Palecznik chiński – niezwykły krzew o „palcach nieboszczyka”

Palecznik chiński, znany botanikom jako Decaisnea fargesii lub pod synonimiczną nazwą Decaisnea insignis, to rzadko spotykany w Polsce krzew należący do rodziny krępieniowatych (Lardizabalaceae). Choć w naszym kraju wciąż pojawia się sporadycznie, budzi duże zainteresowanie zarówno ogrodników, jak i miłośników egzotycznych roślin. Jego największą osobliwością są niebieskawe, podłużne owoce przypominające kształtem ludzkie palce, co dało gatunkowi potoczną nazwę „palce nieboszczyka”.

Pochodzenie i naturalne środowisko

Decaisnea fargesii jest gatunkiem rodzimym dla północno-wschodnich Indii, Mjanmy, Nepalu, Bhutanu i Chin. W naturalnym środowisku zasiedla wilgotne lasy i zarośla, zazwyczaj na wysokości około 2600 metrów nad poziomem morza. Warunki te sprawiają, że roślina preferuje chłodne, wilgotne stanowiska oraz gleby żyzne i stale lekko wilgotne.

W Polsce można ją spotkać coraz częściej, choć wymaga odpowiedniej pielęgnacji i stanowiska osłoniętego przed silnym mrozem. Krzew bywa wrażliwy na niskie temperatury, ale znakomicie regeneruje się z korzeni, nawet po trudnej zimie. Przykładem jest sytuacja, w której z dwóch posadzonych egzemplarzy przetrwał tylko jeden, a mimo to odzyskał pełnię sił i prawidłowo się rozwija.

Rozwój i wygląd rośliny

Wiosną palecznik rozpoczyna wegetację stosunkowo wcześnie. Notatki z 4 maja 2021 roku pokazują roślinę w fazie rozwijania liści oraz zawiązywania pierwszych kwiatostanów. Latem, jak 18 lipca 2021 roku, krzew prezentuje już swoje okazałe ulistnienie.

Liście palecznika są skrętoległe i wyjątkowo duże. Tworzą je nieparzystopierzaste blaszki liściowe osiągające co najmniej 80 cm długości. Na każdym liściu znajduje się od 13 do 25 listków. Są one jajowate, całobrzegie i ostro zakończone. Od góry mają barwę ciemnozieloną, natomiast od spodu przybierają delikatny odcień niebieskawozielony. Wyraźne użyłkowanie dodaje im dekoracyjności.

Kwiaty i kwitnienie

Krzew zakwita późną wiosną. Zdjęcia i obserwacje z lat 2019–2021 pokazują, że pełnia kwitnienia przypada na okres od przełomu kwietnia do czerwca. Kwiatostany tworzą długie, nawet 40-centymetrowe grona złożone z żółtozielonych kwiatów. Na tle masywnych liści są mniej widoczne, ale w pełnym rozkwicie nadają roślinie subtelnego uroku.

Kwiaty palecznika nie posiadają płatków korony. Składają się z sześciu działek kielicha rozmieszczonych po trzy w dwóch okółkach. Są rozdzielnopłciowe, lecz na jednej roślinie występują zarówno kwiaty męskie, jak i żeńskie. Te drugie posiadają po trzy słupki, co można było dobrze zaobserwować podczas dokumentowania rozwoju rośliny.

Jesienią część kwiatów i liści przebarwia się na odcienie żółci, czego przykładem jest stan rośliny z 7 listopada 2025 roku.

Owoce – znak rozpoznawczy gatunku

Najbardziej charakterystycznym elementem palecznika chińskiego są jego owoce. Przybierają one formę podłużnych, niebieskawych strąków o wyraźnych segmentach, które czynią je podobnymi do ludzkich palców. To właśnie ich wygląd zainspirował potoczną nazwę „palce nieboszczyka”.

W sprzyjających warunkach roślina wydaje liczne owoce, choć w udokumentowanym przypadku pojawiły się jedynie dwa. W ich wnętrzu znajduje się galaretowata masa o jadalnych właściwościach, w której osadzone są liczne, twarde nasiona. Choć miąższ uznaje się za jadalny i słodki, wiele osób podchodzi do niego z rezerwą ze względu na niezwykły wygląd owoców.

Krzew dla kolekcjonerów i ogrodów botanicznych

Palecznik chiński z pewnością nie jest rośliną typową dla polskich ogrodów. Jego egzotyczny wygląd, imponujące liście i oryginalne owoce sprawiają jednak, że coraz częściej pojawia się w ogrodach kolekcjonerskich oraz arboretach. Przy odpowiedniej pielęgnacji potrafi zachwycać przez większą część sezonu, stając się nietypową, ale bardzo dekoracyjną ozdobą.

Jeśli interesują cię rzadkie gatunki, które wyróżniają się wyglądem i historią, palecznik chiński może być jednym z najbardziej intrygujących wyborów.

Za treści przedstawione w publikacji dofinansowanej ze środków WFOŚiGW w Katowicach odpowiedzialność ponosi Redakcja.