W dalszym ciągu wędrujemy po sosnowieckiej wyspie ciepła.
Idziemy dalej.
Zauważamy dzbanecznik – Nephetens.
Było też awokado – Persea americana.
Inną osobliwością jest Dizygoteca elegantissima.
W wnętrzu uwieczniłem jeszcze sagowca – Cycas revoluta.
Był też figowiec sprężysty – Ficus elastica.
Pominąłem akwaria oraz zdecydowaną większość roślin. Po pewnym czasie wyszliśmy na zewnątrz.
Żeby te środki wydać w sposób najbardziej efektywny, Zarząd Województwa przystąpił do opracowania programów zdrowotnych. Od początku br. toczą się prace nad przygotowaniem programów, których celem jest polepszenie dostępu do profilaktyki, diagnostyki i rehabilitacji leczniczej ułatwiającej pozostanie w zatrudnieniu i powrót do pracy.
Do kwietnia przyszłego roku opracowanych zostanie siedem Regionalnych Programów Zdrowotnych, ukierunkowanych na rehabilitację osób w wieku produkcyjnym, które zostały dotknięte problemem zdrowotnym w obszarze grup chorobowych zdefiniowanych w dokumencie „Policy Paper dla ochrony zdrowia na lata 2014-2020. Krajowe ramy strategiczne”.
Są to schorzenia układu krążenia, nowotwory, zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, schorzenia układu kostno-stawowego i mięśniowego, układu oddechowego.
Proces tworzenia Programów będzie konsultowany ze specjalnie powołaną do tego celu grupą ekspertów. Ta – jako ciało doradczo-opiniodawcze, będzie składała się z przedstawicieli branży medycznej, w tym konsultantów wojewódzkich, przedstawicieli organizacji zrzeszających pracodawców oraz menedżerów merytorycznych nadzorujących prace nad poszczególnymi programami polityki zdrowotnej. Przygotowanie kompleksowych Programów to pierwszy krok, następnym będzie otwarcie konkursu dla projektów, które będą wpisywały się w założenia tych Programów i będą je wdrażały w życie.
To wszystko jest możliwe dzięki unijnej dotacji z Regionalnego Programu Operacyjnego. Projekt współfinansowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2014-2020, Osi Priorytetowej VIII. Regionalne kadry gospodarki opartej na wiedzy, Działania 8.3. Poprawa dostępu do profilaktyki, diagnostyki i rehabilitacji leczniczej ułatwiającej pozostanie w zatrudnieniu i powrót do pracy, Poddziałania 8.3.2. Realizowanie aktywizacji zawodowej poprzez zapewnienie właściwej opieki zdrowotnej.
Województwo śląskie zajmuje 3. miejsce w kraju pod względem liczby mieszkańców w wieku poprodukcyjnym. Z kolei w wieku produkcyjnym jest w naszym regionie 2,86 mln osób(1,35 mln kobiet i 1,51 mężczyzn). Ok. 10 procent z nich nie pracuje z powodu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy.
[vc_facebook]
Publikacja zawiera opis „zielonych” projektów zrealizowanych w 2016 roku w ramach Programu Grantowego ENERIS.
Jaworznicki projekt „Nocne spotkania, czyli międzypokoleniowe obserwacje nieba”, był realizowany przez Szkołę Podstawową nr 19 w Jaworznie.
Jaworzno wyłącza światło i patrzy w niebo
Od września do grudnia ubiegłego roku Szkoła Podstawowa nr 19 w Jaworznie zainicjowała cykl obserwacji astronomicznych, które skupiały się wokół mało znanego problemu zanieczyszczenia światłem. W spotkaniach uczestniczyli nie tylko uczniowie, ale również ich rodzice oraz starsi mieszkańcy Jaworzna. Dzięki projektowi zwrócono uwagę prawie 5 tysięcy osób na potrzebę oszczędzania elektryczności poprzez częstsze wyłączanie światła. Oddziaływanie projektu nie zakończyło się z chwilą jego finału. Dzięki zakupionemu sprzętowi – teleskopowi, aparatowi fotograficznemu oraz komputerowi, z grantu mogą korzystać obecni i przyszli uczniowie szkoły.
ZOBACZ: Szkoła Podstawowa nr 19 podsumowała program grantowy Eneris
Fundusze na realizację projektu w całości pochodziły z Programu Grantowego ENERIS. Eko-pomysł zgłoszony przez szkołę był jednym z ponad 100 projektów nadesłanych w ramach I edycji programu. Jego oryginalność, nowatorskość, a przede wszystkim zasięg – założeniem projektu było włączenie w prace całej społeczności szkolnej – zdecydowały o wyróżnieniu go grantem o wysokości 5 tysięcy złotych.
ZOBACZ: Szkoła Podstawowa nr 19 triumfuje w programie grantowym Eneris
W Jaworznie wciąż jest wiele do zrobienia na rzecz środowiska
Wszyscy, którzy mają pomysł na działania wspierające rozwój lokalnej fauny i flory, budowę zielonej infrastruktury czy zapobieganie negatywnym zjawiskom środowiskowym, mają jeszcze szansę na zdobycie funduszy na realizację eko-projektu. Termin nadsyłania zgłoszeń do II edycji Programu Grantowego ENERIS upływa 30 kwietnia. Do tego czasu instytucje, organizacje społeczne o charakterze non profit, szkoły oraz grupy nieformalne z terenu Jaworzna mają czas na opis swojego projektu w formularzu dostępnym na stronie www.grupa-eneris.pl/ProgramGrantowy. Już na początku czerwca okaże się, na który z nich ENERIS przekaże grant w wysokości 3 tysięcy złotych i jak jego realizacja zmieni Jaworzno.
Program Grantowy ENERIS jest ogólnopolskim konkursem ekologicznym, w ramach którego społeczności lokalne konkurują ze sobą o fundusze na wdrożenie projektów o tematyce ekologicznej. Do jego II edycji zostały zaproszone miasta i gminy z 10 regionów Polski. Jaworzno znalazło się w tej grupie po raz drugi.
[vc_facebook]
9 marca w Katowicach odbył się II Kongres Wyzwań Zdrowotnych w trakcie którego miało miejsce 50 sesji panelowych, debat i prezentacji, w których udział wzięło 300 prelegentów i ok. 2,5 tys. gości.
Kongres organizowany był pod hasłem „Znacznie więcej niż medycyna” . Nas zainteresowały problemy zdrowotne związane z zanieczyszczeniem powietrza na Śląsku i innych regionach.
W dalszym ciągu wędrujemy po sosnowieckiej wyspie ciepła.
Nieco dalej było drzewo poziomkowe – Arbutus unedo.
Tutaj mamy zielony i biało-zielony przerywnik.
Powoli zmieniamy miejsce. Oto coś z rodziny Bromeliaceae.
Teraz stoimy pod figowcem – Ficus lyrata.
Oto bambus – Pseudosasa japonica.
Następnie gatunek z rodziny winoroślowatych – Vitaceae. To Tetrastigma voinierianum
Gminny Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych powstanie przy ul. Górnośląskiej na Górze Piasku. Punkt będzie łatwo dostępny dla wszystkich mieszkańców i przyjazny dla środowiska. Dodatkowo powstanie przy nim ścieżka edukacyjna dla dzieci. W PSZOK-u przyjmowane będą m.in. przeterminowane leki, puste opakowania po lakierach i innych środkach chemicznych, zużyte baterie i akumulatory, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, meble i inne odpady wielkogabarytowe, zużyte opony, odpady zielone oraz odpady budowlane i rozbiórkowe stanowiące odpady komunalne. PSZOK będzie łatwo dostępnym miejscem, w którym mieszkańcy będą mogli pozostawić odpady komunalne zebrane w sposób selektywny.
– Przy PSZOK-u planowane jest utworzenie ścieżki edukacyjnej, na której szkoły będą mogły organizować lekcje ekologiczne. Chcemy stworzyć nowoczesny obiekt na wzór utworzonej w Krakowie Lamusowni, tylko dostosowany do potrzeb naszej gminy – mówi dyrektor MZNK Tomasz Jewuła.
Mieszkaniec, który zdecyduje się przekazać selektywnie zebrane odpady np. stare opony, świetlówki, starą odzież przy wjeździe do punktu zostanie poproszony o okazanie jakie odpady ma zamiar oddać oraz zważenie przywiezionych odpadów na wadze samochodowej. Następnie będzie mógł umieścić poszczególne odpady w odpowiednio przystosowanych do tego urządzeniach tj. zamykanych kontenerach (ustawionych pod rampą), zamykanych blaszakach lub w pomieszczeniach pod rampą. Przy wyjeździe samochód ponownie zostanie zważony, a mieszkaniec potwierdzi oddanie odpadów.
Odpady w punkcie przechowywane będą selektywnie w blaszanych pojemnikach i kontenerach, a po uzbieraniu odpowiedniej ilości transportowane do instalacji recyklingu i odzysku. Należy zaznaczyć, że brak miejsca na terenie planowanego PSZOK nie pozwala na dłuższe przetrzymywanie odpadów.
W punkcie selektywnego zbierania odpadów nie będą przyjmowane odpady zmieszane, resztki żywności itp. Zatem absolutnie nie ma możliwości, aby punkt ten przyczynił się do uciążliwości w postaci fermentacji odpadów czy żerowania gryzoni.
