Nowe zasady Czystego powietrza, więcej dotacji i ambitne plany WFOŚiGW

Wyższe dotacje i nowe zasady wsparcia dopasowane do potrzeb mieszkańców województwa śląskiego. Zarząd Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach podsumował ostatnie pół roku działalności. Omówiono najważniejsze zmiany oraz plany przyszłych działań. Na Konferencję Prasową Fundusz zaprosił do malowniczej Pokazowej Zagrody Żubrów w Pszczynie, 22 lipca. Podczas spotkania Prezes Funduszu Mateusz Pindel oraz wiceprezes Iwona Gejdel-Targosz opowiadali szczegółowo o wszystkich naborach realizowanych przez WFOŚiGW w ubiegłym półroczu.

Konferencja prasowa podsumowująca pierwsze półrocze działalności nowego Zarządu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach odbyła się we wtorek, 22 lipca, w zielonej scenerii Pokazowej Zagrody Żubrów w Pszczynie. Podczas spotkania prezes Funduszu Mateusz Pindel i wiceprezes Iwona Gejdel-Targosz przedstawili kluczowe zmiany w ofercie Funduszu, realizowane programy oraz plany na najbliższe miesiące.

Nowa odsłona „Czystego Powietrza”

Najwięcej uwagi poświęcono nowej odsłonie programu „Czyste Powietrze”, który po wznowieniu naboru 31 marca cieszy się niesłabnącym zainteresowaniem mieszkańców. Program, skierowany do właścicieli domów jednorodzinnych, zyskał przejrzystą formę, uproszczony wniosek i obowiązek wykonania audytu energetycznego. Nowością są też trzy progi dofinansowania – nawet do 100% kosztów dla osób o najniższych dochodach.

Zmodyfikowane progi dochodowe wynoszą:

40% dofinansowania – dochód do 135 tys. zł rocznie,

70% – 2250 zł/os. (wieloosobowe) lub 3150 zł (jednoosobowe),

100% – 1300 zł/os. (wieloosobowe) lub 1800 zł (jednoosobowe).

Maksymalna dotacja może wynosić ponad 170 tys. zł.

System „aniołów stróżów”
W nowej odsłonie programu pojawił się też system operatorów, wspierających beneficjentów od etapu audytu aż po rozliczenie. – Wprowadzono też system operatorski – tzw. „aniołowie stróżowie”, którzy pomagają beneficjentom w najwyższych progach dofinansowania: od audytu, przez wniosek, wybór wykonawcy, aż po rozliczenie – mówił Pindel. – Operator (czy to Fundusz, czy gmina) po zakończeniu inwestycji przeprowadza oględziny i dopiero wtedy następuje płatność – maksymalnie do 60 dni.

Od momentu uruchomienia programu złożono ponad 1500 wniosków na kwotę 73 mln zł.

Pomoc dla powodzian i piąta część programu
Fundusz realizuje również specjalną część programu skierowaną do osób poszkodowanych przez powódź, obejmującą pięć powiatów woj. śląskiego. – Złożono 40 wniosków – co oznacza, że na szczęście skala zniszczeń była ograniczona – komentował prezes.

Od listopada 2024 roku Fundusz podpisał 4700 umów na ponad 223 mln zł, a wypłaconych zostało niemal 230 mln zł w ramach 10 tys. rozliczeń.

15 lipca uruchomiono także piątą część programu „Czyste Powietrze”, w której można starać się o dofinansowanie do kotłów gazowych i modernizacji instalacji c.o./c.w.u. – Nabór potrwa trzy miesiące. Koszty mogą być kwalifikowane od 28 maja do 31 grudnia 2024 r. Dotacje są wypłacane w formie refundacji – bez zaliczek – poinformował prezes.

Coraz więcej gmin w systemie
Zainteresowanie samorządów współpracą z Funduszem stale rośnie. – Mamy 167 gmin w województwie, z czego 79 już przystąpiło do operatorstwa i złożyło 260 wniosków. My jako fundusz złożyliśmy 160. Kolejne 6 gmin deklaruje przystąpienie. Nabór dla gmin został przedłużony do końca roku – przekazał Pindel.

