Z historii Jaworzna: Dworzec PKP w Szczakowej

Historia Dworca w Szczakowej sięga XIX w. i wiąże się z faktem budowy Kolei Krakowsko-Górnośląskiej.
Stacja kolejowa w Szczakowej pełniła funkcję stacji granicznej między Austrią a Królestwem Polskim. Została wzniesiona na terenie zwanym Piasek, który znajdował się między Kozim Brodem a Przemszą. Pierwsze zabudowania stacji kolejowej zaczęto wznosić w latach 1845-1848. Początkowo zbudowano budynek dworca, tory kolejowe oraz dwa budynki mieszkalne dla pracowników kolei. 

Wraz z rozwojem kolei, budowano nowe tory, górki rozrządowe, parowozownie, warsztaty i magazyny. Do pracy na kolei ściągała ludność napływowa z Austrii, Prus i Rosji, a wokół stacji kolejowej zaczęła powstawać nowa osada, której mieszkańcy w głównej mierze trudnili się pracą na kolei.

[caption id="attachment_130864" align="aligncenter" width="800"] Pracownicy parowozowni w Szczakowej, lata międzywojenne[/caption]

Łatwość dojazdu i transportu towarów we wszystkie strony Europy przyczyniała się do rozwoju gospodarczego Szczakowej i była zasadniczą przyczyną lokalizacji nowych zakładów przemysłowych.

Znaczenie szczakowskiej stacji zmalało po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, ze względu na utratę jej granicznego położenia. W połowie lat 20. ubiegłego stulecia w szczakowskiej parowozowni pracowało ponad 250 kolejarzy, a w 1923 roku do trzech kolejowych związków zawodowych należało 594 pracowników.

Zakończenie I wojny światowej i odzyskanie niepodległości, przyniosły konieczność odbudowy i modernizacji infrastruktury kolejowej.

[caption id="attachment_130861" align="aligncenter" width="800"] Okolicznościowe zdjęcie pociągu przed cementownią Szczakowa[/caption]

W trakcie okupacji Niemcy prowadzili plan modernizacji sieci kolejowej, która miała działać na rzecz niemieckiej machiny wojennej. W latach II wojny światowej zbudowano nową lokomotywownię, która istnieje do dziś oraz nowe tory.

Od 1945 roku część linii kolejowych prowadzących ze wschodu na Śląsk, znalazła się pod kontrolą Armii Czerwonej, a polskie władze zmuszone były zmienić szerokość torów do 1524 mm.

Po II wojnie światowej szczakowska stacja została przebudowana, a w 1960 roku, jako jedna z pierwszych w Polsce, została wyposażona w elektryczne urządzenia przekaźnikowe. Jednak pomimo wczesnej elektryfikacji linii Katowice-Kraków, pierwsze elektrowozy przekazano szczakowskiej lokomotywowni dopiero w 1982 roku. Były to 3 maszyny serii ET 21, pierwsze wyprodukowane całkowicie w Polsce, lokomotywy elektryczne.

[caption id="attachment_130863" align="aligncenter" width="800"] Robotnicy budujący linię kolejową Szczakowa-Bukowno, 1934 r.[/caption]

Po 1990 roku nastąpiło znaczące zmniejszenie przewozów towarowych i pasażerskich, co spowodowało zawieszenie ruchu na kilku odcinkach. Wiele obiektów infrastruktury kolejowej uległa zniszczeniu, a stacja wykorzystywana była jedynie w niewielkim stopniu.

Pozostałe artykuły:

Urząd Górniczy

Natalia Uroda

(na podst. Rams A., 170 lat Kolei Krakowsko-Górnośląskiej w Szczakowej, MMJ, J-no 2017)

Zdjęcia:170 lat Kolei Krakowsko-Górnośląskiej, MMJ