W ubiegłym roku odbyło się spotkanie z mieszkańcami, na którym wyjaśniono kluczowe kwestie związane z działalnością punktu. Ponadto dla chętnych mieszkańców zorganizowany został wyjazd do działającego już punktu w Warcie. Tam mieszkańcy Góry Piasku mieli okazję zobaczyć jak wygląda tamtejszy punkt, który zlokalizowany jest w sąsiedztwie budynków mieszkalnych.
W listopadzie ubiegłego roku usunięto ponad 260 ton odpadów z terenu przyległego do Gminnego Punktu Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych na Górze Piasku. Przez lata teren ten był nielegalnie zanieczyszczany. To pierwszy etap prac mający na celu uporządkowanie terenu przy Górnośląskiej. Koszt przedsięwzięcia wyniósł ponad 97 tys. złotych.
Źródło: MZNK
[vc_facebook]
TAURON zaprezentował nowy program edukacyjno-ekologiczny pn. ODDYCHAJ POWIETRZEM.
Akcje w centrach miast, na południu Polski, mają na celu uświadomienie skali problemu oraz promocję rozwiązań technologicznych, przeciwdziałających niebezpiecznemu zjawisku smogu.
„To historyczna chwila dla naszego regionu. Rok temu podjęliśmy dyskusję na temat niezbędnych do podjęcia działań zmierzających do uzyskania jak najczystszego powietrza. W maju 2016 roku powołałem zespół ekspertów, który wypracował ostateczną wersję tych przepisów. Odbyło się wiele debat, konsultacji, w tym też konsultacji społecznych, w ramach których mieszkańcy zgłosili ok. 6500 uwag. Za nami jeden z etapów. Teraz trzeba te nowe przepisy wdrażać w życie. Potrzebne jest wsparcie rządu, uruchomienie stosownych zarządzeń. Chodzi o wprowadzenie norm jakościowych na paliwa stałe czy normy na kotły. Ze swojej strony planujemy wydanie i jak najefektywniejsze rozpropagowanie specjalnego poradnika dla mieszkańców, w którym tłumaczymy nowe przepisy i wprowadzany przez nie harmonogram zmian” – stwierdził marszałek Wojciech Saługa.
Z proekologicznym przesłaniem do radnych i zebranych gości zwrócił się metropolita katowicki arcybiskup Wiktor Skworc, który przywołał encykliki papieża Franciszka I i św. Jana Pawła II: „Obecny papież zwraca uwagę na nasz wspólny dom, jakim jest Ziemia. Zaś panowanie nad jej zasobami to nie przywilej a służba. Na to też w swojej encyklice, sprzed 30 lat, zwracał uwagę Jan Paweł II, który wskazywał na odpowiedzialne wykorzystywanie zasobów naszej planety. Przestrzegał przed niszczeniem środowiska naturalnego, które nie może służyć celom doraźnego użycia” – przypomniał arcybiskup.
Zanim odczytano stanowiska klubów radnych i podjęto głosowanie, głos zabrał Piotr Kuczera, prezydent Rybnika, członek zespołu ekspertów przygotowującego antysmogowe przepisy. „Dzisiaj nie możemy już sobie pozwolić na to, żeby w ekologię nie inwestować. Tylko w Rybniku w tym roku mieliśmy aż 38 dni z alarmem smogowym, czym przekroczyliśmy roczne limity. 10 i 11 stycznia norma u nas przekroczona była o 1500 procent. Musimy zacząć wspólnie działać i dzisiaj robimy w tym kierunku pierwszy krok” – mówił Piotr Kuczera.
Nowe przepisy zaczną obowiązywać od 1 września 2017 r. na terenie całego województwa śląskiego. Zgodnie z nimi od tego też czasu nie będzie można stosować węgla brunatnego, mułów i fotokoncentratów oraz biomasy stałej o wilgotności powyżej 20 proc.
Uchwała obowiązuje także wszystkich tych, którzy po 1 września planują instalację urządzeń grzewczych. Wedle przyjętych zapisów w takim przypadku muszą być to kotły minimum klasy 5. Założono trzy daty graniczne wymiany starych kotłów w zależności od długości lat użytkowania. W przypadku kotłów eksploatowanych powyżej 10 lat od daty produkcji trzeba będzie je wymienić na klasę 5 do końca 2021 roku. Ci, którzy użytkują kotły od 5-10 lat, powinni wymienić je do końca 2023 roku, a użytkownicy najmłodszych kotłów mają czas do końca 2025 roku. Na rynku są stosowane również kotły klasy 3 i 4. Ze względu na to, że do roku 2016 wymiana na takie kotły była dofinansowywana, graniczną datę ich obowiązkowej wymiany na klasę 5 wydłuża się do końca roku 2027. Co istotne, każdy, kto buduje nowy dom i zamierza ogrzewać go węglem lub drewnem, ma obowiązek zainstalować kocioł klasy 5.Ta regulacja będzie miała zastosowanie po 12 miesiącach od dnia wejścia w życie uchwały antysmogowej.
„W celu wykonania zapisów uchwały, zwłaszcza dotyczących wymiany instalacji grzewczych niezbędne jest zapewnienie dofinansowania działań w tym zakresie, zarówno na poziomie kraju, jak i regionu. Jedną z możliwości dofinansowania działań związanych z ograniczeniem niskiej emisji w województwie śląskim jest Regionalny Program Operacyjny Województwa Śląskiego na lata 2014-2020 (RPO WSL). W ramach RPO WSL wsparcie przewidziano w osi priorytetowej IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna. Jest ono przeznaczone na realizację projektów dotyczących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł energii wraz z podłączeniem do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej. (…) Na budowę i przebudowę infrastruktury służącej do produkcji i dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych przeznaczono 67 913 372 euro. Planuje się skierowanie wsparcia na realizację projektów inwestycyjnych dotyczących wytwarzania energii z odnawialnych źródeł wraz z podłączeniem tych źródeł do sieci dystrybucyjnej/przesyłowej. Wsparcie przewiduje w szczególności budowę i przebudowę infrastruktury służącej do produkcji i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, takich jak: biomasa, słońce, woda, geotermia, wiatr, w tym instalacji kogeneracyjnych” – czytamy w uzasadnieniu przyjętych przez Sejmik przepisów.
Uchwała antysmogowa precyzuje również funkcję kontrolną. Ta spoczywa na barkach marszałka województwa, starosty oraz wójta, burmistrza lub prezydenta. Ci wyznaczają odpowiednich pracowników do przeprowadzania kontroli.
„Kontrolujący, wykonując kontrolę, jest uprawniony do wstępu wraz z rzeczoznawcami i niezbędnym sprzętem przez całą dobę na teren nieruchomości, obiektu lub ich części, na których prowadzona jest działalność gospodarcza, a w godzinach od 6 do 22 – na pozostały teren, przeprowadzania badań lub wykonywania innych niezbędnych czynności kontrolnych, żądania pisemnych lub ustnych informacji oraz wzywania i przesłuchiwania osób w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego czy żądania okazania dokumentów i udostępnienia wszelkich danych mających związek z problematyką kontroli” – podaje uzasadnienie uchwały antysmogowej.
Z raportu Światowej Organizacji Zdrowia „Ambient Air Pollution Database 2016” wynika, że 33 z 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Europy znajduje się w Polsce, z czego aż 10 leży w województwie śląskim. Natomiast raport Światowej Organizacji Zdrowia z 2015 r. „Economic cost of the health impact of air pollution in Europe” wykazuje, że w 2010 r. zanieczyszczenia powietrza w Polsce przyczyniły się do śmierci ponad 48,5 tys. Polaków, co z kolei wygenerowało koszty w wysokości 101,826 mld dolarów. Szacuje się, że zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym PM2,5 odpowiada za blisko 0,5 mln przedwczesnych zgonów w Europie (ponad 400 tys. w 28 krajach UE), w tym za blisko 80 proc. zgonów spowodowanych chorobami układu oddechowego i rakiem płuc.
Najnowsze dane wskazują, że w Polsce w 2012 r. z powodu ostrych chorób dolnych dróg oddechowych odnotowano 12 zgonów, 483 zgonów z powodu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), raka płuc – 5731, choroby niedokrwiennej serca – 11 987; udaru – 8376.
[vc_facebook]
Jacy są Kosmolenie i dlaczego śpieszą Ziemi z pomocą? Jakby na Ziemi nie było ziemskich swojskich leni, jak się okazało już nie było.
Dla pełnego zaskoczenia małego widza Kosmolenie okazują się potomkami ziemskich pszczół, które opuściły śmiertelnie zanieczyszczoną planetę. Jak się okazało przedszkolaki to małe spece od kosmosu. Co to jest ten dziwny kosmos?
Kosmos to też w ich pojęciu dość przewrotnie galaktyka czyli taka wielka planeta, kosmos jest w niebie i mieszkają tam dobrzy kosmici bo czują się dobrze i jest tam planeta Murtury. Z bajki wynika jedno – trzeba dbać o Ziemię, bo inaczej jej historia źle się zakończy i to wcześniej niż za tysiąc lat. Przedszkolaki już wiedzą jak.
Jest rok 3017, na Ziemi wielka katastrofa ekologiczna. Planeta wysyła w kosmos sygnał o pomoc. Odbierają go Kosmolenie i śpieszą na pomoc. . Tę zabawną powiastkę przedstawił jaworznickim przedszkolakom z PM nr 6 krakowski Teatr Kultureska. To jak to było z Ziemią?
