8 ciekawostek o zamku w Będzinie.

Mało kto zdaje sobie sprawę, że Będzin to jedno z najstarszych miast dawnej Małopolski, a dziś województwa śląskiego. Poznajmy je nieco bliżej i dowiedzmy się, jakie interesujące fakty kryje w sobie najcenniejsze tutejsze dziedzictwo – zamek.

Krótka historia miasta Będzin

Miasto jest historyczną stolicą regionu Zagłębia Dąbrowskiego i kiedyś leżał na terytorium ziemi krakowskiej Małopolski. Prawa miejskie nadano mu aż 650 lat temu!

Dziś jednak to przede wszystkim ośrodek handlowy, finansowo-gospodarczy i administracyjny. Według wiadomości Będzin zamieszczonych na portalu starostwa dobrze ma się tutaj rynek pracy, gdyż możemy liczyć zarówno na stabilne warunki zatrudnienia, jak i atrakcyjne wynagrodzenia. Nie bez znaczenia dla mieszkańców i ich gości są też atrakcje turystyczne, wśród których najbardziej znany jest Zamek. To właśnie na nim skupimy się w tym artykule.

Czas powstania Zamku

Pierwsza ciekawostka dotyczy samego powstania budowli. Dzisiejszy Zamek w Będzinie został zbudowany na miejscu drewnianego grodu. Stało się to z inicjatywy samego króla Polski, Kazimierza Wielkiego. Ten, który „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”, pozostawił dowody swojej wielkości także na obszarze dzisiejszego Śląska.

Pierwsza budowla

Od czego to wszystko się zaczęło? Otóż wcale nie od budowy głównej części zamku, a od kamiennej wieży obronnej, którą nazywano „stołp”. Była wzniesiona na planie koła, a celem jej powstania była ochrona miasta przed nieprzyjaciółmi. Budowlę tę możemy podziwiać współcześnie, ponieważ przetrwała w niemal nienaruszonym stanie.

Później (w 1349 roku), dobudowano zamek składający się z części górnej otoczonej murami oraz części dolnej obejmującej bramę wjazdową.

Powody inwestycji

Zamki budowano z myślą o kontroli terenu wokół nich. Miały jednocześnie zapewniać bezpieczne schronienie, jak i być bazą do przeprowadzania ataków na wrogów. Nie inaczej było z Zamkiem w Będzinie, jednak w jego przypadku dochodziła jeszcze jedna intencja – budowla miała wytyczać nową granicę Polski po przejęciu terenów Śląska przez Czechów. Ową granicę wyznaczała wtedy rzeka Czarna Przemsza, a zamek położony nad jej brzegiem został twierdzą graniczną.

Twierdza czy więzienie?

W tym miejscu pojawia się kolejna historyczna ciekawostka. Zamek niby traktowano jako twierdzę, ale w trakcie jego użytkowania był też miejscem uwięzienia. Jak do tego doszło? Zmiana przeznaczenia będzińskich murów nastąpiła po porażce Maksymiliana Habsburga w bitwie pod Byczyną. Ten ówczesny pretendent do tronu (co miało nastąpić po śmierci Stefana Batorego) przegrał z Janem Zamojskim i w 1589 został uwięziony właśnie w będzińskim zamku.

Pożar

Jak wielu innych tego typu budowli, także zamku w Będzinie nie ominęły niespodziewane nieszczęścia. Pierwszy poważny pożar nastąpił w 1616 roku. W jego wyniku zniszczona została budowla, a także część zabudowań znajdujących się w mieście.

Niezwykli goście

Dowiedzieliśmy się już, że zamek w Będzinie powstał z inicjatywy samego Kazimierza Wielkiego, a w jego murach przebywał Maksymilian Habsburg. Czy z twierdzą wiążą się jeszcze inne znane do dziś postacie? Oczywiście! Na przykład w roku 1963 odwiedził go Jan III Sobieski wraz z żoną Marysieńką. Przyjechał z wizytą do urzędującego tu cesarza Leopolda I Habsburga. Podczas spotkania mieli oni omawiać szczegóły odsieczy polskiej na Wiedeń.

Kolejne ważne nazwiska pojawiające się w historii zamku to August II Mocny, który zawitał tu 1696 roku i Stanisław August Poniatowski przybyły w 1797 roku.

Modernizacje

Choć zamek nigdy nie był całkowicie zniszczony ani nie musiał być odbudowywany od podstaw, jego wygląd na przełomie stuleci ulegał zmianie. To, jak prezentuje się obecnie, zawdzięczamy polskiemu architektowi włoskiego pochodzenia – Franciszkowi Marii Lanci. Właśnie dzięki jego projektowi twierdza utrzymana jest aż do dziś w stylu neogotyckim.  Kolejne prace rekonstrukcyjne przeprowadzone były w latach 1952-1956, a ich projektantem był inż. Zygmunt Gawlik.

Czasy współczesne

Pora przejść do czasów bliższych dzisiejszemu czytelnikowi. Od 1956 roku w zamku działa Muzeum Zagłębia, a okrągłą basztę możemy zwiedzać od 1969 roku. Obecnie dla zwiedzających udostępnione są również piwnice, w których funkcjonuje kawiarnia.

Główną atrakcją twierdzy jest bogata ekspozycja broni obejmująca aż 350 eksponatów. Najstarsze sztuki pochodzą z XVI wieku i są prawdziwą gratką dla zainteresowanych tematem. Laicy zaś na pewno docenią misterne zdobienia, dzięki którym w gruncie rzeczy każdy pojedynczy egzemplarz może uchodzić za dzieło sztuki.