Paweł Silbert bez mrugnięcia okiem zgodził się na wycinkę setek hektarów lasów w Jaworznie. Uwierzył w wyborcze mrzonki PiSu i skusiło go marzenie o fabryce samochodów elektrycznych. Teraz pyta facebooka o zmiany klimatyczne. Czy to poszukiwanie usprawiedliwienia dla barbarzyńskiej wycinki drzew?

Nie ma chyba mieszkańca Jaworzna, który widząc ogrom wyciętych drzew, nie westchnął by z żalu. W czasie, gdy sprawy klimatu są dla nas tak szczególnie istotne, miasta dbają o tereny zielone i obejmują je szczególną ochroną. Jaworzno też kiedyś uznawane było za zielone i przyjazne środowisku. Do czasu…

Władze miasta na czele z prezydentem Silbertem dały się omamić obietnicom polityków PiSu o fabryce samochodów elektrycznych. Prezydent w euforii pozwolił na wycięcie ogromnych połaci lasów. W skali niespotykanej w historii Jaworzna. Nie mając praktycznie żadnych gwarancji, że Izera jednak powstanie.

Wielu mieszkańców Jaworzna nie mogło uwierzyć czytając ostatni wpis prezydenta na facebooku, w którym nagle pyta o zmiany klimatyczne.

– Ciekawe kiedy w końcu dowiemy się jak to naprawdę jest ze zmianami klimatycznymi? Ile w tym wszystkim polityki, a ile wynika z rzetelnie przeprowadzonych i zweryfikowanych badań naukowych? – pyta na swoim koncie Paweł Silbert i przytacza artykuł z Wirtualnej Polski.

Czy facebook stał się dla prezydenta źródłem wiedzy na temat zmian klimatycznych, czy raczej jest to kolejna zagrywka wyborcza? Wygląda na to, że prezydent postanowił się nieco wybielić i szuka usprawiedliwienia dla swoich nieprzemyślanych działań.

Pod postem rozgorzała dyskusja i wiele osób zapytało o to prezydenta wprost. Głos zabrała także Radna Barbara Ziętek.

– Panie Prezydencie wątpi Pan w naukę? 97% naukowców jest zgodnych, że zbliżamy się do katastrofy klimatycznej. Zmiany jakie wskazują naukowcy będą zagrażać życiu na Ziemi. Według Prof. Malinowskiego za zmiany odpowiada człowiek, w tym Pan, bo pozwala Pan wycinać drzewa. Tylko zmiany systemowe uratują nas przed katastrofą. Na szczęście Pana zdanie nie jest brane przez naukowców pod uwagę. Wstyd Panie Prezydencie. A może to metoda na usprawiedliwienie Pana negatywnego wkładu w te negatywne zmiany klimatu – napisała Barbara Ziętek.

Państwu pozostawiamy ocenę działań prezydenta w zakresie ochrony środowiska. Ale ogród będzie musiał nieco powiększyć, aby zasadzić na powrót 240 ha wyciętych przez siebie drzew.

STOP wycince drzew w Jaworznie – Powstało Stowarzyszenie Zielone Jaworzno

Każde miasto ma swoje skarby (i tajemnice). Bywają nimi spektakularne, oszałamiające rozmachem pejzaże, bywają nimi kameralne, ustronne zakątki, których bliski horyzont ogranicza ściana zieleni. Mniej lub bardziej ukryte dla oka obserwatora, przyciągają uwagę przyrodnika, turysty, „zwykłego” mieszkańca miasta, który przemieścił się na – z reguły – dość ograniczoną od swojego domu odległość, żeby zobaczyć, usłyszeć, dotknąć, powąchać, czasem spróbować… W rutynie codzienności nasz wzrok, słuch czy węch doświadczają presji bodźców typowych dla warunków miejskiego życia ˗ hałasu przede wszystkim. Możliwość wyrwania się spod jego przemożnego wpływu docenia wielu z nas. I wtedy, jeżeli mamy szczęście mieszkać w miejscu o unikalnych walorach przyrodniczych ˗ a my mieszkańcy Jaworzna takie szczęście mamy ˗ raczej niewielkiego wysiłku będzie wymagała od nas ograniczona w przestrzeni i czasie podróż do najbliższego ustronia, gdzie będziemy mogli odetchnąć od miejskiego chaosu. Mieszkamy w mieście przyrodniczych skarbów. Znamy je, odwiedzamy, zachwycamy się nimi.