Jacy są Kosmolenie i dlaczego śpieszą Ziemi z pomocą? Jakby na Ziemi nie było ziemskich swojskich leni, jak się okazało już nie było.
Dla pełnego zaskoczenia małego widza Kosmolenie okazują się potomkami ziemskich pszczół, które opuściły śmiertelnie zanieczyszczoną planetę. Jak się okazało przedszkolaki to małe spece od kosmosu. Co to jest ten dziwny kosmos?
Kosmos to też w ich pojęciu dość przewrotnie galaktyka czyli taka wielka planeta, kosmos jest w niebie i mieszkają tam dobrzy kosmici bo czują się dobrze i jest tam planeta Murtury. Z bajki wynika jedno – trzeba dbać o Ziemię, bo inaczej jej historia źle się zakończy i to wcześniej niż za tysiąc lat. Przedszkolaki już wiedzą jak.
[vc_facebook]
Wędrujemy w dalszym ciągu po sosnowieckiej wyspie ciepła.
Na początku jakaś agawa – Agava.
Potem tłum sukulentów i czegoś.
A teraz ta sama agawa – Agava co na początku tylko z pewnego dystansu.
Kwitły kaktusy. Oto opuncja – Opuntia Bergeriana.
Trafiła się też kwitnąca stapelia pstra – Stapelia variegata. Od pewnego czasu to Orbea variegata.
W poprzednim odcinku pokazałem tę roślinę ze sporej odległości. Teraz czas na zbliżenie. Oto bugenwilla gładka (Kącicierń) – Bougainvillea glabra.
Towarzyszą jej kaktusy i inne sukulenty.
O akcji informowaliśmy już na łamach naszej telewizji. Ma ona na celu zebranie funduszy na budowę studni w Sudanie Południowym. „Kropla dla Sudanu Południowego” to kolejne, po wizycie Janiny Ochojskiej, ważne wydarzenie edukacyjne towarzyszące zbiórce.
To także gest wsparcia ze strony młodzieży dla krajów, gdzie ludzie nie mają dostępu do czystej wody pitnej.
[vc_facebook]
Batalia mieszkańców i leśników przeciw wycince lasu na Podłężu pod eksploatacje piasku trwała ponad rok i zakończyła się sukcesem. Ze zdobytej nominacji ucieszył się pan Władysław Rak, który od początku aktywnie angażował się w akcję ratowania lasu przed wycinką.
ZOBACZ: SGL Local Press – nagroda główna i nominacja dla dziennikarzy „Co Tydzień”
Przypominamy – sprawę zapoczątkowano podczas sesji Rady Miejskiej w październiku 2015 roku – wtedy radni pochylili się nad uchwałą o podjęciu działań umożliwiających wycinkę kilkudziesięciu hektarów lasu. Pod koniec 2016 roku Rada Miejska odstąpiła od sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla eksploatacji piasku ze złoża “Jaworzno-Podłęże”.
Tym samym starania panaWładysława, który regularnie publikował na łamach gazety „Co tydzień” artykuły o lesie oraz mieszkańców zakończyły się sukcesem.
Las na Podłężu nadal będzie korzystanie wpływał na środowisko naturalne miasta i będzie mógł służyć mieszkańcom jako miejsce spacerów i odpoczynku.
[vc_facebook]
Jej celem jest zbiórka karmy, kocy i zabawek na rzecz bezdomnych zwierząt ze schroniska w Sosnowcu przy ul. Baczyńskiego 2B. Podarowane rzeczy można dostarczać do Mega Pizzy na Hucie i Osiedlu Stałym.
Przez cały czas trwania akcji (od 25.03. do 04.04.2017r.) organizatorzy czekają na zdjęcia Waszych pociech ze zwierzakami domowymi. Autorzy trzech pierwszych miejsc otrzymają zaproszenie na rodzinną pizzę i pojadą do schroniska w Sosnowcu przekazać rzeczy ze zbiórki. Zaczynamy!
Zdjęcia przesyłajcie na adres: konkursy.jaw@gmail.com.
[vc_facebook]
Godzina dla Ziemi to cykliczna akcja World Wide Fund for Nature, odbywająca się w każdą ostatnią sobotę marca, począwszy od 2007 roku. W tym roku w akcję włączy się 180 krajów, w których na 60 minut zgasną światła. Jej celem jest zwrócenie uwagi na kwestie dotyczące przyrody i zrównoważonego rozwoju.
Podczas dziesiątej edycji Godziny dla Ziemi WWF, Polacy zgaszą światła dla Wisły. Każdy może włączyć się do akcji, gasząc światło na 60 minut w sobotę o godz. 20.30.
[vc_facebook]
W związku z tym poseł, z uwagi na stanowisko WIOŚ w Katowicach, zwrócił się do urzędu z pytaniem, czy miasto, wzorem np. Dąbrowy Górniczej, rozważa zakup i montaż dedykowanego dla miasta Jaworzna systemu badania jakości powietrza, który nie tylko pozwoli stworzenie mapy miejsc szczególnie zagrożonych niską emisją w naszym mieście, ale także szybkie ostrzeganie mieszkańców Jaworzna w przypadkach przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłu zawieszonego. Miasto Dąbrowa Górnicza za instalację, monitoring i koszty obsługi systemu 20 stacji pomiarowych, badających źródła i stężenia pyłów PM 10 i PM2,5, najbardziej uciążliwych dla mieszkańców miasto zapłaci około 120 tys. zł.
Urząd w odpowiedzi do posła zapewnia, że gmina rozważała kwestię montażu na terenie miasta stacji pomiarowych do monitoringu zanieczyszczenia powietrza pyłami PM2.5 i PM 10 z uwagi na zły stan powietrza występujący głównie w okresie zimowym w wyniku opalania mieszkań paliwem stałym. W tym celu prowadzono rozeznanie na rynku producentów oraz dystrybutorów takich urządzeń.
Obecnie rozpatrywane są oferty konkretnych firm pod względem funkcjonalności, dokładności pomiarów, a także kosztów instalacji i eksploatacji tych urządzeń pomiarowych.
Dotacji do wymiany ogrzewania na ekologiczne
Drugim krokiem w walce ze smogiem miało by być zwiększenie wysokości 23 % poniesionych kosztów zakupu wraz z ich montażem do 100%, a także zwiększenie maksymalnej kwoty przyznanej dotacji z 3 tys. zł do np. 8 tys. zł. Taka proekologiczna, zarówno dla mieszkańców Jaworzna, jak również dla środowiska naturalnego polityka władz miasta, powinna zdecydowanie zwiększyć zainteresowanie mieszkańców wymianą kotłów na te, spełniające ekologiczne kryteria – argumentował poseł Paweł Bańkowski.
Nie będzie darmowej komunikacji z powodu smogu
Poseł Bańkowski zwrócił się także do o wprowadzenie w dniach, kiedy na terenie aglomeracji śląskiej ogłaszane są alarmy smogowe, możliwości bezpłatnego poruszania się komunikacją autobusowej PKM Jaworzno Sp. o.o. dla osób, które w tych dniach zrezygnują z jazdy własnym samochodem osobowym. Takie rozwiązania wprowadzają na terenie aglomeracji śląskiej inni przewoźnicy, m.in. Koleje Śląskie oraz KZK GOP.
Prezes PKM Zbigniew Nosal odpowiedział, że (…)społecznie niesprawiedliwym byłoby promowanie darmowymi przejazdami osób rezygnujących wyłącznie w czasie smogu z podróży własnym samochodem. W czasie smogu komunikacją miejską porusza się ogromna liczba stałych pasażerów (którzy swój samochód zostawili w salonie dealera i nigdy go nie kupili) posiadających wykupione bilety okresowe. W naszej ocenie to Urząd Marszałkowski jako instytucja pobierająca opłaty za korzystanie ze środowiska jest kompetentny do walki z zanieczyszczeniem powietrza. Zwiększenie cen paliw bezpośrednio przekłada się na wzrost liczby pasażerów komunikacji miejskiej. Powoływanie się na przykład KZK GOP i Kolei Śląskich jest naszym zdaniem nieco nietrafiony i stanowi przejaw niezdrowego populizmu. Nikt nie przeprowadził rzetelnych badań ilu pasażerów faktycznie pozostawiło samochód na parkingu, a ilu powstrzymało się od normalnej procedury zakupienia biletu posiadając akurat przy sobie dowód rejestracyjny pojazdu. Nadmieniamy także, że zgodnie z danymi Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami transport drogowy emituje tylko 10% całości szkodliwego pyłu PM 10.
[vc_facebook]
Plac budowy zostanie przekazany wykonawcy zadania 27 marca br. Pierwszy etap przebudowy powinien zakończyć się najpóźniej do 18 września 2017 r.
Prace będą początkiem rozłożonej na kilka lat rewitalizacji „starej” części Osiedla Stałego. Etap przewidziany na ten rok obejmuje wykonanie nowych nawierzchni chodników z kostki betonowej oraz nawierzchni jezdni z betonu asfaltowego wzdłuż odcinków wymienionych ulic. Przewidywane jest wyróżnienie skrzyżowań oraz wykonanie miejsc postojowych z płyt ażurowych. Te zlokalizowane będą przy Przedszkolu Miejskim nr 14 oraz za blokiem przy ul. Łukasiewicza 9 a i b.
