Przegląd miejskiej przyrody okiem uważnego przechodnia. Powrót do Parku Zielona

Jak radzą sobie brzozy w donicach, co kwitnie w parku i dlaczego biała jasnota może zaskoczyć genetyków – szybki przegląd miejskiej przyrody okiem uważnego przechodnia. Czwartkowy spacer przez śródmieście Jaworzna (27 marca) przyniósł kilka botanicznych obserwacji, które warto odnotować. Na Rynku przyciągają wzrok niewielkie brzozy posadzone w dużych donicach – nowa próba zazielenienia miejskiej przestrzeni. Póki co, warto dać im czas i szansę, by móc uczciwie ocenić ich przystosowanie do nietypowych warunków. W podobnych donicach znalazły się też magnolie – znacznie bardziej kapryśne i wymagające stałego podlewania. Jak będzie? Zobaczymy.

W czwartek 27 marca ponownie przemknąłem przez śródmieście Jaworzna. Oczywiście zauważyłem na rynku małe brzozy w wielkich donicach, ale póki co trzeba dać im szansę na trwanie w tych warunkach, aby móc rzetelnie ocenić skuteczność takiej metody zazieleniania miasta. To samo można powiedzieć o mniejszych donicach z magnoliami. O ile brzoza to drzewo raczej wytrzymałe na niekorzystne warunki środowiska, to magnolie są niezwykle delikatne. Muszą być sadzone w docelowym miejscu no i nie wolno zaniedbywać zaopatrywania ich w wodę. W tej sytuacji powiem krótko – pożyjemy, zobaczymy.

Przemykając przez park rozglądałem się w pierwszej kolejności za roślinami zielnymi które rozpoczęły wegetację. Na początku pod zgrupowaniem robinii akacjowej zauważyłem płaty przetacznika bladego. Ma on liście podzielone na trzy łatki oraz bladoliliowe kwiaty z ciemniejszymi żyłkami. Jest bardzo często spotykany. Lokalnie z ziemi wychodzą takie byliny jak podagrycznik pospolity oraz mniszek, dawniej lekarski. Godną uwagi byliną jest złoć żółta. Ma po prostu żółte kwiaty oraz szerokie liście o łódeczkowato ściśniętym wierzchołku. Tego dnia krokusy już kończyły kwitnienie. Następnie warto odnotować płaty zdziczałego szczypiorku. Pomiędzy nim wypatrzyłem kwitnące fiołki wonne. Są jeszcze ziarnopłony wiosenne o liściach łudząco przypominających kaczeńce. Ich kwiaty mają znacznie więcej wąskich żółtych płatków korony. Z roślin ozdobnych odnotuję narcyzy trąbkowe, hiacynty oraz jukkę karolińską. Jest jeszcze niska krzewinka, czyli barwinek pospolity. I on kwitnie. Zdecydowanie pominę trawy, bo te powinno się oznaczać w stanie kwitnącym.

W cienistych zakątkach parku pojawiają się płaty mchów. Od strony ulicy Pocztowej dominuje płaskomerzyk falisty o długich wyraźnie fałdowanych blaszkach liściowych. Trafił się płat płaskomerzyka kończystego. Liście tego gatunku są owalne, wyraźnie zaostrzone. Obydwa gatunki uchodzą za bardzo pospolite w naszym kraju. Trafił się tam jeszcze krótkosz szorstki.
Z drzew przede wszystkim zwróciłem uwagę na pomnikową lipę drobnolistną, której nadano imię Grażyna. Będę śledził jej stan tak a wszelki wypadek. Opuszczając park w jego południowym zakątku zauważyłem okazałego dęba szypułkowego. Wspomnę jeszcze usychającą lipę drobnolistną, którą w tej okolicy zauważyłem w 2023 roku. Ciekaw jestem, czy wciąż tutaj tkwi niezauważona.

Poza parkiem od strony kostek zwróciłem uwagę na zieleniną pod tutejszymi świerkami kłującymi. Spore połacie zajmuje gwiazdnica pospolita. Wiele roślin jest podejrzanie blada, ponieważ poraża je wroślik z gatunku Peronospora alsinearum. Pomiędzy nią większe grupy tworzą jasnota purpurowa, fiołek wonny oraz starzec zwyczajny. Ten ostatni kwitnie i owocuje. Przebijały się liście krwawnika. Jest jeszcze bodziszek drobny o owalnych karbowanych blaszkach liściowych. Największym jak dla mnie zaskoczeniem był płat jasnoty purpurowej o białych kwiatach zajmujący sporą połać blisko przystanku autobusowego. Takie albinosy w ramach typowego gatunku to rzadki widok. Zazwyczaj są wynikiem spotkania dwu recesywnych genów, o czym wiadomo już od czasów badań prowadzonych na groszkach przez prekursora nowoczesnej genetyki Grzegorza Mendla.

PS Siódma tegoroczna wycieczka odbędzie się w sobotę 12 kwietnia. Tradycyjnie spotykamy się do godziny 9.00 w Chrzanowie przy Muzeum i wybieramy kierunek oraz cel wypadu.