Są wśród nich obszary, które powinny – na mocy uregulowań prawnych sięgających lat 80. i 90. – podlegać szczególnie troskliwej ochronie (czy podlegają?). Należą do nich: 1) rezerwat przyrody – „Dolina Żabnika”; 2) obszar chronionego krajobrazu – „Dobra-Wilkoszyn”; 3) powierzchniowy pomnik przyrody – „Uroczysko Sodowa Góra” („Sasanka”); 4) użytek ekologiczny – „Remiza leśna Bucze”. Są wśród nich obszary, które – zdaniem badaczy dobrze znających te tereny – powinny zostać objęte ochroną prawną (czy są?). Należą do nich: 5) obszar chronionego krajobrazu – Kompleks leśny Kolawica; 6) zespół przyrodniczo-krajobrazowy – Uroczysko Sodowa Góra wraz z centrum edukacji ekologicznej GEOsfera; 7) obszar Natura 2000 – Łąki w Jaworznie-Ciężkowicach; 8) użytek ekologiczny – Młaki i łąki w Wilkoszynie i Ciężkowicach; 9) użytek ekologiczny – Murawy na Górze Wielkanoc w Ciężkowicach; 10) użytek ekologiczny – Remizy leśne i łąki „Pola-Mostki” w Ciężkowicach; 11) użytek ekologiczny – Murawy na Glinnej Górze i Górze Bielany w Borach; 12) użytek ekologiczny – Dolina Białej Przemszy powyżej ujścia Koziego Brodu. Zakola Białej Przemszy – murawy piaszczyskowe, wilgotne łąki, łęgi i bory; 13) użytek ekologiczny – Torfowiska i młaki w rejonie stawu „Podkowa” na terenach po eksploatacji piasku; 14) obszar przyrodniczo cenny – Góra Przygoń i Pod Leszczyną w Ciężkowicach; 15) obszar przyrodniczo cenny – Rudna Góra; 16) obszar przyrodniczo cenny – Zalewiska pogórnicze w kompleksie leśnym „Podłęże”; 17) obszar przyrodniczo cenny – Zalew Łęg; 18) obszar przyrodniczo cenny – Stawy Belnik; 19) obszar przyrodniczo cenny – Zalew Sosina; 20) obszar przyrodniczo cenny – Góra Grodzisko; 21) obszar przyrodniczo cenny – Góra Korzeniec; 22) obszar przyrodniczo cenny – Hałdy pogórnicze w Dąbrowie Narodowej „Szczotkach”; 23) obszar przyrodniczo cenny – Zwał „Wapniówka” w Szczakowej; 24) obszar chronionego krajobrazu – Niecka Wilkoszyńska. Przyjrzyjmy się istniejącym obszarom chronionym (obszarom rekomendowanym do objęcia ochroną przyjrzymy się w kolejnym artykule).

Rezerwat przyrody „Dolina Żabnika”. „Dolina potoku Żabnik jest jednym z najpiękniejszych krajobrazowo zakątków miasta i regionu. Meandrujący wśród borów sosnowych potok, płynie wąską doliną, tworząc miejscami urokliwe zakola i rozlewiska. Specyficzne warunki tego miejsca przyczyniły się do nagromadzenia wielu osobliwości przyrodniczych. Szczególnie bogata i zróżnicowana jest flora i fauna obszaru. […] Zarówno skład gatunkowy występujących na terenie doliny zwierząt jak i ich różnorodność sprawiają, że obszar doliny Żabnika stanowi unikatowy, także pod względem faunistycznym, teren w skali województwa śląskiego. O jego swoistym charakterze, a tym samym o bogactwie żyjących tu zwierząt, decyduje głównie występowanie na stosunkowo niewielkim obszarze kilku typów siedliskowych”. (Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, Aleksander Herczek, Renata Dulias, „Waloryzacja przyrodnicza miasta Jaworzna”; Przyroda 2012 pdf.pdf (sbc.org.pl)). Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (20 gatunków) oraz ochroną częściową (3 gatunki); b) gatunków zagrożonych i regionalnie rzadkich (9); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (ponad 3 [dokładnej liczby źródło nie podaje]) oraz kręgowców (ponad 4 wśród płazów, 3 wśród gadów, 22 wśród ptaków, 5 wśród ssaków). [* nazwy gatunków wymienione pod artykułem] „Malownicza dolina potoku Żabnik, stanowiąca ostoję dla naturalnych zbiorowisk roślinnych, zagrożonych i rzadkich roślin i zwierząt, posiada ogromne znaczenie nie tylko w skali miasta ale i całego regionu, chroniąc coraz rzadsze fragmenty naturalnej przyrody”.

Obszar chronionego krajobrazu – „Dobra-Wilkoszyn”. „Kompleks leśny kryje wiele osobliwości przyrody nieożywionej i ożywionej. Do jego walorów należą źródła wody siarczanej o właściwościach leczniczych i prowadzący czyste wody potok Łużnik. W granicach obszaru chronionego występują zbiorowiska leśne: bory i lasy mieszane oraz nieleśne: łąkowe i murawowe, a także nadwodne i wodne. Najcenniejsze fragmenty leśne to zbiorowiska o charakterze grądowym z zachowanym naturalnym runem, jak również wilgotne łąki trzęślicowe i zbiorowiska wodne i nadwodne towarzyszące potokowi, niewielkim stawkom w północnej części kompleksu i zalewiskom pogórniczym w części zachodniej”. Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (19 gatunków) oraz ochroną częściową (7 gatunków); b) gatunków zagrożonych i regionalnie rzadkich (12); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (ponad 2) oraz kręgowców (ponad 4 wśród płazów, 2 wśród gadów, 22 wśród ptaków, 5 wśród ssaków). „Obszar pełni ważną funkcję przyrodniczą jako ostoja dla rzadkich składników flory i fauny. Istotna jest także jego funkcja naukowa i społeczna (rekreacja i edukacja). Przez południowo-zachodni fragment kompleksu poprowadzona jest ścieżka dydaktyczna”.