Oprócz tego powstaną miejsca parkingowe wzdłuż ul. Radosnej – przy budynku nr 5 a i b, na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ul. H. Sawickiej i Curie – Skłodowskiej, a także przy II Liceum Ogólnokształcącym. Na koniec zaplanowano nasadzenia zastępczej zieleni.
źródło: www.jaworzno.pl
[vc_facebook]
TAURON po raz kolejny prowadzi program działań zwalczających tzw. niską emisję. Akcje w centrach miast, na południu Polski, mają na celu uświadomienie skali problemu oraz promocję rozwiązań technologicznych, przeciwdziałających niebezpiecznemu zjawisku smogu. W ramach kampanii organizowane będą przez cały rok liczne wydarzenia edukujące, w tym zostanie uruchomiony portal internetowy o problematyce antysmogowej. Pierwszym miastem na drodze Programu Oddychaj Powietrzem są Katowice, a w nim znamienici goście: Wojewoda Śląski Jarosław Wieczorek oraz Prezydent Miasta Katowice Marcin Krupa, Komendant Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Katowicach Jacek Kleszczewski oraz prezes Korporacji Kominiarzy Polskich Waldemar Drożdżol. Swoje wsparcie dla inicjatywy Taurona okazał Grzegorz Tobiszowski Wiceminister Energii.
– Bardzo się cieszę z inicjatywy Taurona, która nie tylko edukuje, ale także promuje nowoczesne i czyste technologie a także surowce, które mogą być wykorzystywane do ogrzewania śląskich gospodarstw domowych. To pierwszy tak szeroko przygotowany program, który realnie zakłada skuteczną walkę ze smogiem i daje impuls do działania. Uświadamia mieszkańcom naszej aglomeracji, że tylko stosowanie nowych technologii i właściwych surowców może sprawić, że województwo śląskie będzie bardziej przyjazne niż do tej pory. Dzisiejsze rozwijające się, zaawansowane technologie oraz innowacje w energetyce, dają nam silny oręż w walce z niską emisją – mówi Grzegorz Tobiszowski.
Całodzienne wydarzenie o charakterze informacyjno-edukacyjnym zostało skierowane do mieszkańców Katowic i całej aglomeracji. W programie przewidziano liczne atrakcje m.in. gry i zabawy, edukacyjne, puzzle, gry planszowe, pogadanki na temat przyczyn powstawania i możliwości walki ze smogiem. Odwiedzający namiot TAURONA na katowickim rynku mogli na miejscu bezpłatnie poddać się badaniu spirometrycznemu, które jest pierwszym etapem w diagnozowaniu przewlekłej obturacyjnej choroby płuc – POChP. Konsultanci TAURONA informowali mieszkańców o przyczynach i skutkach niskiej emisji i smogu oraz o sposobach walki z tym niebezpiecznym zjawiskiem, dodatkowo było można uzyskać instruktaż dotyczący montażu czujek czadu.
–TAURON już od 2012 roku angażuje się w działania edukacyjne, które wskazują na zagrożenia z niskiej emisji. Swoim klientom oferuje alternatywę w postaci ciepła sieciowego. Dzięki prowadzonym kampaniom oraz zaangażowaniu organizacji społecznych i władz samorządowych zauważamy rosnące zainteresowanie i poszukiwanie nowych rozwiązań ogrzewania. Jest jeszcze jednak sporo do zrobienia w tym obszarze i dlatego w roku 2017 podeszliśmy do tego problemu systemowo. Przygotowaliśmy kompleksowy Program, który ukierunkowany jest zarówno na edukację i informowanie, jak i na przygotowanie konkretnych rozwiązań systemowych w postaci oferty TAURONA – mówi Filip Grzegorczyk prezes zarządu TAURON Polska Energia.
Przyczyną smogu w Polsce jest w 80 procentach tzw. „niska emisja”, czyli spaliny pochodzące z kotłów i pieców na paliwa stałe w gospodarstwach domowych. Sytuację pogarsza spalanie złej jakości węgla w urządzeniach nie spełniających żadnych norm emisji spalin.
Czyste ogrzewanie
Najlepszym sposobem wyeliminowania problemu smogu jest zmiana ogrzewania na ekologiczne, czyli takie, które najmniej wpływa na środowisko.
Takim ogrzewaniem jest bezpieczne i czyste ciepło sieciowe oferowane przez TAURON Ciepło. Przyłączenie każdego kolejnego budynku do sieci ciepłowniczej oznacza mniej indywidualnych pieców i kominów, co bezpośrednio przyczynia się do znacznego ograniczenia emisji szkodliwych zanieczyszczeń do atmosfery. W grudniu 2016 roku TAURON Ciepło złożył wnioski o dofinansowanie swojego Programu Likwidacji Niskiej Emisji w ramach działania 1.7 „Kompleksowa likwidacja niskiej emisji na terenie aglomeracji śląsko-dąbrowskiej” Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014– 2020. Łącznie w ramach Programu TAURON Ciepło planuje przyłączyć ponad 180 MW mocy cieplnej do 2022 roku. W perspektywie oznacza to roczną redukcję około 52 tys. ton dwutlenku węgla oraz ok. 250 ton mniej pyłów zawieszonych w atmosferze.
– Trzeba podkreślić, że problem niskiej emisji nie kończy się wraz z pierwszym dniem wiosny. Ten temat jest aktualny cały rok, dlatego tym chętniej biorę udział w takich, jak ta akcjach. Ważne, by mieszkańcom cały czas uświadamiać, jak można walczyć ze smogiem, a przede wszystkim – jak dbać o swoje bezpieczeństwo. Niestety, statystyki mijającej właśnie zimy pokazują, że cichy morderca, jakim jest czad, nadal atakuje. A wystarczy zaopatrzyć się w czujkę, by zminimalizować zagrożenie – mówi wojewoda śląski Jarosław Wieczorek.
TAURON zapewnia szerokie spektrum możliwości w zakresie ekologicznego ogrzewania. Wybór zależy od możliwości technicznych (np. dostępu do sieci), potrzeb oraz zasobności portfela. Do takich sposobów ogrzewania należy m.in. korzystanie z kotłów gazowych czy nowoczesnych kotłów na ekogroszek. Ekogroszek od TAURONA pochodzi wyłącznie z polskich kopalń należących do Grupy TAURON i jest elementem kompleksowych rozwiązań w zakresie ograniczania niskiej emisji, która jest w głównej mierze spowodowana spalaniem śmieci.
Wydarzenie w Katowicach jest pierwszym z szeregu różnorodnych działań antysmogowych zaplanowanych przez TAURON w ramach Programu ODDYCHAJ POWIETRZEM na najbliższy rok. Z początkiem kwietnia zaplanowano kolejny event w Krakowie.
Foto: Tauron
[vc_facebook]
To kontynuacja opisu wycieczki do Egzotarium.
W końcu weszliśmy do środka. Fotografowałem wybrane rośliny. Na początku Fittonia verschaffeltii.
Potem widok ogólny jednej ze szklarni.
Tutaj jestem pewny rodzaju – Adiantum.
A teraz po kolei Stenochlaea tenuifolia
Następnie Davallia bullata
Potem Araukaria heterophylla.
Sporym drzewem jest Cupresus funebris.
W głębi szklarni w oczy rzucała się Bougainvillea
Jest też pękaty, mocno kolczasty kaktus.
Następnie charakterystyczny wilczomlecz – Euphorbia mili.
I na zakończenie tego odcinka kolejny rozchodnik Sedum rubrotintum.
Z budowy kanalizacji skorzysta 114 posesji, których mieszkańcy latem będą mogli przystąpić do budowy własnych przyłączy kanalizacyjnych. 1,5 mln złotych tyle wyniesie budowa kanalizacji na Osiedlu Skałka
MPWiK prowadzi także prace w Jeleniu. Obecnie prowadzone są w ul. Dolnej, gdzie sieć kanalizacyjna jest już wykonana, wkrótce odtworzona będzie tam nawierzchnia drogowa. Robotnicy pracują także na ulicach Zwycięstwa i Bożka, gdzie finisz prac powinien nastąpić wraz
z końcem marca. W następnych miesiącach planowane są roboty na ulicach Nad Brzegiem
i Nadrzecznej. Prace związane z budową kanalizacji w Jeleniu kosztują prawie 5 milionów zł brutto. Do końca 2017 roku powstanie 9 km sieci sanitarnej dla 1200 osób.
MPWiK przygotowuje się także do wykonania kanalizacji w Byczynie. Orientacyjnie zakres projektowanej kanalizacji w tej dzielnicy obejmuje około 26 km sieci sanitarnej dla 3523 mieszkańców oraz modernizację 10 km sieci wodociągowej.
[vc_facebook]
Łącznie z autobusem elektrycznym, z którego do tej pory mogą korzystać mieszkańcy, autobusy elektryczne będą stanowiły 30 proc. całej floty.
W związku z poszerzeniem taboru o autobusy elektryczne konieczne jest wybudowanie stacji ładowania, która powstaje na terenie zajezdni PKM.
Dodatkowo w czterech punktach miasta zostaną zainstalowane kolejne ładowarki, a na terenie zajezdni PKM powstaną dwie stacje transformatorowe.