Na terenie województwa działają już 153 punkty konsultacyjno-informacyjne. Brakuje jeszcze tylko 14 gmin, by pokryć całą mapę województwa śląskiego.

35% umorzenia i większe dotacje dla gmin

Wśród najważniejszych zmian znalazło się zwiększenie progu umorzenia pożyczek z 30% do 35%. Jak podkreślił prezes Funduszu:

Co ważne, nowe zasady obowiązują także dla już zawartych umów, o ile środki z umorzenia zostaną przeznaczone na kolejne proekologiczne działania. – To jest bardzo ważne, ponieważ poprzez to umorzenie nie tyle „darowujemy” środki, ile kupujemy efekt ekologiczny – czyli beneficjenci przeznaczają środki na kolejne zadania proekologiczne. Więc tak naprawdę mamy ten efekt dodatkowy – tłumaczył Pindel.

Od lipca zwiększono również wartość dotacji dla jednostek sektora finansów publicznych w obiektach użyteczności publicznej – z dotychczasowych 10% do nawet 50%.

Więcej dla straży i na „zielone inwestycje”

Wsparcie wzrosło także dla pojazdów uprzywilejowanych: 30% dla pojazdów hybrydowych, 35% dla pojazdów hybrydowych plug-in i 40% dla pojazdów elektrycznych – wyliczał prezes Funduszu.

Nowe zasady dotyczą także programów takich jak „Ekowspólnota” i „Zamień piec na sieć”, w których maksymalny poziom dotacji wzrósł z 30 do 35%. – To się wydaje, że to tylko 5 punktów procentowych, ale jak to się przełoży na wartość dotacji i inwestycji – to są naprawdę znaczące zmiany – zauważył Pindel.

W sierpniu ruszy też program „EKO Remiza”. – Termomodernizacja, wymiana źródeł ciepła na odnawialne w budynkach Ochotniczych Straży Pożarnych. Tutaj będzie można otrzymać dotację nawet do 60% kosztów kwalifikowanych – zapowiedział.

Ekopracownie także w przedszkolach

W ostatnich miesiącach rozszerzono również programy edukacyjne. „Zielona Pracownia” i „Ekopracownia pod chmurką” są teraz dostępne dodatkowo dla przedszkoli. W całym województwie dofinansowanie otrzymało 85 placówek edukacyjnych na łączną kwotę ponad 4,5 mln zł. Gmina Pszczyna, która była gospodarzem wydarzenia, może się pochwalić aż 17 nowoczesnymi pracowniami.

Zwiększona umarzalność pożyczek, więcej pieniędzy dla gmin, programy wspierające OSP i mieszkańców dotkniętych powodzią – to tylko niektóre z działań podjętych w pierwszym półroczu 2025 roku przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. Podczas spotkania z dziennikarzami zarząd Funduszu zaprezentował efekty pracy oraz ogłosił kolejne zmiany, które mają poprawić dostępność środków i skuteczność realizowanych programów.

Pszczyna gospodarzem konferencji

Zastępca burmistrza Pszczyny, Magdalena Czarnecka, podkreśliła znaczenie współpracy z Funduszem:
– W ramach programu „Czyste Powietrze” do naszej gminy trafiło już ponad 34 mln zł. Dzięki tym środkom przyspieszyliśmy realizację proekologicznych inwestycji i staliśmy się liderem w regionie.

Z kolei Ewelina Skrobol, dyrektor Pokazowej Zagrody Żubrów, zwróciła uwagę na rolę placówki w edukacji przyrodniczej:
– Od 2014 roku w naszych warsztatach wzięło udział ponad 40 tys. uczniów. Dzięki wsparciu Funduszu możemy dalej edukować, chronić przyrodę i rozwijać naszą ofertę.