Powierzchniowy pomnik przyrody – „Uroczysko Sodowa Góra” („Sasanka”). „Walory przyrodniczo-krajobrazowe tej części miasta, których dokumentacja sięga końca XIX wieku, zadecydowały o objęciu wydzielonego fragmentu leśnego ochroną w formie powierzchniowego pomnika przyrody. Obiekt ten należy do najstarszych na terenie miasta, a powołano go przede wszystkim dla zabezpieczenia stanowiska sasanki otwartej i dziewięćsiła bezłodygowego”. Na przestrzeni lat stanowiska sasanki otwartej ˗ gatunku krytycznie zagrożonego i objętego ochroną ścisłą ˗ odnotowywano coraz rzadziej (dewastacja, zmiany ekosystemowe) ˗ aż do ich całkowitego zaniku. Mimo tej straty, uroczysko zachowuje całą paletę cennych właściwości: nadal zachwyca bioróżnorodnością, zarówno w aspekcie zróżnicowania flory, jak i fauny. Zróżnicowaniu ukształtowania krajobrazu (wzniesienia porośnięte lasem i rozległe tereny otwarte) odpowiada zróżnicowanie pokrywy roślinnej. Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (8 gatunków) oraz ochroną częściową (6 gatunków), b) gatunków rzadkich i zagrożonych w skali regionalnej (4); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (2) oraz kręgowców (3 wśród płazów, 2 wśród gadów, 32 wśród ptaków, 6 wśród ssaków). Walorom przyrodniczym odpowiadają walory historyczno-krajobrazowe (warpie, tj. pozostałości po dawnej eksploatacji rud cynku i ołowiu). „Obszar Sodowej Góry, mimo znacznego przeobrażenia wszystkich elementów środowiska przyrodniczego (eksploatacja kopalin, użytkowanie rolnicze gruntów, postępująca zabudowa), charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi. Teren ten ˗ mający znaczenie ponadlokalne ˗ posiada połączenia z innymi obszarami przyrodniczo cennymi: dogodne połączenie poprzez kompleks otwartych terenów rolniczych z kompleksem leśnym Dobra-Wilkoszyn (teren chroniony w formie obszaru chronionego krajobrazu)”.

Użytek ekologiczny „Remiza leśna Bucze” w Pieczyskach. „Na obszarze chronionym potwierdzono występowanie zbiorowiska lasu liściastego o charakterze grądu. […]. Mimo, że obszar [użytku] zajmuje ograniczoną powierzchnię, jego skład gatunkowy jest zróżnicowany i bogaty”. Odnotowano tu występowanie: a) chronionych gatunków roślin, w tym objętych ochroną ścisłą (8 gatunków) oraz ochroną częściową (8 gatunków); b) gatunków zagrożonych i regionalnie rzadkich (2); c) chronionych gatunków zwierząt, w tym bezkręgowców (ponad 3) oraz kręgowców (4 wśród płazów, 1 wśród gadów, 26 wśród ptaków, 4 wśród ssaków). „Remiza leśna „Bucze”, mimo znacznego przeobrażenia elementów środowiska przyrodniczego (izolacja obszaru jako „wyspy ekologicznej”, eksploatacja surowców skalnych w przeszłości, składowanie odpadów, użytkowanie rolnicze gruntów, postępująca zabudowa), charakteryzuje się wysokimi walorami przyrodniczo-krajobrazowymi. Obszar pełni ważną funkcję przyrodniczą jako ostoja dla rzadkich składników flory i fauny oraz element systemu powiązań przyrodniczych (węzeł ekologiczny) na terenie miasta. Teren ten – mający znaczenie ponadlokalne – posiada połączenia z innymi obszarami przyrodniczo cennymi: z kompleksem leśnym Dobra-Wilkoszyn oraz z kompleksem leśnym Jeziorki”.

Każde miasto ma swoje ˗ i tylko swoje ˗ unikatowe zakątki, z którymi jest kojarzone. Jaworzno jest miastem o niezwykłym potencjale bioróżnorodności, którą powinniśmy chronić i pielęgnować. Czy pozwolimy na to, aby ktoś nam ten skarb bioróżnorodności zabrał? Zniszczył go? Spieniężył – tylko dlatego że – póki co – może, bo jeszcze ma wpływ na zarządzanie miastem?

Nie pozwólmy ograbić się z najcenniejszych zasobów przyrodniczych naszego miasta! Niezależnie od tego, kto byłby sprawcą tego procederu – władze lokalne, regionalne, centralne (specustawa!) czy Lasy Państwowe (Nadleśnictwo Chrzanów) – nie pozwólmy sobie odebrać dostępu do przyrody! Nie odbiorą nam ich, jeżeli konsekwentnie będziemy mówili STOP GRABIEŻY PRZYRODY! Dość forsowania – bez zgody mieszkańców – absurdalnych pomysłów inwestycyjnych służących WYŁĄCZNIE zaspokojeniu megalomańskich wizji oderwanej od rzeczywistości władzy!

Niszczeniu przyrody – i ludzi – mówimy NIE!

Agata Empfinger, Wioletta Tomala-Kania

Z inicjatywy Stowarzyszenia Zielone Jaworzno, w trybie interpelacyjnym – do Prezydenta Miasta Jaworzna – zostały skierowane pytania j/n.

Interpelacja dotycząca zarządzania obszarami cennymi przyrodniczo

Przed 11-laty Urząd Miasta Jaworzna zlecił, czyli wydał pieniądze publiczne, na udokumentowanie zasobów przyrodniczych miasta Jaworzna.

Powstała publikacja „Przyroda miasta Jaworzna”, przygotowana na podstawie „Waloryzacji przyrodniczej miasta Jaworzna” (Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, Aleksander Herczek, Renata Dulias).

https://sbc.org.pl/Content/216992/PDF/Przyroda%202012%20pdf.pdf

Dokumentacja zawiera wykaz istniejących obszarów chronionych oraz obszarów proponowanych do objęcia ochroną.

