Ostrzeżenie smogowe dla Jaworzna lekceważone?

Czy wiesz o tym, że w ubiegłym tygodniu Wojewódzkie Centrum Zarządzania Kryzysowego dwukrotnie ogłaszało ostrzeżenie smogowe poziomu II dla Jaworzna oraz sąsiednich miast? Urząd Miasta miał obowiązek Cię o tym poinformować, ale najwyraźniej znowu o tym zapomniał.

Smog to nie trzęsienie ziemi - jego nadejście krótkoterminowo można z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć. Zajmują się tym odpowiednie służby według określonych procedur. W naszym województwie podstawą prawną jest Plan Działań Krótkoterminowych który został przyjęty przez Sejmik Województwa Śląskiego dnia 18 grudnia 2017 roku jako część Programu Ochrony Powietrza (Uchwała nr V/47/5/2017 SWŚ; publikacja w Dzienniku Urzędowym WŚ dnia 28 grudnia 2017 roku) i obowiązuje od dnia 11 stycznia 2018 roku.

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przygotowuje powiadomienie o jakości powietrza i w razie potrzeby przekazuje je do Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego (WCZK) Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. WCZK przekazuje powiadomienie do Powiatowego Centrum Zarządzania Kryzysowego (Jaworzno) ze wskazaniem POZIOMU Planu Działań Krótkoterminowych - I lub II lub III.

Z tego typu ostrzeżeniami dla Jaworzna mieliśmy do czynienia w ostatnich dniach dwukrotnie, a dotyczyły one dni 19-22 stycznia 2019, kiedy to ogłoszono Poziom II ostrzegania o ryzyku przekroczenia poziomu dobowego 150ug/m3 w dniach 18 i 21.01.2019. Ostrzeżenia zostały opublikowane zarówno na stronie Wojewódzkiego Centrum Zarządzania Kryzysowego [1] jak i na stronach Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska [2].

Czy ostrzeżenie było zasadne? Tak. Przeżyliśmy najpoważniejszy epizod smogowy w tym roku - na kilka dni całe miasto zostało pokryte gęstym smogiem, a według niskobudżetowych czujników w dniu 20 stycznia średnia dobowa stężenia pyłu PM10 dla całego miasta (uśrednienie z 20 mierników) przekroczyła 170 ug/m3 (przy wartości dopuszczalnej 50 ug/m3). Najgorzej było na Dąbrowie Narodowej, w Jeleniu oraz w Byczynie, gdzie średnie dobowe (nie chwilowe!) pyłów zawieszonych przekraczały 500%dopuszczalnego stężenia.

Pył zawieszony PM2.5 w Jaworznie w ubiegłym tygodniu. Uśrednienie z 20 stacji.

Źródło danych: www.jaworznobezsmogu.pl na podstawie pomiarów Airly

 

Przejdźmy do sedna - co Miasto Jaworzno powinno zrobić po otrzymaniu ostrzeżenia od WCZK? Sprawdźmy to w przepisach.

Jak wynika z Planu Działań Krótkoterminowych [3], po otrzymaniu z WCZK powiadomienia o POZIOMIE II Powiatowe Centrum Zarządzania Kryzysowego w Jaworznie powinno bezzwłocznie:

poinformować Straż Miejską o konieczności podjęcia działań operacyjnych
poinformować Powiatową Komendę Policji
poinformować placówki zdrowia (wszystkie - niepubliczne i publiczne)
poinformować placówki oświatowe wszystkich szczebli (niepubliczne i publiczne)
poinformować placówki opiekuńcze (niepubliczne i publiczne)
powiadomić media lokalne
powiadomić mieszkańców - oprócz strony internetowej również poprzez inne dostępne komunikatory, np. media społecznościowe, pocztę elektroniczną, sms-y, strony internetowe podległych miastu placówek.

Na stronie internetowej miasta powinno się umieścić informację o ogłoszeniu POZIOMU II, zawierającą:

rodzaj poziomu ostrzegania
obszar objęty przekroczeniami
możliwość wystąpienia negatywnych skutków zdrowotnych zgodnie z zaleceniami Wojewódzkiego Inspektora Sanitarno-Epidemiologicznego
informacje o działaniach krótkoterminowych koniecznych do podjęcia i innych środkach zaradczych, głównie działaniach informacyjnych
wskazanie grup ludności wrażliwych na wysokie stężenia zanieczyszczeń w powietrzu oraz środki ostrożności, które powinny być przez te grupy podjęte

Podejmowane środki operacyjne przez Miasto dla POZIOMU II, to w szczególności:

Intensywne kontrole instalacji spalania paliw stałych pod kątem spalania odpadów oraz realizacji zapisów uchwały antysmogowej
Kontrole w zakresie zakazu spalania pozostałości roślinnych na powierzchni ziemi
Zalecenie ograniczenia stosowania kominków
Zalecenie korzystania z komunikacji zbiorowej zamiast indywidualnej

Czy miasto wywiązało się ze swojego obowiązku?

 

Czy Straż Miejska została powiadomiona i podjęła działania operacyjne? Tego nie wiemy.

Czy powiadomione zostały szkoły? Pytaliśmy. Nie.

Czy powiadomiono lokalne media? Nic nam o tym nie wiadomo.

Czy miasto apelowało o ograniczenie stosowania kominków oraz korzystanie z komunikacji zbiorowej szczególnie w czasie alarmowych dni? Nie.

Czy w jakikolwiek sposób (publikatory, sms, Internet, media społecznościowe) mieszkańcy zostali powiadomieni? Nie.

Czy informację o ostrzeżeniu zamieszczono na stronie internetowej miasta? Nie. Ostatnią aktualizacją w zakładce „Jakość powietrza w województwie śląskim” jest nieaktualna informacja o wprowadzeniu I poziomu ostrzegania z marca 2018. Wspomniany tam poziom ostrzegania wygasł wraz z końcem ubiegłego roku kalendarzowego.

W zasadzie to nie było niczego.

Co ciekawe, pozostałe ostrzeżenia WCZK (silny wiatr, śnieżyce, mróz, oblodzenie), miasto przekazuje mieszkańcom bezzwłocznie za pośrednictwem strony internetowej oraz mediów społecznościowych. Skąd więc bierność w sprawie zanieczyszczenia powietrza? Dostrzegamy dwie potencjalne przyczyny: niedopatrzenie lub celowa strategia unikania tematu. Chcielibyśmy wierzyć, że chodzi o pierwszą rzecz. Niestety, sprawa powtarza się kolejny raz. Przemilczane alarmy smogowe zdarzały się również w ubiegłym roku, a my pytaliśmy o to Urząd Miejski drogą oficjalną (wnioski o udostępnienie informacji publiczej), w prywatnej korespondencji z Wydziałem Środowiska, a nawet za pomocą wiadomości do oficjalnego profilu miasta w mediach społecznościowych. W końcu postanowiliśmy zwrócić się do mediów.

Nikt z nas nie chce żyć ani w państwie z tektury, ani w mieście z kartonu, a przecież mało jest możliwych dysfunkcji miasta tak rażących jak nieprzestrzeganie procedur w sytuacjach kryzysowych.

Autor: Jaworznicki Alarm Smogowy, 25 stycznia 2019

Źródła:

[1] http://www.katowice.uw.gov.pl/wydzial/wydzial-bezpieczenstwa-i-zarzadzania-kryzysowego/komunikaty-i-ostrzezenia
[2] http://www.katowice.pios.gov.pl/index.php?tekst=jakosc/i
[3] https://powietrze.slaskie.pl/download/content/783