Blog: Dokąd zmierzamy?

Konferencja poświęcona suwerenności Śląska w kontekście energetyki odbyła się na początku tego tygodnia w Katowicach. Zainicjowana przez marszałka Wojciecha Saługę dyskusja ponownie poruszyła temat, który w Jaworznie czujemy jak mało kto. Rozmawiano o tym, jaka przyszłość czeka nasz region w obliczu nadchodzących zmian na rynku.

Wiadomo, że cały region – oparty przez dziesięciolecia na węglu i przemyśle ciężkim jest w permanentnej transformacji. Coraz częściej mówimy o rozwoju sektorów IT, sztucznej inteligencji i usług, ale mimo to duża część gospodarki wciąż pozostaje zorganizowana wokół przemysłu wydobywczego.

Podczas konferencji poruszono wiele aspektów – m.in. to, że wbrew powszechnym skojarzeniom kopalnie i węgiel nie są już głównym motorem napędowym Śląska. Coraz większe znaczenie mają branża motoryzacyjna, spożywcza, a przede wszystkim kapitał ludzki. Z jednej strony to ogromna liczba specjalistów pracujących w przemyśle i wokół niego, z drugiej – wyjątkowy etos pracy, który na Śląsku jest znacznie silniejszy niż w innych regionach kraju. To pokazuje, że mamy potencjał, zaplecze i doświadczenie – choć kierunki zmian wyraźnie się zmieniają.

Dużo mówiono o tym, jak przemysł powinien się przeobrażać. Odejście od typowo wydobywczego modelu gospodarczego jest nieuniknione, jednak dziś w tym sektorze wciąż pracuje bardzo wiele osób – zarówno w spółkach górniczych, jak i w firmach świadczących usługi dla górnictwa. To potężny zasób miejsc pracy. Perspektywa zamykania kopalń jest nieuchronna, ale jednocześnie zwiększenie rentowności wydobycia wymaga automatyzacji i inwestowania w kompetencje załóg.

To wszystko ekonomia – ale jak my to czujemy naprawdę?

Każdy z nas wie, że to nie tylko kwestia gospodarki, lecz także bezpieczeństwa państwa. Jak rozumieć to bezpieczeństwo? Nikt nie ma złudzeń, że cena węgla z zagranicznych kopalń – choćby z Kolumbii, Wenezueli czy Indii – może być niższa. Kluczowe pytanie dla naszego regionu brzmi więc: ile węgla będzie potrzebne w roku 2030, kiedy proces wygaszania kopalń ma być już zaawansowany?

Odpowiedź na to pytanie zdeterminuje wiele innych decyzji – gdzie i ile wydobywać, a co za tym idzie, ile kopalń i ilu pracowników będzie potrzebnych. Jasne regulacje i długofalowy plan pozwoliłyby dostosować zarówno tempo zmian, jak i wielkość zaangażowanych środków.

W tym procesie możemy mówić o pewnym szczęściu. Po pierwsze – blok energetyczny 910 MW, po wielu perypetiach, stał się jednym z filarów krajowego systemu energetycznego. Po drugie – inwestycje Południowego Koncernu Węglowego sprawiają, że kopalnia Sobieski będzie w stanie dostarczać sto procent paliwa do tego bloku aż do końca jego działania. Realnym celem może być nawet okres przed 2050 rokiem. Czy będzie taka potrzeba?

Perspektywa 25 lat stabilnego funkcjonowania mocy wytwórczych i bezpieczeństwa dostaw paliwa to dobry scenariusz. Jaworzno pełni dzięki temu rolę swoistego zabezpieczenia systemu energetycznego kraju. Jeśli regulacje nie ulegną zmianie, stabilność pracy naszych zakładów pozostanie zapewniona – przynajmniej do czasu, gdy elektrownie atomowe i magazyny energii nie przejmą tej roli. Technologia tak szybko się zmienia, że może się okazać, że jakiś przełom wyeliminuje cześć naszych problemów. W pesymistycznej wizji musimy wiedzieć, że w przypadku wojny będziemy musieli radzić sobie sami.

Nie można też zapominać o planowanych inwestycjach. Poza blokiem 910 MW w Jaworznie rozwijane są projekty gazowe i wodorowe, które mają nie tylko zapewnić bezpieczeństwo energetyczne, ale też stworzyć miejsca pracy dla osób z sektora energetycznego.

Wiele kwestii, które padły podczas konferencji, można interpretować zarówno pesymistycznie, jak i optymistycznie. Ja wierzę, że nasze miasto – pełne energii i potencjału – odegra w tej transformacji kluczową rolę.

Franciszek Matysik