Jaworznicka Tarka – między ochroną a sprzedażą. Co dalej z tym unikatowym terenem?

Od pewnego czasu jaworznicka Tarka jest przedmiotem podwójnego zainteresowania. Po pierwsze stowarzyszenie Zielone Jaworzno uważa, że najlepiej byłoby ustanowić tutaj jakąś formę ochrony, a przynajmniej użytek ekologiczny. Z drugiej strony władająca skrawkiem tego obszaru Spółka Restrukturyzacji Kopalń chciałaby zbyć swoją część. Pierwsza próba jak wiadomo skończyła się niepowodzeniem. 21 maja temat podjęła Telewizja Katowice. Wówczas zostałem poproszony o wyrażenie swojego zdania w tej materii. Najważniejsza konkluzja jest jasna. Każdy, kto wejdzie w posiadanie części przeznaczonej na sprzedaż, powinien mieć świadomość, że będzie miał po sąsiedzku prawie rezerwat. Ponadto i na swoim kawałku co i rusz będzie się potykał o rośliny chronione a storczyki z rodzaju kruszczyk przede wszystkim.

Tarka, którą utożsamia się z zespołem stawów skrywa się w rozległym lesie. Jest on stosunkowo młody i do tego bogaty w gatunki inwazyjne. Tutaj dominantę stanowi amerykański dąb czerwony, którego wkrótce trzeba będzie się pozbyć jako groźnego zielonego najeźdźcę. Na razie to drzewo ma się bardzo dobrze, o czym świadczą jego liczne siewki w niższej partii drzewostanu. Kolejnym zielonym najeźdźcą zasługującym na staranne tępienie jest tutaj czeremcha amerykańska. Walka z nimi będzie najważniejszym działaniem z zakresu ochrony czynnej. Z gatunków obcych trzeba jeszcze wziąć pod uwagę obecność robinii akacjowej. Z gatunków krajowych drzewami szczególnej troski są tutaj okazałe sosny zwyczajne, z których wiele ma niezwyczajne kształty. Z drzew liściastych w obrębie lasu mamy dęby szypułkowe, jawory, klony zwyczajne oraz czeremchy zwyczajne. Bliżej stawów są jeszcze olsze czarne oraz brzozy brodawkowate. W sumie taki sobie jaworznicki dendrologiczny standard.

Skoro w tej okolicy najważniejsze są stawy warto przyjrzeć się roślinności przybrzeżnej tworzącej szuwary. Oczywiście najważniejszym ich składnikiem są trzciny pospolite. Jednakże najważniejsze są gatunki mniej widoczne. Podczas naszej wizyty zauważyłem kwitnienie kosaćca żółtego. Są jeszcze kępy turzyc. Szczególnie wyróżniał się okazały gatunek podrodzaju posiadającego odrębne kłosy żeńskie oraz męskie. Obu rodzajów na jednym pędzie jest kilka. W kłosach żeńskich najważniejsze są płaskie pęcherzyki z trzema znamionami. Pod nimi znajdują się długo zaostrzone przysadki. Są one kasztanowobrązowe z zielonym nerwem pośrodku. Generalnie jest to gatunek pospolity w skali kraju a imię jego turzyca błotna.

Mając czas wypatrzyłem w szuwarach kozłka bzowego. To gatunek o ciekawym rozmieszczeniu w Polsce. Jest często spotykany w południowej części naszego kraju oraz na Pomorzu. Najmniej jest go w środkowej Polsce. Nasz bohater należy do grupy gatunków o liściach pierzasto podzielonych. Listków jest zazwyczaj od siedmiu do jedenastu. U kozłka lekarskiego jest ich od jedenastu do dwudziestu jeden. U naszego bohatera listki są szerokie. Kolejną cechą są nadziemne rozłogi. Kwiatostan jest bardziej skupiony. Kwiaty są ciemnoróżowe. Na inną ważną cechę taksonomiczną trzeba trochę poczekać, ponieważ jego owoce nie posiadają puchu kielichowego. Póki co nasz bohater jest podawany wśród roślin leczniczych, zapewne jako zamiennik kozłka lekarskiego w roli gorszego sortu.

PS Jedenasta tegoroczna wycieczka odbędzie się dopiero w sobotę 14 czerwca. Tradycyjnie spotykamy się do godziny 9.00 w Chrzanowie przy Muzeum i wybieramy cel wypadu.