Doradcy i edukacja

Ponadto Iwona Gejdel-Targosz, wiceprezes Funduszu omówiła działania Zespołu Ochrony Przyrody i Edukacji Ekologicznej oraz Doradców Energetycznych. W pierwszym półroczu przeprowadzono ponad 500 konsultacji, wydano kolejne numery kwartalnika i rozwijano podcasty edukacyjne. Zrealizowano także cykl konferencji „Kierunek – zielona transformacja”, który zgromadził przedstawicieli samorządów i organizacji pozarządowych. Pani prezes wspomniała o sztandarowych programach Funduszu oraz o nowym, który na stałe wpisze się w działalność WFOŚiGW w Katowicach.

Wojewódzki Fundusz w Katowicach planuje kolejne nabory i inicjatywy. Jak zapowiedzieli jego przedstawiciele, drugie półrocze 2025 roku ma być równie intensywne – z jeszcze większym wsparciem dla mieszkańców, szkół, służb ratowniczych i samorządów.

Sprawozdanie WFOŚiGW w Katowicach – I półrocze 2025 r. Najważniejsze zmiany i dane w skrócie

Program Czyste Powietrze

• Od 31 marca 2025 r. obowiązuje nowa odsłona programu:

  • Wprowadzono obowiązkowy audyt energetyczny i świadectwo energetyczne.

  • Uproszczony wniosek, nowe progi dochodowe, lepsza ochrona najuboższych.

  • Dofinansowanie: 40%, 70% lub 100% w zależności od dochodów.

  • Jeden wniosek na jeden budynek – konieczne 3 lata własności.

• W I półroczu złożono 1.572 wnioski na 72,9 mln zł, podpisano 4.669 umów (223 mln zł), wypłacono 229,9 mln zł.

• 15 lipca wznowiono nabór do części 5 programu – wsparcie m.in. dla kotłów gazowych i instalacji c.o./c.w.u.

• Współpraca z gminami: podpisano 153 umowy o prowadzenie punktów PKI i 79 porozumień operatorskich. Złożono łącznie 449 wniosków na poziomach podwyższonym i najwyższym.

Nowości w ofercie Funduszu

• Od 1 lipca podwyższono poziom umorzenia pożyczek z 30% do 35% (również dla już zawartych umów), pod warunkiem przeznaczenia umorzonej kwoty na kolejne zadanie ekologiczne.

• Podniesiono minimalny poziom dotacji dla JST realizujących termomodernizację budynków użyteczności publicznej – z 10% do 20% (max 50%).

• Zwiększono poziom dotacji w programach Eko Wspólnota i Zamień piec na sieć – z 30% do 35%, max. dotacja 250 tys. zł.

Program EKO Remiza (od 1 sierpnia 2025)

• Dotacje do 60% kosztów kwalifikowanych (max 250 tys. zł) na termomodernizację remiz OSP, instalację PV, wymianę źródła ciepła, oświetlenia itp.

• Reszta może być sfinansowana niskooprocentowaną pożyczką.

• Nabór: 1 sierpnia – 30 września 2025

Rozszerzenie programu EkoPracownia

• Programy Zielona Pracownia i Ekopracownia pod chmurką zostały rozszerzone o przedszkola.

• W I półroczu dofinansowano 85 placówek oświatowych na łączną kwotę 4,5 mln zł.

• W konkursie "Ekopracownia pod chmurką" – 113 wniosków dofinansowanych na 7,77 mln zł.

Podsumowanie innych programów:

• Bezpieczny Strażak – wsparcie dla OSP (226 wniosków, 3,25 mln zł); ruszyła II edycja.

• Usuwanie azbestu – 71 wniosków, wartość 4,24 mln zł.

• Przydomowe oczyszczalnie – 623 wnioski, 4,93 mln zł.

• Młodzieżowe Drużyny Pożarnicze – doposażenie młodzieżowych drużyn, 106 wniosków.

• Pomoc powodziowa – łącznie wypłacono ponad 6,5 mln zł.

• OZE na Start, Zamień piec na sieć, Ekowspólnota – łączna wartość wniosków: kilkadziesiąt mln zł.

• Doradcy energetyczni – 525 konsultacji, 21 podcastów, 2 numery kwartalnika, cykl konferencji, badania termowizyjne.

Za treści przedstawione w programie dofinansowanym ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi Redakcja.