"Miał być milion elektryków, na razie straszy wycięty las" - Onet odwiedza tereny przeznaczone pod budowę fabryki Izery

Reporterzy portalu Onet odwiedzili jaworznickie tereny, na których ma powstać fabryka samochodów elektrycznych Izera. Przyglądnęli się jednocześnie uważniej projektowi i licznym związanym z nim kontrowersjom.
W 2016 r. rząd Prawa i Sprawiedliwości obiecywał milion samochodów elektrycznych z fabryki Izery, które pojawią się na polskich drogach do 2025 roku. Sprawy potoczyły się jednak inaczej - dopiero pod koniec 2023 roku ElectroMobility Poland, spółka odpowiedzialna za Izerę, nabyła prawa do terenu przygotowanego specjalnie pod mającą kosztować blisko 6 mld zł fabrykę. Kiedy, i czy w ogóle, ta powstanie, kiedy wyjadą z niej pierwsze samochody? Tego realistycznie nie wiadomo, a daty rozpoczęcia jakichkolwiek prac podawane przez spółkę były już wielokrotnie zmieniane.


Temat Izery postanowił zgłębić Onet.
Teren pod budowę fabryki
Onet szczegółowo pisze o tym, jak jaworznicki las został zamieniony w teren pod budowę nowej fabryki. Na początku wspomniana jest ustawa lex Izera, przeforsowana przez rząd Zjednoczonej Prawicy dla terenów w Jaworznie i Stalowej Woli, która umożliwia zamianę terenów należących do Lasów Państwowych na dowolne inne nieruchomości należące do Skarbu Państwa, na których będzie możliwe prowadzenie gospodarki leśnej. - Chodziło to, aby zalegalizować mechanizm przekazania ziemi Lasów Państwowych podmiotowi, który wybuduje fabrykę, jednak nie będzie zobowiązany do poniesienia kosztów wylesienia - pisze Onet.

Cytowane są również krytyczne głosy opozycji, na które odpowiedział prezydent Jaworzna Paweł Silbert.

- Nie byliście na miejscu, nie widzieliście, a powtarzacie coś, co jest kłamstwem. Teren w Jaworznie przeznaczony pod budowę fabryki Izera i kooperantów to teren poprzemysłowy. Napiszę dobitniej. To pogórnicza hałda wypełniona jałowym kamieniem - przekonywał Silbert w sierpniu 2021 roku.

Wypowiedzi Onetowi udzielił współpracujący w "Co tydzień" i jaw.pl przyrodnik Piotr Grzegorzek, podważając, tak jak wcześniej, słowa Silberta o faktycznym stanie terenu pod Izerę. Teren, wg słów przyrodnika, nie był zdegradowanym terenem przemysłowym. Co więcej, był na dobrej drodze do stania się nawet rezerwatem przyrody.

Przyrodnik porusza aspekt przyrodniczego bogactwa obszaru i gatunków chronionych:

– Pan prezydent powiedział mniej więcej tak: "Zapraszam wszystkich ekologów. Przyjdźcie, zobaczcie – przecież w tym lesie nie ma nic ciekawego". Wtedy nóż nam się w kieszeni otworzył. Bo ja zgodnie z apelem poszedłem i zobaczyłem. Na terenie występował m.in. kruszczyk szerokolistny, który jest pod częściową ochroną. Było też jedyne stanowisko widłaka goździstego w Jaworznie. Według ekspertyzy, którą podpierał się prezydent, to gatunek pospolity w Jaworznie. Od 30 lat chodzę po tych terenach i zapewniam, że było to jedyne stanowisko. To jeden z wielu przykładów. Przyroda bardzo dobrze sobie tam radziła. Były też storczyki, które także są pod ochroną.

Grzegorzek wymienia również inne zagrożone gatunki chronione.

– Nie jesteśmy przeciwko, ale nie w tym miejscu. Bo co to jest za pomysł, że chcemy produkować ekologiczny samochód i chcemy do tego wyharatać 300 ha lasów? - dodawał Grzegorzek.
Druzgocący raport NIK
Onet porusza również temat raportu Najwyższej Izby Kontroli -  niekorzystnego dla Izery. - Według raportu opóźnienia projektu są tak duże, że początkowa potencjalna szansa na zdobycie rynku przez auto może być echem przeszłości, gdy trafi ono w końcu do sprzedaży. Już w grudniu 2021 roku projekt nie był realizowany zgodnie z harmonogramem. Pomimo tego Kancelaria Prezesa Rady Ministrów nie podjęła żadnej kontroli (...). Kontrolerzy NIK odnotowali także wystąpienie poważnych nieprawidłowości w kwestii wynagrodzeń kierownictwa ElectroMobility Poland SA. Według raportu członkom zarządu wypłacano pensje, których wysokość przekraczała limity wyznaczone przez walne zgromadzenie spółki - pisaliśmy we wrześniu.

Należy jednak nadmienić, że to byłą jedynie część zarzutów NIK-u, gdyż raport nie był w całości jawny.

Przez sześć lat od powstania spółki projekt nie wszedł nawet w fazę przygotowawczą - podsumowali kontrolę przedstawiciele NIK.
"Izera nie ma szans na podbicie rynku"
O opinię w sprawie szans projektu Izera został zapytany Hubert Różyk z Fundacji Promocji Pojazdów Elektrycznych. Różyk nie ma złudzeń - to będzie porażka. Wg eksperta, Izera nie ma szan na podbicie europejskiego czy nawet polskiego rynku. Zarzuca spółce brak działania przez blisko 7 lat - bo przez ten czas powstał jedynie pokazowy model samochodu, do którego nie można nawet wsiąść. Różyk nie daje również szans Izerze w konkurencji cenowej z chińskimi samochodami.

Kolejną wadą projektu ma być jego zależność od Chin - to stamtąd pochodzi dostawca platformy pojazdu, Geely. – Chiński przemysł motoryzacyjny już dzisiaj zaczął wojnę na śmierć i życie z przemysłem europejskim. Walka o klientów będzie bardzo zażarta, a izera nie ma dobrego PR-u, jest małym i nowym podmiotem bez doświadczenia – mówi Różyk.
Co dalej z Izerą?
Co stanie się z projektem po zmianie władzy? Jak będzie wyglądało jego finansowanie? Teren odwiedził kilka miesięcy temu lider opozycji Donald Tusk, przy różnych okazjach zabierał również głos na temat projektu. Tusk co prawda unikał jasnych deklaracji, co stanie się z Izerą, mówił jednak, że teren po wycince lasu powinien pracować dla Jaworzna.

– Za trzy miesiące miały z taśm tej fabryki zjechać pierwsze samochody. Pół miliarda poszło na utrzymanie tego pisowskiego przedsięwzięcia, z którego nic nie wynikało. Pobudzono na Śląsku wielkie nadzieje, a na końcu okazuje się, że ma to być chińska montownia, z niskim udziałem polskich inżynierów. Jeśli w ogóle powstanie - mówił Tusk w trakcie kampanii wyborczej.


źródło: https://www.onet.pl/informacje/smoglabpl/mial-byc-milion-elektrykow-na-razie-straszy-wyciety-las/252rx4y,30bc1058

https://jaw.pl/2023/10/sejm-zgadza-sie-na-sprzedaz-gruntow-pod-fabryke-elektrycznych-samochodow-izery-w-jaworznie/