Pierwsze elektryczne autobusy pojawią się już w lipcu, kolejne będą dostarczane do listopada.
[vc_facebook]
– Coraz częściej pracownicy firmy MPO, którzy odbierają śmieci na osiedlach z zabudową wielorodzinną informują nas o tym, że na stanowiskach spotykają odpady pochodzące najprawdopodobniej z okolicznych sklepów. Są to na przykład duże ilości tekturowych opakowań zbiorczych po artykułach spożywczych, folie opakowaniowe. Spotykamy też gruz i odpady rozbiórkowe przywożone przez firmy budowlane – mówi Agnieszka Brania kierownik Działu Gospodarki Odpadami.
W Jaworznie nieruchomości niezamieszkałe, na których powstają odpady, czyli zajmowane przez wszelkie firmy i instytucje, objęte są systemem gospodarki odpadami komunalnymi. Nie oznacza to jednak, że odpady, które powstają w sklepach, przedsiębiorstwach czy instytucjach powinny być wyrzucane przez ich pracowników do wspólnych kontenerów na odpady ustawionych na osiedlach mieszkaniowych. Przedstawiciel instytucji lub firmy powinien złożyć do MZNK w Jaworznie deklarację o wysokości opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi DO-2. Stawki opłat miesięcznych za gospodarowanie odpadami komunalnymi dla przedsiębiorstw i instytucji są zróżnicowane w zależności od wielkości pojemników na odpady (dostosowanej do zadeklarowanej liczby pracowników oraz osób przebywających w ciągu dnia w budynku) oraz zadeklarowania selektywnej bądź nieselektywnej zbiórki odpadów. Dodatkowo firmy i instytucje mają obowiązek same wyposażyć swoje nieruchomości w pojemniki i worki na odpady.
– Pracownicy MPO w trakcie swojej codziennej pracy monitorują stanowiska kontenerowe i informują nas, gdy zauważą, że gdzieś zalegają nieposegregowane odpady typowe dla sklepów lub innych firm. Jeśli taka sytuacja będzie się powtarzała notorycznie, to dla mieszkańców bloków, do których przypisane jest dane stanowisko może zostać podniesiona stawka opłaty tak jak dla osób, które nie segregują odpadów czyli na 29 zł miesięcznie – mówi Agnieszka Brania.
Dlatego MZNK apeluje do przedsiębiorców, którzy nie dopełnili obowiązku złożenia deklaracji o zrobienie tego. Natomiast do administratorów budynków wielorodzinnych i do mieszkańców, aby w przypadku zauważenia, że na stanowisku kontenerowym przypisanym do ich miejsca zamieszkania odpady wyrzucają pracownicy okolicznych sklepów lub innych przedsiębiorstw informowali o tym MZNK w Jaworznie – Dział Gospodarki Odpadami lub bezpośrednio Straż Miejską (całodobowo).
źródło: MZNK
[vc_facebook]
Podczas konferencji zaproszeni goście rozmawiali o zaletach e-mobility. Wśród zaproszonych gości była między innymi Anna Badeńska z Urzędu Miasta Wrocław, która mówiła o car-sharingu, pomyśle, który ma wkrótce zostać wdrożony we Wrocławiu. Cena? 1 zł za minutę.
Goście mogli obejrzeć także trzy pojazdy elektryczne. Choć ich cena jest znacznie wyższa od zwykłych, spalinowych samochodów, to mają one wiele zalet. Jedną z nich jest koszt eksploatacji. Przejechanie 100 kilometrów kosztuje od 5 do 7 zł. Według wyliczeń ekspertów żywotność baterii w takim samochodzie wystarcza na przejechanie nawet 1 miliona kilometrów.
Debatę z udziałem zaproszonych gości poprowadził dziennikarz „Gazety Wyborczej” Przemysław Jedlecki. Obecni byli również przedstawiciele firmy Uber.
Z kolei swoimi doświadczeniami związanymi z pojazdami elektrycznymi dzielił się wiceprezes PKM Jaworzno Zenon Torba.
Debatę poprzedziły warsztaty, podczas których zaproszonych gości pytano o to, jak wyobrażają sobie między innymi korzystanie z prądu w codziennym użytkowaniu i co jeszcze da się podłączyć do gniazdka oraz jak przy wykorzystaniu prądu będziemy poruszać się w przyszłości.
[vc_facebook]
[vc_facebook]
To była jedna z wielu wycieczek. Naszym celem był Sosnowiec. W skromnym gronie, zmieściliśmy się w jednym samochodzie, podjechaliśmy na Niwkę obejrzeć kościół.
Trwało nabożeństwo pogrzebowe, więc dyskretnie się wycofaliśmy. zdążyłem zrobić tutaj tylko jedno zdjęcie w konwencji „Podwórko kamieniarza”. Potem spadł deszcz.
W tej sytuacji zdecydowaliśmy się na chodzenie po wnętrzach. Wybór padł na Park Kresowy oraz Egzotarium. Po zaparkowaniu pojazdu obejrzeliśmy klon tatarski – Acer tataricum.
Mijamy urządzoną zieleń.
Spośród dzikiej roślinności najbardziej rzucała się w oczy iglica pospolita – Erodium cicutarium.
Był tutaj także buk zwyczajny w odmianie zwisającej – Fagus sylvatica „Pendula”.
Trafił się także młody osobnik tej odmiany o liściach purpurowych.
Tak na prawie całej długości wyglądała droga, którą szliśmy.
Jego konary opanowała rozszczepka pospolita – Schizophyllum commune.
Pomimo tego drzewo owocowało oraz kwitło. To oczywiście mógł być przysłowiowy łabędzi śpiew.
Jest jeszcze trzmielina Fortune’a zwana też trzmieliną pnącą – Euonymus fortunei
Oto ostatnie spojrzenie na ścieżkę parkową.
Nadejściu wiosny jak co roku towarzyszą wspaniałe oznaki odradzającej się przyrody. Niestety odwiecznym problemem jest wypalanie traw przez człowieka, które niszczy całe ekosystemy niejednokrotnie na dużych obszarach.
Mimo iż są to działania nielegalne i sprzeczne z prawem, to ciągle mają miejsce. To wydanie programu poświęcone zostało właśnie temu problemowi. Przyrodnik Piotr Grzegorzek potwierdza negatywne skutki wypalania traw na świeżym pogorzelisku, które powstało wzdłuż autostrady A4 na Śląsku.
W tym roku dąb został ścięty. Przyrodnik ocenił jego wiek na ok 150 lat. Podczas kolejnej przyrodniczej wycieczce po Jaworznie, przyrodnik opowiada o tym wyjątkowym drzewie, a także odnosi się do nowych przepisów zezwalających na wycinki.
W 2014 roku Piotr Grzegorzek także postulował, aby drzewo zostało zaliczone w poczet jaworznickich pomników przyrody.
[vc_facebook]
Masz eko-pomysł na Jaworzno? Zdobądź na niego grant!
Zakładanie ogródków przyszkolnych, promowanie kompostowania, edukacja w zakresie zanieczyszczenia światłem i smogu, budowanie klombów osiedlowych i zielonej infrastruktury przyjaznej owadom czy kręcenie eko-filmów promujących postawy przyjazne naturze to tylko część długiej listy pomysłów na eko-projekty, które już od czerwca mogą zostać zrealizowane w Jaworznie. W konkursie zgłaszać swoje pomysły mogą zarówno organizacje społeczne, jak i domy kultury, szkoły, świetlice i grupy nieformalne. Wystarczy wypełnić prosty formularz dostępny na stronie www.grupa-eneris.pl/ProgramGrantowy. Liczy się pomysłowość, faktyczny wpływ na otoczenie oraz zaangażowanie uczestników w projekt.
Magdalena Sułek-Domańska, dyrektor ds. komunikacji w ENERIS, jurorka I edycji Programu Grantowego radzi:
– Oceniając zgłoszenia, będziemy brali pod uwagę 3 elementy. Po pierwsze – projekt musi być realny do wykonania w określonym czasie i budżecie. Po drugie – mieć w sobie tę iskierkę innowacyjności, nowego spojrzenia na środowisko i na ekologię. Po trzecie – angażować jak najwięcej osób.
Termin przyjmowania zgłoszeń upływa 30 kwietnia. Do 9 czerwca jury złożone z przedstawicieli samorządów oraz ENERIS wybierze najlepsze eko-projekty. Tuż po ogłoszeniu wyników, autorzy wyróżnionych pomysłów otrzymają fundusze na realizację swoich planów, na co mają czas do końca roku 2017.
Jaworzno wie, co to zanieczyszczenie światłem
W pierwszej edycji Programu Grantowego ENERIS spośród kilkudziesięciu zgłoszonych przez mieszkańców Jaworzna pomysłów jury wybrało „Nocne spotkania, czyli międzypokoleniowe obserwacje nieba” autorstwa Szkoły Podstawowej nr 19. Głównym celem projektu była edukacja społeczności lokalnej na temat problemu, jakim jest zanieczyszczenie światłem (nadmierne oświetlenie nocne). W ramach przedsięwzięcia od września do grudnia ubiegłego roku przeprowadzono 7 spotkań łączących prelekcje z obserwacjami astronomicznymi, w których uczestniczyli nie tylko uczniowie, ale również ich rodzice oraz starsi mieszkańcy. Z nieznanym problemem zanieczyszczenia światłem zapoznało się prawie 5 tysięcy osób. Oddziaływanie projektu nie zakończyło się z chwilą jego uroczystego finału. Dzięki zakupionemu sprzętowi – teleskopowi, aparatu fotograficznemu oraz komputerowi, z grantu mogą korzystać obecni i przyszli uczniowie szkoły.
