Jaworzno mało znane - Dwie Galicje

Przyzwyczailiśmy się do tego, że w ramach zaborów funkcjonowaliśmy w kraju koronnym o nazwie Galicja, dlatego często mówimy o tym, że mieszkamy w Galicji właśnie. I chociaż nie jest to do końca stwierdzenie precyzyjne, to jako skrót myślowy jest dopuszczalne. Dziś wszak dowiemy się o tym, że w Europie funkcjonowały niegdyś jako dwie Galicje. O co dokładnie chodzi? Wyjaśnia historyk Jarosław Sawiak.

Przywykliśmy do tego, że mówiąc o Galicji, mamy na myśli ziemie dawnego zaboru austriackiego. To właśnie wtedy Jaworzno znalazło się w granicach kraju koronnego o oficjalnej nazwie: Królestwo Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim i Księstwem Siewierskim. Choć określenie „Galicja” nie było całkowicie precyzyjne, z czasem przyjęło się jako wygodny skrót myślowy.

Okazuje się jednak, że Galicja nie była tylko jedna. W XIX wieku często dochodziło do nieporozumień, ponieważ nazwa ta odnosiła się również do krainy w północno-zachodniej Hiszpanii. Nasza, narzucona przez Austriaków i utożsamiana z biedą oraz prowincjonalnością, funkcjonowała równolegle z hiszpańską, która miała znacznie starsze i głębsze korzenie historyczne.

Hiszpańska Galicja wywodzi swoją nazwę od plemion celtyckich, które stworzyły tam własną kulturę i tożsamość. To właśnie stamtąd wyrosły początki Portugalii, a do dziś widać silne związki językowe i kulturowe między tym regionem a Portugalią. Nie brakowało także pomyłek – francuscy dyplomaci, czytając w dokumentach urzędowych nazwę „Galicja”, często sądzili, że chodzi właśnie o Santiago de Compostela i jego okolice, a nie o ziemie znajdujące się pod panowaniem Austrii.

Historia Galicji pokazuje, jak granice i nazwy potrafią kształtować tożsamość i pamięć zbiorową. Do dziś pojawia się pytanie: czy Jaworzno leży na Śląsku, czy w Małopolsce? Odpowiedzi bywają różne, ale sformułowanie „Jaworzno to Galicja” nadal ma swoje miejsce w rozmowach i lokalnej świadomości.