Wśród obszarów chronionych wymienione zostały:

1. Dolina Żabnika – rezerwat przyrody,
2. Dobra-Wilkoszyn – obszar chronionego krajobrazu,
3. Uroczysko Sodowa Góra (Sasanka) – powierzchniowy pomnik przyrody,
4. Remiza leśna Bucze – użytek ekologiczny.

Wśród obszarów proponowanych do objęcia ochroną wymienione zostały:

5. Kompleks leśny Kolawica – obszar chronionego krajobrazu,
6. Uroczysko Sodowa Góra wraz z centrum edukacji ekologicznej GEOsfera – zespół przyrodniczo-krajobrazowy,
7. Łąki w Jaworznie-Ciężkowicach – obszar Natura 2000,
8. Młaki i łąki w Wilkoszynie i Ciężkowicach – użytek ekologiczny,
9. Murawy na Górze Wielkanoc w Ciężkowicach – użytek ekologiczny,
10. Remizy leśne i łąki „Pola-Mostki” w Ciężkowicach – użytek ekologiczny,
11. Murawy na Glinnej Górze i Górze Bielany w Borach – użytek ekologiczny,
12. Dolina Białej Przemszy powyżej ujścia Koziego Brodu,
12.1. Zakola Białej Przemszy – murawy piaszczyskowe – użytek ekologiczny,
12.2. Zakola Białej Przemszy – wilgotne łąki – użytek ekologiczny,
12.3. Zakola Białej Przemszy – łęgi i bory – użytek ekologiczny,
13. Torfowiska i młaki w rejonie stawu „Podkowa” na terenach po eksploatacji piasku (2 części) – użytek ekologiczny,
14. Góra Przygoń i Pod Leszczyną w Ciężkowicach – obszar przyrodniczo cenny,
15. Rudna Góra – obszar przyrodniczo cenny,
16. Zalewiska pogórnicze w kompleksie leśnym „Podłęże” – obszar przyrodniczo cenny,
17. Zalew Łęg – obszar przyrodniczo cenny,
18. Stawy Belnik – obszar przyrodniczo cenny,
19. Zalew Sosina – obszar przyrodniczo cenny,
20. Góra Grodzisko – obszar przyrodniczo cenny,
21. Góra Korzeniec – obszar przyrodniczo cenny,
22. Hałdy pogórnicze w Dąbrowie Narodowej „Szczotkach” – obszar przyrodniczo cenny,
23. Zwał „Wapniówka” w Szczakowej,
24. Niecka Wilkoszyńska – obszar chronionego krajobrazu.

PYTANIE 1

Czy w latach 2012-2023 Prezydent Miasta Jaworzna sprzedał JAKĄKOLWIEK CZĘŚĆ z obszarów chronionych lub rekomendowanych do objęcia ochroną? Jeżeli tak, to JAKĄ CZĘŚĆ (powierzchnia), komu, za ile i jakie było uzasadnienie tej sprzedaży, oraz czy sporządzano jakiekolwiek opinie/analizy w przedmiocie tego, jak ich sprzedaż i ich dalsze planowane zagospodarowanie wpłynie na te tereny? Jeśli sporządzano, proszę o ich udostępnienie, a jeśli nie – proszę o wyjaśnienie, dlaczego ich nie sporządzano.

PYTANIE 2

Czy w latach 2002-2023 Prezydent Miasta Jaworzna sprzedał JAKIKOLWIEK INNY obszar cenny przyrodniczo (spoza wykazu j/w)? Jeżeli tak, to jaki/jaką część (powierzchnia), komu, za ile i jakie było uzasadnienie tej sprzedaży, oraz czy sporządzano jakiekolwiek opinie/analizy w przedmiocie tego, jak ich sprzedaż i ich dalsze planowane zagospodarowanie wpłynie na te tereny? Jeśli sporządzano, proszę o ich udostępnienie, a jeśli nie – proszę o wyjaśnienie, dlaczego ich nie sporządzano.

PYTANIE 3

Które z rekomendacji wymienionych w sfinansowanej ze środków publicznych „Waloryzacji przyrodniczej miasta Jaworzna” zostały przez Prezydenta Miasta Jaworzna zrealizowane? Które z rekomendacji nie zostały zrealizowane i dlaczego?

Stowarzyszenie Zielone Jaworzno

* Rezerwat przyrody „Dolina Żabnika”

Chronione gatunki roślin (ochrona ścisła): Bagno zwyczajne, Centuria nadobna i pospolita, Ciemiężyca zielona, Dziewięćsił bezłodygowy, Gnidosz błotny, Goryczka wąskolistna, Kosatka kielichowa, Kruszczyk błotny, rdzawoczerwony i szerokolistny, Listera jajowata, Omieg górski, Pływacz drobny, Pomocnik baldaszkowaty, Rosiczka okrągłolistna, Tłustosz pospolity, Turzyca Davalla, Wawrzynek wilczełyko, Wyblin jednolistny.

Chronione gatunki roślin (ochrona częściowa): Kalina koralowa, Konwalia majowa, Kruszyna pospolita. Gatunki zagrożone i regionalnie rzadkie: Borówka bagienna, Dziewięciornik błotny, Goździcznik wycięty, Gruszycznik jednokwiatowy, Kokoryczka okółkowa, Modrzewnica zwyczajna, Ponikło igłowate, Tojeść bukietowa, Żurawina błotna.

Chronione gatunki zwierząt (bezkręgowce): Zalotka większa, gatunki z rodzaju biegacz i trzmiel.