– Program Grantowy ENERIS w bezpośredni sposób stwarza możliwość realizacji wielu pomysłów ekologicznych i pogłębienia wiedzy na temat ochrony środowiska zarówno dla uczniów szkoły, jak i dla społeczności lokalnej. Nam program pozwolił na rozbudzenie świadomości ekologicznej, zwiększenie zainteresowania astronomią, a także zbudowanie wspólnoty międzypokoleniowej w oparciu o idee ochrony środowiska naturalnego – powiedziała Anna Orlik-Zastępa, koordynator jaworznickiego projektu wyróżnionego w I edycji Programu Grantowego ENERIS.
Kontynuacja dobrej praktyki w ochronie środowiska
102 wnioski z całej Polski, prawie 4 tysiące osób bezpośrednio zaangażowanych w realizację wyróżnionych projektów oraz prawie 13 tysięcy mieszkańców, którzy zetknęli się z ich efektami to wyniki I edycji Programu Grantowego ENERIS. Realizowany był on wśród mieszkańców zarówno dużych miast jak Piła, Kielce, Jaworzno, jak i niewielkich miejscowości i wsi, takich jak Mietków, czy Lubiana. Już wkrótce o najlepszych pomysłach będzie można przeczytać w specjalnej publikacji – Białej Księdze I edycji Programu Grantowego. Podsumowanie najciekawszych projektów i praktycznych pomysłów grantobiorców z całej Polski dostępne będzie na stronie internetowej konkursu od połowy marca.
– Ubiegłoroczne wyniki udowodniły, że świetne pomysły ekologiczne mogą powstać zarówno w wielkich miastach jak i niewielkich wioskach. Nasz program ma za zadanie zmobilizować, zachęcić i dać Państwu środki na realizację projektów służących ochronie środowiska. Gorąco zapraszam do zgłaszania się w II edycji Programu Grantowego ENERIS – powiedział Michał Bogacki, dyrektor ds. operacyjnych MPO w Jaworznie, spółki będącej fundatorem grantu dla Jaworzna.
Ogólnopolska zielona mobilizacja
Do Programu Grantowego ENERIS mogą zgłaszać się instytucje lub organizacje społeczne o charakterze non profit, szkoły oraz grupy nieformalne (po spełnieniu odpowiednich wymagań). Najciekawsze pomysły zgłoszone w 10 wymienionych poniżej regionach otrzymają po 3 tysiące złotych za realizację. Co ważne, pomysły z poszczególnych regionów nie konkurują ze sobą.
Grant nr 1 – Gmina i miasto Tomaszów Mazowiecki
Grant nr 2 – Miasto Gorzów, gminy: Lubiszyn, Deszczno i Santok
Grant nr 3 – Miasto Kielce
Grant nr 4 – Miasto Jaworzno
Grant nr 5 – Libiąż, Chrzanów, Trzebinia
Grant nr 6 – Gmina Bardo
Grant nr 7 – Miasto Świdnica
Grant nr 8 – Gminy: Strzegom, Świdnica, Jaworzyna Śląska, Udanin, Kostomłoty, Mietków, Marcinowice, Świebodzice
Grant nr 9 – Gmina Piła
Grant nr 10 – Gmina Pruszcz Gdański
Więcej informacji na temat programu znajduje się na stronie www.grupa-eneris.pl/ProgramGrantowy.
[vc_facebook]
Tego dnia spędziłem sporo czasu w Oświęcimiu. Następnie wpadłem na chwilę do Mętkowa, po czym udałem się do Jaworzna na spotkanie towarzyskie w redakcji tygodnika Co Tydzień. Wysiadając z autobusu na przystanku przy ulicy Obrońców Poczty Gdańskiej zainteresowałem się pewną posesją opodal skrzyżowania z ulicą Cmentarną.
Na początek widok ogólny miejsca akcji.
Na początku okazały dąb szypułkowy – Quercus robur, który został przycięty nie tyle przez chirurga drzew, co raczej rzeźnika i to z tej grup, która nie jest godna wykonywać tego zawodu.
Zza płotu na drogę wyglądał dziki bez czarny – Sambucus nigra.
Na tej posesji rośnie jeszcze jesion wyniosły – Fraxinus excelsior o pniu oplecionym bluszczem pospolitym – Hedera helix.
Poza tym, za płotem i przed płotem rosły sobie mniszki – Taraxacum.
Była możliwość powiedzmy wtargnięcia na tę posesję od strony ulicy Obrońców Poczty Gdańskiej. Wyglądało to zachęcająco. Takie miejsce dla mnie to jak ferma kurza dla lisa.
Zanim uczyniłem to co uczyniłem przyjrzałem się koszyczkowi mniszka – Taraxacum i pracującej na nim pszczolince.
Na większej części posesji rządził podagrycznik pospolity – Aegopodium podagraria.
Na tym tle wystąpił dziki bez czarny – Sambucus nigra.
Na pożegnanie dokumentuję stanowisko kolejnego jesionu wyniosłego – Fraxinus excelsior. Odnoszę wrażenie, że problem wymierania tego gatunku za sprawą grzyba Chalara fraxinea moich okolic nie dotyczy.
Tego dnia brałem udział w jednym ze spotkań Polskiego Towarzystwa Botanicznego.
Wysiadłem przy ulicy Francuskiej. Oto linia kamienic na trawersie cmentarza katolickiego.
Mając trochę czasu wszedłem na cmentarz.
Trafiają się tutaj interesujące nagrobki.
Podobnie jest na sąsiednim cmentarzu ewangelickim, chociaż tutaj na pierwszym planie jest bluszcz pospolity – Hedera helix.
Oto kolejny fragment granicy pomiędzy cmentarzami.
Oto kolejne dzieło sztuki sepulkralnej.
Wychodzę.
Teraz oglądamy okolicę skrzyżowania ulicy Francuskiej i Jagiellońskiej.
A teraz przez koronę robinii akacjowej – Robinia pseudoacacia spoglądam na gmach Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Śląskiego. Studiowałem tam. Te drzewa też pamiętam z tamtych czasów.
Teraz znajdujemy się w szczególnym miejscu dla niedawnej historii. Gmach ze sporą liczbą okien to siedziba byłego Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Na lewo od niej znajduje się obiekt zbudowany w czasach Zdzisława Grudnia i nie ważne co się tam dzisiaj dzieje, dla wielu to wciąż „Decymber Palace”
A to pionowe ogrody na rynku.
A to już rzeka Rawa widziana od strony alei Korfantego.
I jeszcze jeden z ogrodów wertykalnych. Całkiem sympatyczne rozwiązanie, dzielące miejską przestrzeń.
I na końcu rzut oka zza ogrodu na kamienicę przy skrzyżowaniu z ulicą Moniuszki.
O groźbach związanych z zanieczyszczeniem powietrza rozmawiamy z prof. Mariuszem Gąsiorem, dr Anetą Ciślak z Śląskiego Centrum Chorób serca w Zabrzu oraz z Patrykiem Białasem reprezentującym Polski Alarm Smogowy.
Przyroda Górnego Śląska, to wystawa proponowana przez bytomskie muzeum. Odbiorca wystawy wkracza się do magicznego świata przyrody, na co dzień niedostępnego i niemożliwego do podejrzenia w tak urozmaiconej formie.
Wycinki rzeczywistości prezentowane w dioramach dają sposobność poznania z bliska zwierząt w ich naturalnym środowisku. Ułatwiają ponadto zrozumienie procesów ukrytych przed wzrokiem człowieka – m.in. życia rodzinnego zwierząt oraz etapów łańcucha pokarmowego.
Wykład pt. 365 koherencja serca – wszechobecność stresu – jedna metoda odbędzie się już 25 lutego o godz. 17.00.
ZOBACZ: Akademia Zdrowia u Adwentystów
[vc_facebook]
Kontynuuję opis okolicznej przyrody przy zejściu z Rudnej Góry.
Idąc dalej mijamy klinopodium pospolite – Clinopodium vulgare.
Nowością dla flory Jaworzna a tym samym dla mnie był perz psi – Elymus caninus. Natrafiliśmy na niego w miejscu, gdzie cypel lasu dochodzi do drogi.
W drzewostanie w tej okolicy dominuje topola osika – Populus tremula.
Idziemy dalej. Kolejną ciekawostką jest lucerna pośrednia – Medicago x varia.
Dość osobliwy był przypadek tego fiołka trójbarwnego – Viola tricolor. obydwa kwiaty są na jednej roślinie
I tak doszliśmy do miejsca, gdzie drogę przecina linia przesyłowa.
Od tej chwili zdecydowanie obchodzimy zabudowania Jelenia korzystając ze ścieżek biegnących po piaszczystym podłożu. Są tutaj płaty połonicznika nagiego – Herniaria glabra.
Jest również aromatyczna macierzanka piaskowa – Thymus serpyllum.
Szliśmy wzdłuż lewego brzegu Wąwolnicy.
