Jaworzno mało znane – Województwo śląsko-małopolskie

Nazwy niektórych województw w naszym kraju w bezzasadny sposób przeinaczają rzeczywistość kulturową i historyczną doprawdy nietuzinkowo. Kiedy bowiem pod koniec lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku wprowadzano nowy podział administracyjny naszego kraju, w większości przypadków zrezygnowano z nadawania nazw województwom od ich stolic, stosując w większości przypadków nazwy wywodzące swe brzmienie od krain i regionów historycznych.

Taki pomysł częstokroć okazywał się jednak niewypałem. Jak bowiem potraktować obecne województwo lubuskie, skoro w jego obrębie historyczna Ziemia Lubuska to tylko niewielki kawałek tejże jednostki, natomiast reszta to Pomorze Zachodnie, Wielkopolska, Śląsk Dolny czy nawet Łużyce. Jak też potraktować nazwę województwa świętokrzyskiego, którego nazwę przejęto co prawda od rozpościerającego się w tamtym regionie pasma Gór Świętokrzyskich, jednak region ten od pokoleń zwano po prostu kieleckim lub kielecczyzną, zaś określenie „świętokrzyskie” było sformułowaniem nie tyleż nowym, co zadziwiającym. Różnorodność historyczna czy etnograficzna w obrębie danego województwa nie zawsze była jednak problemem, nieznajdującym zrozumienia na forum lokalnym. I tak np. dzisiejsze województwo kujawsko-pomorskie wydawało się pod koniec lat dziewięćdziesiątych XX wieku rzeczywistością nie do pogodzenia, a jednak dziś funkcjonuje bez zarzutu godząc w obrębie samego siebie zarówno historyczne Pomorze jak i Kujawy, nie podporządkowując jednego z podmiotów temu drugiemu w sposób bezdyskusyjny. Podobnie jest w przypadku województwa warmińsko-mazurskiego.

W przypadku naszego województwa, województwa ochrzczonego mianem śląskiego postąpiono zupełnie inaczej. Nie licząc się z protestami lokalnych społeczności (najsilniejsze miały miejsce w Częstochowie i okolicach) zorganizowano województwo w jego obecnych granicach, nadając mu taką, a nie inną nazwę i stygmatyzując w kontekście heraldycznym orłem śląskim. Doszło więc do zadziwiającej sytuacji, w której województwo, w którym połowa obszaru to Małopolska, nazwano śląskim. Dlaczego tutaj nie doszło do pewnej formy kompromisu, tak jak np. na Pomorzu i Kujawach? Niewykluczone, że zdecydowała o tym i decyduje nadal arytmetyka wyborcza lub powyborcza w obrębie której jakiekolwiek zmiany w tym zakresie nie wchodzą z różnych względów na razie w grę.

Kilka lat temu pojawił się jednak pomysł, by zmienić nazwę naszego województwa na śląsko-małopolskie. Przyznam, że pomysł dość ciekawy, bo i oddający historyczną rzeczywistość naszego regionu. Jak się jednak okazuje, nie spotkał się on z szerszym zainteresowaniem ze strony samorządowców. Przywołane zmiany zakładały nie tylko zmianę nazwy województwa, ale i zmianę herbu, w obrębie którego, na zasadzie szachownicy, znalazłoby się miejsce nie tylko dla orła śląskiego, ale i tego krakowskiego. Pytanie tylko, czy to aby na pewno dobry pomysł? W pewnym sensie tak. Rozwiązanie to na swój sposób godziłoby poróżnione strony, co finalnie spowodowałoby, że wszyscy poczuliby się w tym województwie naprawdę jak u siebie; zarówno Ślązacy, jak i Zagłębiacy czy Małopolanie. Jednocześnie dość trudno wyobrazić sobie unifikowanie w ten sposób tak różnych i odrębnych regionów jak Śląsk (który przez wieki do Polski nie należał) i Małopolska, która rdzeniem Polski jest niewątpliwie, a i poczucie odrębności czy antagonizmów jest nadal bardzo duże. Ale skoro udało się na pograniczu kujawsko-pomorskim, skoro w Czechach udało się stworzyć kraj śląsko-morawski, skoro w niektórych niemieckich landach także udało pogodzić się przeróżne rzeczywistości, to może udało by się także tutaj. A może po prostu kiedy ktoś w dalszej lub bliższej przyszłości zacznie znów grzebać przy administracyjnym podziale kraju i przyszłości województwa śląskiego to powinien przemianować je na województwo katowickie? Może to właśnie takie rozwiązanie, na zasadzie kompromisu pogodziłoby wszystkich i zamknęło dyskusję raz na zawsze?           Jarosław Sawiak