Chronione gatunki zwierząt (kręgowce):

Płazy: Traszka zwyczajna, Ropucha szara, Żaba trawna, żaby z grupy zielonych.

Gady: Jaszczurka zwinka, Padalec, Żmija zygzakowata.

Ptaki: Drozd śpiewak, Dzięcioł duży, Jastrząb, Kos, Kowalik, Kukułka, Kwiczoł, Myszołów, Pełzacz leśny, Pleszka, Pliszka siwa, Potrzos, Pustułka, Rudzik, Sikory: bogatka, modraszka i sosnówka, Sójka, Szczygieł, Świergotek drzewny, Trznadel, Zięba.

Ssaki: Jeż wschodni, Kret, Łasica, Ryjówka aksamitna, Wiewiórka.

Obszar chronionego krajobrazu – „Dobra-Wilkoszyn”

Chronione gatunki roślin (ochrona ścisła): Centuria pospolita, Ciemiężyca zielona, Dziewięćsił bezłodygowy, Goryczka wąskolistna, Gołka długoostrogowa, Kosaciec syberyjski, Kruszczyki: błotny, rdzawoczerwony i szerokolistny, Kukułka (Storczyk) krwista i szerokolistna, Lilia złotogłów, Listera jajowata, Mieczyk dachówkowaty, Pływacz zwyczajny, Tojad dzióbaty, Wawrzynek wilczełyko, Wyblin jednolistny, Żłobik koralowy.

Chronione gatunki roślin (ochrona częściowa): Bluszcz pospolity, Kalina koralowa, Konwalia majowa, Kopytnik pospolity, Kruszyna pospolita, Pierwiosnek lekarski, Przylaszczka pospolita.

Gatunki zagrożone i regionalnie rzadkie: Bobrek trójlistkowy, Borówka bagienna, Dziewięciornik błotny, Głowienka wielkokwiatowa, Kokoryczka okółkowa, Malina kamionka, Marzanka piaskowa, Okrężnica bagienna, Przetacznik błotny, Siedmiopalecznik błotny, Sierpik barwierski, Wąkrota zwyczajna.

Chronione gatunki zwierząt (bezkręgowce): gatunki z rodzaju biegacz i trzmiel.

Chronione gatunki zwierząt (kręgowce):

Płazy: Traszka zwyczajna, Ropucha szara, Żaba trawna, żaby z grupy zielonych.

Gady: Jaszczurka zwinka, Żmija zygzakowata.

Ptaki: Drozd śpiewak, Dzięcioł duży, Jastrząb, Kos, Kowalik, Kukułka, Kwiczoł, Myszołów, Pełzacz leśny, Pleszka, Pliszka siwa, Potrzos, Pustułka, Rudzik, Sikory: bogatka, modraszka i sosnówka, Sójka, Szczygieł, Świergotek drzewny, Trznadel, Zięba.

Ssaki: Jeż wschodni, Kret, Łasica, Ryjówka aksamitna, Wiewiórka.

Powierzchniowy pomnik przyrody – „Uroczysko Sodowa Góra” („Sasanka”)

Chronione gatunki roślin (ochrona ścisła): Dziewięćsił bezłodygowy, Goryczuszka Wettsteina, Kruszczyk rdzawoczerwony i szerokolistny, Lilia złotogłów, Śniedek baldaszkowaty, Wawrzynek wilczełyko, Wyblin jednolistny.

Chronione gatunki roślin (ochrona częściowa): Kalina koralowa, Konwalia majowa, Kruszyna pospolita, Pierwiosnek lekarski, Przylaszczka pospolita, Wilżyna ciernista.

Gatunki zagrożone i regionalnie rzadkie: Głowienka wielkokwiatowa, Kokoryczka okółkowa, Marzanka piaskowa, Pajęcznica gałęzista.

Chronione gatunki zwierząt (bezkręgowce): Biegacz skórzasty i fioletowy oraz inne gatunki z tego rodzaju oraz gatunki z rodzaju trzmiel.

Chronione gatunki zwierząt (kręgowce):

Płazy: Traszka zwyczajna, Ropucha szara, Żaba trawna.

Gady: Jaszczurka zwinka, Padalec.

Ptaki: Drozd śpiewak, Dzięcioł duży, Gąsiorek, Jastrząb gołębiarz, Kawka Kląskawka, Kopciuszek, Kos, Kowalik, Krogulec, Kukułka, Muchołówka szara, Myszołów, Pierwiosnek, Pleszka, Pliszka siwa, Pokrzewka ogrodowa, Pustułka, Puszczyk, Rudzik, Sikory: bogatka, modraszka i sosnówka, Skowronek, Strzyżyk, Sójka, Szczygieł, Szpak, Śmieszka, Świergotek drzewny, Trznadel, Wróbel, Zięba.

Ssaki: Jeż wschodni, Kuna domowa, Łasica, Nietoperze, Ryjówka aksamitna, Wiewiórka.

Użytek ekologiczny „Remiza leśna Bucze” w Pieczyskach

Chronione gatunki roślin (ochrona ścisła): Buławnik wielkokwiatowy, Centuria pospolita, Dziewięćsił bezłodygowy, Kosatka kielichowa, Kruszczyk rdzawoczerwony i szerokolistny, Lilia złotogłów, Miodownik melisowaty (M. wielkokwiatowy).