MZNK usunął stare gniazda i inne pozostałości po ptasich lokatorach z budek lęgowych wiszących na drzewach w parku przy ul. Pocztowej oraz Parku Chrząstówka.
Budki lęgowe zostały zamontowane w parkach i skwerach w 2010 roku. Od tamtej pory Miejski Zarząd Nieruchomości Komunalnych dba o ptasich lokatorów i tego typu prace porządkowe wykonuje co roku. Wcześniej Dział Zieleni Miejskiej czyszczenie budek lęgowych dla ptaków zlecał wybranym firmom. W tym roku wykonywali to pracownicy MZNK.
Zgodnie z zapisami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 12 października 2011 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt tego typu prace można wykonać jedynie w okresie od 16 października do końca lutego. Gniazda, które nie zostaną usunięte stają się siedliskiem pasożytów i nagromadzone po kilku lęgach wypełniają budkę powodując, że jest ona niezdatna do ponownego zamieszkania.
Na 6 budek zlokalizowanych w parku przy ul. Pocztowej dwie były wcześniej zamieszkałe. Natomiast na Chrząstówce znajduje się 14 budek i wszystkie minionego lata miały lokatorów.
źródło: MZNK
[vc_facebook]
Organizatorem tej pożytecznego spotkania była jaworznicka Chrześcijańska Służba Charytatywna. Tak więc można było porozmawiać z lekarzem, ocenić swój wiek biologiczny, zmierzyć poziom cukru, zmierzyć ciśnienie i odkryć zasady zdrowego stylu życia.
Andrzej Zastawnik z jaworznickiej ChSCh jest weganinem, czemu jak przekonuje, zawdzięcza swoje dobre samopoczucie.
Na spotkaniu można tez było ocenić swój wiek biologiczny. W zależności od tego jak człowiek traktuje swój organizm wiek biologiczny może przewyższać wiek metrykalny lub być od niego niższym, czego należy sobie życzyć.
Ważny jest również ruch na świeżym powietrzu, ale z tym świeżym powietrzem bywa różnie. M.in. o tym jak chronić się przed smogiem opowiada Grażyna Kuczek, lekarz w zupełnie nowej dziedzinie – w medycynie stylu życia. Doświadczenie zawodowe zdobywała na stażu w Stanach Zjednoczonych.
Jaworznianie licznie pojawili się na EXPO Zdrowie. Widać zabiegają o swoje dobre samopoczucie. Wypracowali też – jak zdradzili – własne sposoby na zdrowie.
Dodać należy, że pomiędzy posiłkami podjadać nie można, to prawdziwe zagrożenie dla wagi naszego ciała. Jadać należy posiłki małe, dużo warzyw i owoców, pijać dużo wody i gimnastykować się. Aktywność ponad wszystko a moc będzie z Wami.
[vc_facebook]
[vc_facebook]
EXPO Zdrowie powstało z myślą o ludziach cierpiących z powodu „chorób cywilizacyjnych” , jest to np. cukrzyca, nadwaga, nadciśnienie tętnicze.
ZOBACZ TAKŻE: Pierwsze EXPO Zdrowie w Jaworznie
EXPO Zdrowie odbędzie się 19 lutego w galerii Galena od godz. 14.00 do 19.00. Będzie można skorzystać z bezpłatnych badań i konsultacji lekarskich.
Organizatorem EXPO Zdrowie w Jaworznie jest Chrześcijańska Służba Charytatywna.
[vc_facebook]
A teraz opis okolicznej przyrody przy zejściu z Rudnej Góry.
W tym odcinku będziemy się poruszać w osi trasy oznaczonej kolorem zielonym. To bardzo wygodna droga.
Rozglądamy się uważnie po bokach. Na początku trafiamy na głowienkę wielkokwiatową – Prunella grandiflora.
Zauważyliśmy owocujący pierwiosnek lekarski – Primula veris. tak stanowi nasz atlas. spotkam się tez z wersja, że powinna to być pierwiosnka lekarska, bo pierwiosnek to ptak.
Dalej idzie przelot pospolity – Anthyllis vulneraria.
Lokalnie spore łany tworzyła pajęcznica gałęzista – Anthericum remosum.
A to już nawłoć kanadyjska – Solidago canadensis pomiędzy trzcinnikiem piaskowym – Calamagrostis epigeios.
Tak na prawie całej długości wyglądała droga, którą szliśmy.
– Dużo osób wyrzuca śmieci w pierwotnym miejscu, zostawiając odpady po prostu na ziemi, co jest karalne, o czym często niektórzy zapominają – pisze mieszkanka.
I o tym, że jest karalne miał okazję przekonać się już jeden z mieszkańców, który został ukarany przez straż miejską mandatem.
Problem jest jednak złożony, bowiem obecnie mieszkańcy muszą korzystać ze śmietników oddalonych od poprzedniego stanowiska o kilkaset metrów.
Spółdzielnia planuje budowę nowego stanowiska, ale jeszcze nie sprecyzowano, gdzie zostanie ono zlokalizowane.
[vc_facebook]
Jest też marchew zwyczajna – Daucus carota.
Trafił się wiesiołek dwuletni – Oenothera biennis.
Jednakże znaleziskiem dnia zdaje się był ten fioletowy kwiat. Po wielu poszukiwaniach skłaniam się ku chabrowi ostrołuskiemu – Centaurea oxylepis.
A potem poszliśmy na przystanek aby dowiedzieć się, że pożądany autobus nie przyjedzie. Poszliśmy dalej i w końcu znaleźliśmy coś do dowiozło nas do ulicy Sulińskiego, skąd trasą oznaczoną kolorem zielonym poszliśmy dalej. Dopiero teraz rozpoczyna się zdobywanie Rudnej Góry.
Ścieżki gdzieś wcięło, więc zasadniczo przedzieraliśmy się przez trawiaste przestrzenie.
Odrywamy wzrok od ziemi. Z tego miejsca widać największą chłodnię kominową i blok energetyczny w tej części Polski. Wciąż w budowie.
I kolejna porcja roślin. Na początku lebiodka pospolita – Origanum vulgare.
A to już macierzanka zwyczajna – Thymus pulegioides.
Spore płaty tworzyła też pajęcznica gałęzista – Anthericum ramosum.
Na początku obejrzeliśmy okolicę galerii Galena. Było trochę czasu do kolejnego autobusu.
Po drodze zauważyłem koniczynę białoróżową – Trifolium hybridum.
Wzdłuż całego obiektu ciągną się takie dzikie spłachetki.
Z wielkiego bogactwa flory udokumentowałem chaber łąkowy – Centaurea jacea.
Całkiem dobrze miał się wrotycz pospolity – Tanacetum vulgare.
Powoli zmierzam w kierunku ulicy Rzemieślniczej. Za nią znajduje się hałda potocznie zwana „Górą Kościuszki”.
Przy ulicy Rzemieślniczej także znajduje się dziki spłachetek. Tutaj bielała maruna bezwonna – Matricaria perforata.
Był nostrzyk żółty – Melilotus officinalis.
Jest ostrożeń lancetowaty – Cirsium vulgare.
Odcinek programu „Poznać, pokochać i chronić” jest poświęcony kolejnej osobliwości przyrodniczej.
Bukowica to krajobrazowo-leśny rezerwat przyrody, położony w gminie Babice, w granicach Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. Objęty ochroną rezerwat stanowi fragment Garbu Tenczyńskiego. Rezerwat ustanowiono w 1987 r. w celu ochrony naturalnej buczyny karpackiej oraz mającej kilkanaście metrów długości wychodni wapienia triasowego. Znajdują się tutaj nieczynne kamieniołomy oraz malownicze głazowisko. W terenie wyraźnie widoczna jest granica pomiędzy buczyną, a otaczającym rezerwat borem sosnowym.
W kolejnym odcinku zachęcamy do zimowych wycieczek przyrodniczo – geologicznych. Z przyrodnikiem Piotrem Grzegorzkiem eksplorujemy „Jaskinię lodową” znajdującą się blisko centrum Chrzanowa.
Zimowa podróż wzdłuż Białej Przemszy od sosnowieckich Maczek do Sławkowskiej Piernikarki. Zachęcamy do zimowych spacerów w miejsca, które oprócz walorów przyrodniczych i ekologicznych, mają też swoje tajemnice.
Piotr Grzegorzek tropi kolejne ciekawostki przyrodnicze tym razem w lesie brzozowym, na zachód od Długoszyna w Jaworznie.
W lesie znajdziemy nie tylko brzozy ale i nie jeden czarny charakter – w postaci czarnej brzozy.
Najbardziej zainteresowała nas czarna galaretka na korze drzew.
Tak należy nazwać uchwałę Rady Miejskiej nr XIII/170/2015 z października 2015 roku w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla eksploatacji piasku ze złoża Jaworzno – Podłęże, które ma powierzchnię około 30 hektarów.
Z historii
9 lutego 2016 roku złożyłem w Urzędzie Miejskim wniosek do planu zagospodarowania przestrzennego dla eksploatacji piasku ze złoża Jaworzno – Podłęże, które ma powierzchnię około 30 hektarów.
W 9. punktach wykazałem swój pogląd, że powstanie piaskowni w środku kompleksu leśnego Podłęże, w sąsiedztwie elektrowni, byłoby szkodliwe dla mieszkańców Jaworzna i dla ochrony lokalnego środowiska.
