miejsca i niesie ze sobą symboliczne znaczenie. Spacer ich śladem to niebanalny sposób na odkrywanie Jaworzna z zupełnie nowej perspektywy. A kolejne chomiki? Wszystko wskazuje na to, że jeszcze nie powiedziały ostatniego słowa.

Jaworzno to jedno z nielicznych miast w Polsce, gdzie wciąż żyje dzika populacja chomika europejskiego. Te niewielkie gryzonie można spotkać w okolicach Byczyny – to tam przetrwały ostatnie naturalne siedliska gatunku i tam też rozpoczął się miejski program ochrony.

Chomik europejski to niezwykły mieszkaniec pól, łąk i obrzeży miast. W Polsce objęty jest ścisłą ochroną i uznany za gatunek krytycznie zagrożony. Choć wciąż nie każdy o nim słyszał, to właśnie od jego obecności często zależy kondycja całego lokalnego ekosystemu. W Jaworznie chomiki europejskie mają się wyjątkowo dobrze – nie tylko żyją tu na wolności, ale też doczekały się własnych pomników!

Ile żyje chomik europejski?

Chomiki europejskie żyją zazwyczaj od 2 do 4 lat. Ich długość życia zależy od wielu czynników – przede wszystkim od dostępności pożywienia, drapieżników oraz warunków pogodowych. Co ciekawe, są zwierzętami, które zapadają w sen zimowy, więc potrafią przeżyć trudniejsze miesiące w ukryciu, w specjalnie przygotowanych norkach.

Co jedzą chomiki europejskie?

Dieta chomika europejskiego jest bardzo zróżnicowana. Podstawą są nasiona zbóż, rośliny strączkowe i zielone części roślin, ale w razie potrzeby sięgają też po owady, ślimaki czy dżdżownice. Potrafią magazynować zapasy na zimę – przenosząc je w specjalnych workach w policzkach. Jedna nora potrafi pomieścić nawet kilka kilogramów jedzenia!

Jak duże są chomiki europejskie?

To prawdziwi giganci wśród chomików. Dorosły osobnik może mieć od 20 do ponad 30 centymetrów długości, a do tego nawet 700 gramów wagi – szczególnie jesienią, kiedy przygotowuje się do zimy. Mają krępą sylwetkę, krótkie łapki i charakterystyczne umaszczenie: rudobrązowy grzbiet, ciemny brzuszek i białe plamki po bokach.

Czy można kupić chomika europejskiego?

Nie – chomik europejski to gatunek dziki i objęty ochroną, więc nie jest dostępny w sprzedaży. Nie można go też legalnie trzymać w domu. Jeśli ktoś marzy o chomiku jako domowym pupilu, lepiej wybrać chomika syryjskiego lub dżungarskiego – to udomowione gatunki, przystosowane do życia w klatce.

Gdzie żyją chomiki europejskie?

Chomik europejski występuje w środkowej i wschodniej Europie oraz w części Azji. W Polsce można go spotkać głównie w południowo-wschodniej części kraju, choć jego zasięg się zmniejsza. Najchętniej wybiera tereny rolnicze z glebą gliniastą – tam kopie swoje złożone nory z kilkoma komorami: do spania, na zapasy i... toaletową.

Jaworzno to jedno z nielicznych miast w Polsce, które może pochwalić się dziką, ale monitorowaną populacją chomika europejskiego. W okolicach Byczyny prowadzony jest program ochrony i reintrodukcji tego gatunku – rozpoczęty w 2015 roku we współpracy z naukowcami i przyrodnikami. Dzięki specjalnym działaniom, takim jak wysiedlanie chomików na wybrane tereny, współpraca z rolnikami i monitoring, udało się odbudować lokalną populację i zwiększyć szanse tych zwierząt na przetrwanie.

Chomik europejski to nie tylko bohater bajek i uroczych figurek – to także strażnik bioróżnorodności i świadectwo tego, jak odpowiedzialne działania mogą chronić ginące gatunki.