Chronione gatunki roślin (ochrona częściowa): Bluszcz pospolity, Kalina koralowa, Konwalia majowa, Kopytnik pospolity, Kruszyna pospolita, Pierwiosnek lekarski, Przylaszczka pospolita, Wilżyna bezbronna.

Gatunki zagrożone i regionalnie rzadkie: Okrzyn szerokolistny, Pępawa różyczkolistna.

Chronione gatunki zwierząt (bezkręgowce): Ślimak winniczek, gatunki z rodzaju biegacz i trzmiel. Chronione gatunki zwierząt (kręgowce):

Płazy: Traszka zwyczajna, Ropucha szara, Ropucha zielona, Żaba trawna.

Gady: Jaszczurka zwinka.

Ptaki: Drozd śpiewak, Dzięcioł duży, Gąsiorek, Jastrząb, Jerzyk, Kapturka, Kawka, Kopciuszek, Kos, Kowalik, Krogulec, Kukułka, Kwiczoł, Myszołów, Pliszka siwa, Pustułka, Rudzik, Sikory: bogatka i modraszka, Skowronek, Sójka, Szczygieł, Szpak, Trznadel, Wróbel, Zięba.

Ssaki: Jeż wschodni, Kret, Łasica, Ryjówka aksamitna.

MAPY HAŃBY Odcinek 2: TARKA

Są miejsca w Jaworznie, które zna każdy z nas. Niezależnie od tego, w której dzielnicy miasta obecnie mieszkamy, widzieliśmy te zakątki lub słyszeliśmy o nich. Nawet jeśli nie znamy ich z własnego doświadczenia, stają się nam bliskie dzięki opowieściom naszych dziadków, rodziców. To w ich wspomnieniach całkiem realnych kształtów nabierają dawno zapomniane, zdawałoby się, historie dzieciństwa, młodości, wieku dojrzałego. Ale przecież te historie nie dzieją się w próżni. Każda z nich ma swoją lokalizację.

Cztery stawy, poprzedzielane groblami, w otoczeniu lasów, przeważnie sosnowych, ale nie tylko ˗ także liściastych z rodzaju łęgowych. Zbiorniki wodne i trzcinowiska zapewniają optymalne warunki bytowania roślinom i zwierzętom ˗ także gatunków chronionych. W porównaniu z innymi obszarami Jaworzna, bioróżnorodność jest tu szczególnie intensywna. Specyficzny mikroklimat sprawia, że świat roślin i zwierząt charakteryzuje się tu szczególnym urozmaiceniem. Spośród roślinnych gatunków chronionych można tu znaleźć: kruszynę pospolitą, kruszczyka szerokolistnego, ciemiężycę zieloną. Spośród zwierząt objętych ochroną można spotkać: traszkę zwyczajną, ropuchę szarą, żabę trawną, żabę jeziorową, ropuchę zieloną, rzekotkę drzewną ˗ trzy ostatnie gatunki szczególnie cenne, chronione prawem unijnym, tj. wymienione w IV załączniku Dyrektywy Siedliskowej. Skoro stawy, to i ryby: leszcz, płoć, krąp, jazgarz, okoń, karaś srebrzysty, szczupak, lin, karp. Na stawach mają swoje gniazda: łyski, kokoszki wodne, krzyżówki. Zachwyca śpiew ptaków zasiedlających brzegi stawów i zbiorowiska leśne. Przebywając w takim uroczysku, naprawdę trudno uwierzyć, że kompletnie zdegradowane tereny przemysłowe są tak blisko…

Któż z nas nie chciałby czasem wyrwać się od zgiełku miasta? Z dala od nieznośnego hałasu ˗ jazgotliwych dzieci, gderliwej żony, burkliwego męża? Chyba każdy z nas doświadcza czasem chwil, gdy chciałby pozostać ze swoimi myślami, smutkami, radościami sam na sam? Chciałby odetchnąć od ludzi: od ich oczekiwań, żądań, roszczeń… Chciałby odpocząć wśród zieleni, w pobliżu tafli wody, w ciszy zakłócanej wyłącznie szumem drzew i śpiewem ptaków. Zdarzają się miejsca, gdzie to wszystko jest jeszcze możliwe: nawet w przestrzeni tak totalnie zdegradowanej jak rejony pokopalniane. Słowo „jeszcze” ma tu znaczenie kluczowe.

O jakim miejscu mowa? O kompleksie stawów zlokalizowanych na terenie byłego ośrodka wypoczynkowo-rekreacyjnego „Tarka”, znajdującego się w gestii Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Niegdyś tętniący rekreacyjno-sportowym życiem obiekt dzisiaj funkcjonuje ˗ jako urokliwa enklawa ˗ pod czujnym okiem Stowarzyszenia Miłośników Wędkarstwa Tarka.