Wniosek ten znalazł szerokie poparcie społeczne. Dowodem jest list protestacyjny mieszkańców przeciw rozpoczęcia eksploatacji piasku. List skierowany był do Urzędu Miasta i opublikowany w gazecie „Co Tydzień”.
17 maja z inicjatywy Urzędu Miejskiego doszło do spotkania mieszkańców z przedstawicielami firmy „Bud–las” z Katowic celem wyjaśnienia różnic poglądów na temat eksploatacji piasku w Podłężu. W spotkaniu uczestniczyli także przedstawiciele Urzędu Miasta. Spotkanie odbyło się w sali gimnastycznej III LO na Podłężu. Na spotkaniu przedstawiciel firmy „Bud–las” w żaden sposób nie zdołał przekonać mieszkańców i leśników do swojej koncepcji eksploatacji piasku. Całoroczna batalia o zachowanie wielofunkcyjnego lasu na wydmie i niewycinania go pod eksploatację pisku, zakończyła się sukcesem.
Rada Miejska w Jaworznie podjęła uchwałę nr XXIV/364/2016 z dnia 22 grudnia 2016 r w sprawie odstąpienia od sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego piasku ze złoża Jaworzno – Podłęże.
Osobiście jestem bardzo zadowolony, że radni rady miejskiej zgodzili się z poglądami i argumentami mieszkańców Jaworzna i zrezygnowali z planowanej eksploatacji piasku.
Oznacza to, że las na Podłężu nadal będą korzystnie wpływały na środowisko naturalne miasta, że przyczyni się do zwalczania groźnego smogu i że nadal współczesne i przyszłe pokolenia mieszkańców będą z niego mogły czerpać różnorodne korzyści ekologiczne.
Niewielką, ale charakterystyczną wydmę w środku lasu należy traktować jako cenny relikt epoki lodowcowej, jako cenną osobliwość przyrodniczą.
leśnik Władysław Rak
W tym fotoreportażu w kilka dni odwiedzimy tereny położone na obszarze pomiędzy Cezarówką Górną a miejscem, gdzie niegdyś występowała sasanka otwarta – Pulsatilla patens.
Ponad roczna batalia mieszkańców i leśników przeciw wycince lasu na Podłężu pod eksploatację piasku, skończyła się sukcesem. Blisko 30 hektarów lasu oraz wydma zostały uratowane przed zniszczeniem. – Zachowanie tego lasu, ku pożytkowi całego społeczeństwa, jest bardzo korzystne – mówi Władysław Rak, leśnik.
Sprawę zapoczątkowano podczas sesji Rady Miejskiej w październiku 2015 roku – wtedy radni pochylili się nad uchwałą o podjęciu działań umożliwiających wycinkę kilkudziesięciu hektarów lasu.
Destrukcyjne skutki takiej decyzji zauważył emerytowany leśnik Władysław Rak.
– W środku lasu powstałaby dziura, która psułaby piękny krajobraz miasta, poza tym las straciłby swoje funkcje ekologiczne – mówi leśnik.
Ucierpiałaby także zwierzyna leśna. – Zrobienie w środku lasu dziury o powierzchni około 30 ha spowodowałoby, że szlaki migracyjne zwierzyny leśnej: saren, jeleni, dzików, zostałyby przecięte – argumentuje pan Rak.
Te argumenty znalazły szerokie poparcie społeczne. Dowodem był list protestacyjny mieszkańców przeciw rozpoczęciu eksploatacji piasku.
Pan Władysław podkreśla także, że wydma znajdująca się w lesie na Podłężu, która wraz z rozpoczęciem wydobywania piasku, zostałaby zniszczona
– jest ewenementem w skali naszego miasta. Dlatego podjął wszelkie działania, aby chronić to miejsce.
Końcem ubiegłego roku Rada Miejska odstąpiła od sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego dla eksploatacji piasku ze złoża “Jaworzno-Podłęże”.
Oznacza to, że las na Podłężu nadal będzie korzystanie wpływał na środowisko naturalne miasta i będzie mógł służyć mieszkańcom jako miejsce spacerów i odpoczynku.
MI
Na pytania „Co to było? Kiedy to kwitło?” w lecie odpowiedz jest posta, ale czy Piotr Grzegorzek poradzi sobie z tymi pytaniami w środku zimy?
Przekonajmy się – na Górze Grodzisko w Jaworznie.
Większość z topoli, znajdujących się przy korycie Koziego Brodu, była zniszczona i chora.
Wielokrotnie pisaliśmy, że te drzewa stanowią zagrożenie dla pieszych. Od ubiegłego tygodnia trwa wycinka najbardziej niebezpiecznych drzew. Ten fragment Szczakowej zaczyna nabierać zupełnie innego wyglądu. Jest bardziej przestrzennie i zostało wyeksponowane nowoczesne oświetlenie uliczne.
red
Właśnie dopadła mnie grypa. Dlatego po raz trzeci w historii wędrówek musiałem odwołać planowany na 14 stycznia wypad do Katowic. Ale jak oto się powiada, nic straconego, Katowice nie zając, nie uciekną. Ponieważ w związku z pewnym zastojem w atmosferze nad Polską dopadł nas smog, pomyślałem, że dobrze było by spojrzeć wstecz Wybór padł na tekst „Śmiecić inaczej” opublikowany w 285 numerze naszego tygodnika. Było to w okresie 27 marca – 9 kwietnia 1997 roku, zatem prawie 20 lat temu. Dobrze jest czasami spojrzeć za siebie, aby ze zdumieniem zauważyć, że pewne sprawy wciąż są aktualne.
Reklamówki
W kalendarzu istnieje sporo dni, które są poświęcone rozpatrywaniu zagadnień ekologicznych. Jak dla mnie wszystkie one trącą hipokryzją, ale trudno, nie tam już sobie będą. Przykładowo 23 stycznia będziemy obchodzić Dzień Bez Opakowań Foliowych. Niewątpliwie te opakowania to samo zło, ale z drugiej strony w czymś trzeba zakupy nosić. Dlatego sam też ich używam. U mnie ostatecznym kresem większości reklamówek jest foliowy worek na opakowania plastikowe i inne.
No chyba, że któraś jest tak zabrudzona, że nic się z nią nie da zrobić, wówczas ląduje w zwykłych śmiechach. Nigdy ich nie palę ani też nie porzucam byle gdzie. Pewną alternatywą dla folii są torby z tkanin oraz torby z papieru. Zasadniczo globalnie istotnej różnicy nie ma, Trzeba sobie tylko uświadomić, że na początku drogi prowadzącej do torby foliowej jest baryłka ropy naftowej. Torba papierowa, nawet jeśli jest zrobiona z makulatury zaczyna się od drzewa. Historia torby tkaninowej zaczyna się gdzieś na plantacji bawełny lub polu lnu. Uprawa tych roślin, także bywa degradująca dla środowiska naturalnego. Po prostu nie mamy większego wyboru. Ja nie powiem, które z nich są mniej uciążliwe dla środowiska.
Wyczytane w Aurze
A teraz coś z zupełnie innej beczki. Temat jak najbardziej na czasie. W oparach smogu rodzą się koncepcje, w jaki sposób zakazać mieszkańcom nie tylko dużych miast palenia byle czym, węglem a nawet drewnem.
Zasadniczo uważam, że zakazy niczego nie zmienią, wymiana pieców na powiedzmy ekologiczne też niczego nie zmieni. Jeśli już mamy robić coś w tym kierunku to przede wszystkim należy poprawić termoizolację budynków także prywatnych. Wówczas łatwiej będzie się zdecydować na zmianę sposobu ogrzewania. A teraz do rzeczy. Aura ukazuje się od 1973 roku i od tego czasu niczym Don Kichot z wiatrakami walczy o poprawę jakości środowiska w naszym kraju. Niestety efekt jest łudząco podobny. W pierwszym numerze z 1997 roku recenzowano książkę Paula Hawkena pt. Przez zielone okulary. Autor, jak by nie było świadomy przedsiębiorca odbierając prestiżową nagrodę Dobrego Gospodarza Środowiska uświadomił sobie, że na nią nie zasługuje. Do dziś pozostaje aktualne to stwierdzenie. Wszystko to co do tej pory robi się na rzecz zatruwanego środowiska przypomina skrobanie problemu i to niezależnie od wysokości nakładów. Czy to będzie milion, czy miliard dolarów efekt dla środowiska będzie taki sam. Praktycznie nie zauważymy różnicy. I to wcale nie z powodu złych intencji. Tym nie mniej ważne jest aby produkować jak najmniej śmieci, aby przyszłe pokolenia miały jeszcze co wydobywać. Ostatecznie za te 10 bilionów dolarów, które były ZSRR i USA wydały na zimną wojnę można było by od nowa zbudować całą infrastrukturę świata.
Program poświęcony zbiorom Pracowni Dokumentacji Biologicznej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Rozmawiamy z prof. Adamem Rostańskim na temat funkcji zielnika oraz jego rozwoju, na przestrzeni przeszło 40 lat.
Wydawca:
Wydawnictwo GM sp. z o. o.
Jaw.pl - Portal Społecznościowy Jaworzno
43-600 Jaworzno, ul. Św. Barbary 7
Tel. (48) 32 751 91 30
email: portal@jaw.pl
@ Copyright 2017 - Jaw.pl | Wszystkie prawa zastrzeżone