Kochają to miejsce. Opiekują się nim. Wiele wysiłku wkładają w to, żeby to miejsce żyło. Zwracają uwagę, gdy jakiś natręt zakłóca spokój i lekceważy powagę przyrody. Także wtedy gdy nieuważny rowerzysta przemieszcza się ciągiem grobli, chociaż nie powinien, bo je niszczy. Trudno jednak mieć do niego pretensje, skoro urzędnicy miejscy ˗ nie wiedzieć czemu ˗ wyznaczyli na nich ścieżkę rowerową. Wiele swojego czasu i energii Miłośnicy Wędkarstwa Tarka inwestują w utrzymanie Stawów Belnik i ich otoczenia w dobrym stanie. To dzięki nim nie urasta tu do nieba góra śmieci, która pewnie dokonałaby żywota w planowanej przez Urząd Miasta Jaworzna i oprotestowanej przez mieszkańców spalarni śmieci w Jeleniu… Oni właśnie te śmieci regularnie sprzątają ˗ a jest co sprzątać… Miejsce jest chętnie odwiedzane przez weekendowych turystów, chociaż z reguły nie ma takiego natężenia gwaru jak przed laty, co dla amatorów ciszy i spokoju jest raczej atutem lokalizacji niż jej wadą. Chyba że akurat odbywają się zawody wędkarskie ˗ wtedy jest ruch i rwetes jak dawniej. Dla spragnionych głośnych rozrywek obiekt lata świetności ma już za sobą, dla spragnionych relaksu i wyciszenia ˗ niczego nie stracił a raczej zyskał na atrakcyjności. Doceniła jego wartość Śląska Organizacja Turystyczna założona przez takie podmioty jak: Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Powiat Cieszyński, Miasto Gliwice, Beskidzka Izba Turystyki, Górnośląska Izba Turystyki, Polska Izba Turystyki ˗ Oddział Śląski, biura podróży i oddziały PTTK. Widać zatem, że enklawa cieszy się nie tylko zainteresowaniem społeczności lokalnej, ale wiedza o jej walorach wykracza poza granice miasta i regionu. Nie jest bowiem łatwo w totalnie zdegradowanej przestrzeni znaleźć takie zakątki.

Doceniają jego wartość badacze. W swoim wieloaspektowym opracowaniu ˗ Waloryzacja przyrodnicza miasta Jaworzna ˗ Barbara Tokarska-Guzik, Adam Rostański, Jacek Gorczyca, Aleksander Herczek, Renata Dulias jednoznacznie kwalifikują Stawy Belnik jako „obszar przyrodniczo cenny”, a zatem rekomendują objęcie go ochroną:

Przyroda 2012 – Zobacz dokument

Zasadniczy przedmiot ochrony stanowią: „Cztery stawy i ich otoczenie. Obiekt cenny faunistycznie, krajobrazowo i społecznie”. Podstawowe wskazanie do zagospodarowania i użytkowania obszaru: „Utrzymywać obiekt w obecnym stanie, a przy próbach rewitalizacji obiektów zasięgać opinii przyrodników”. Zleceniodawcą sfinansowanej, jak się należy spodziewać, ze środków publicznych (bo przecież urzędnicy innymi środkami nie dysponują) Przyrody miasta Jaworzna, przygotowanej na podstawie Waloryzacji przyrodniczej miasta Jaworzna był Urząd Miejski w Jaworznie, więc wydaje się oczywiste, że rekomendacje badaczy ˗ szczególnie tak zasłużonych dla miasta i regionu ˗ zostaną przez urzędników wzięte pod uwagę i potraktowane poważnie. Nic bardziej mylnego. Urzędnicy miejscy, z Prezydentem Miasta Jaworzna na czele, owszem, dostrzegają wartość „obszaru cennego przyrodniczo” w dokładnie ten sam sposób, w jaki dostrzegają wartość każdego terenu zielonego znajdującego się w ich gestii: Za ile go można sprzedać? Funkcja przyrodnicza i społeczna (rekreacyjna) nie ma dla nich żadnego znaczenia. Liczy się „czysta”, żywa gotówka ˗ nic więcej… (Aż takie braki w kasie miasta?) No, może w wypadku tak „obiecującej” inwestycji jak Izera liczyły się jeszcze charakterystyczne dla poprzedniego układu rządzącego mrzonki o potędze… Stąd absurdalny pomysł budowy fabryki samochodu elektrycznego na zrębie. Fabryka, jakiej nie ma nikt! To dopiero wymarzony kierunek rozwoju dla miasta! A że kosztem mieszkańców i przyrody ˗ nic to… Rzeczywiście trzeba mieć nieskażoną głębszą refleksją „fantazję”, żeby wymyślić coś tak … idiotycznego.

A teraz fakty. Dla zrozumienia sprawy „Tarki” należy uważnie przyjrzeć się dokumentacji pewnego procesu decyzyjnego autorstwa Urzędu Miasta Jaworzna.

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna. Tekst studium. Załącznik nr 1 do uchwały Nr …/…/2014 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia … 2014 r.

SUiKZP 2014 – Pobierz dokument

Zgodnie ze Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna. Tekst studium. Załącznik nr 1 do uchwały Nr …/…/2014 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia … 2014 r. interesujący nas „obszar przyrodniczo cenny” jest uwidoczniony na mapie j/n:

SUiKZP 2014 MAPA – Pobierz dokument

Uchwała Nr XXVI/349/2020 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 listopada 2020 r. w sprawie uchwalenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna wraz z Załącznikiem Nr 1 do Uchwały XXVI/349/2020 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 26 listopada 2020 r. zmieniającej Uchwałę Nr IV/17/2015 Rady Miejskiej w Jaworznie z dnia 29 stycznia 2015 r.

Studium 2020 – Pobierz dokument

Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania miasta Jaworzna. Rysunek studium.

Studium 2020 MAPA – Pobierz dokument

W poprzednim Studium (2014˗2020) obszary wokół Tarki miały pozostać lasami w zarządzie Lasów Państwowych na wschodzie, a zachodnia strona projektowana była jako obszar zieleni urządzonej i usług (U/Z). Prawdopodobnie planowano odtworzenie funkcji rekreacyjnej dla tego obszaru (Rysunek 2).

Obecnie duży obszar przeznaczony pod strefę przemysłową obejmuje bezpośrednie okolice Tarki (na mapie Stawy Belnik). W Studium stawy wskazane są jako obszar wymagający ochrony dla zachowania walorów przyrodniczych i zrównoważonych form użytkowania (żółty zasięg kropkowy). Na obszarach UP (fioletowe) dopuszczony jest wstępnie każdy rodzaj działalności przemysłowej, w tym 1f (jak niżej): „tereny działalności związanych z odzyskiem lub unieszkodliwianiem odpadów, w tym złomu, zużytych pojazdów i ich części, maszyn, sprzętu elektromechanicznego itp.”. Szczegółowe zasady miałyby być określone w nowym Miejscowym Planie Zagospodarowania Przestrzennego dla tego obszaru. Teren ZLup (fioletowo-zielona szrafura) jest rezerwą strategiczną dla terenów przemysłowych, co oznacza, że miasto będzie mogło zrobić tam to samo, co na terenach UP, tylko najpierw musi zagospodarować pozostałe tereny przemysłowe; zmienia to jedynie tyle, że jak zaczną wycinać lasy, to te tereny pójdą na końcu. Fragmenty tekstu Studium dotyczące tych obszarów (j/n).

Rysunek 5. Fragment studium dotyczący rezerw strategicznych pod tereny przemysłowe (ZLup)

Strefa przemysłowa ma otoczyć Stawy Belnik z każdej strony, z wyjątkiem południa, gdzie zaczyna się już Chrzanów. Granica strefy przebiega w bardzo niedużej odległości od stawów szczególnie na północy i wschodzie. Nawet 5m od lustra wody (Rysunek 7).

Realizacja strefy przemysłowej w tym kształcie, w tak niewielkiej odległości od stawów i osaczenia ich prawie z każdej strony przez obiekty przemysłowe (5 m od lustra wody!), oznacza katastrofę dla „obszaru przyrodniczo cennego”. W takich warunkach nie ma mowy o zachowaniu siedlisk gatunków chronionych (do czego jesteśmy zobowiązani zarówno przepisami prawa krajowego, jak i unijnego) i w zasadzie nie ma mowy o jakiejkolwiek ochronie środowiska przyrodniczego (może z wyjątkiem karaluchów, bo ich możliwości adaptacyjne są prawie tak doskonałe jak nasze). Izolacja siedlisk ˗ niezależnie od rodzajów działalności przemysłowej prowadzonej 5 m od tafli wody ˗ oznacza ich destrukcję. Zarówno zachowanie walorów krajobrazowych tego obszaru, jak i utrzymanie jego funkcji rekreacyjnej w warunkach strefy przemysłowej nie będą możliwe. Dotychczasowe atrakcyjne miejsce relaksu i wytchnienia dla mieszkańców przestanie istnieć. To wystarczająco poważne zagrożenia, ale nie jedyne: Czy nowopowstała strefa, która planowana jest również na północ od autostrady i zakłady tam zlokalizowane nie wpłyną na skład chemiczny i jakość wody potoku Byczynka i pośrednio również Stawów Belnik? Czy Stowarzyszenie Miłośników Wędkarstwa Tarka będzie musiało z własnych środków pokryć koszt budowy nowych dróg dojazdowych i parkingów, ponieważ większość dotychczasowych, w tym główny wjazd, wejdą w skład strefy? Czy nie stanie się tak, że Chrzanów, którego granica przebiega w niewielkiej odległości od Tarki, po otwarciu węzła Jeleń, dokończeniu Drogi Współpracy Regionalnej i budowy Jaworznickiej Strefy przemysłowej nie zaplanuje swojej strefy na południe od Stawów, izolując je już całkowicie ˗ z każdej strony? Na takie działanie Jaworzno nie miałoby wpływu, a teren przy nowej drodze wojewódzkiej, blisko węzła autostradowego, jest atrakcyjny.

Zgodnie z naszą wiedzą, póki co, teren dawnego Ośrodka Wypoczynkowo-Rekreacyjnego Tarka znajduje się w zasobach Spółki Restrukturyzacji Kopalń. Władze miasta Jaworzna prowadziły rozmowy z prezesem SRK dr. inż. Januszem Smoliło, których efektem miało być przejęcie „Tarki” przez miasto. A jaki los władze miasta Jaworzna chcą Tarce zgotować, tego dowodzą zmiany w Studium zagospodarowania przestrzennego z 2020 r.

Reasumując, realizacja założeń obecnego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Jaworzna oznacza likwidację obszaru przyrodniczo cennego, jakim są Stawy Belnik, wciąż jeszcze bijące serce „Tarki”.

Nie zgadzamy się na przekształcenie terenu byłego Ośrodka Wypoczynkowo-Rekreacyjnego „Tarka” w martwy punkt na wysypisku śmieci! Nie zgadzamy się na prowadzenie w nim działalności typowej dla krajów zwanych niegdyś gospodarkami Trzeciego Świata! Dość mamy w Polsce montowni, magazynów, baz, składów, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów! Dość mamy patodeweloperskich inwestycji! Nie chcemy tego typu działalności ˗ jak rok temu ˗ na cmentarzu przyrody! Na szczęście Ustawa o ochronie przyrody daje nam wystarczająco wiele narzędzi, aby uniemożliwić tego typu patologiczne działania. I będziemy z tych narzędzi korzystać.

Mateusz Dąbroś, Wojciech Haska, Kamil Michalik, Wioletta Tomala-Kania