Fakty i mity o Lasach Państwowych część 1

Polska zajmuje czołową pozycję w Europie pod względem zasobności lasów. Obecnie powierzchnia lasów w Polsce wynosi 9 435 tys. ha, co stanowi około 6% powierzchni lasów Unii Europejskiej. Dominującą rolę w zarządzaniu tymi obszarami pełni Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe - największa organizacja tego typu w Unii Europejskiej, odpowiadająca za lasy stanowiące własność Skarbu Państwa. Wokół działalności Lasów Państwowych powstało wiele mitów, które są często promowane i powtarzane, między innymi na platformach mediów społecznościowych.
Papier nie bierze się prosto z półki sklepu papierniczego, tak samo jak stoły dębowe nie są produktem samego sklepu meblowego, a instrumenty muzyczne takie jak kontrabasy, wiolonczele czy skrzypce nie wyrastają w sklepie muzycznym. Wielu rzeczy, które cenimy w codziennym życiu, takich jak samochody, domy czy nawet lekarstwa, nie istniałoby bez drewna.
Statystycznie każdy z nas zużywa rocznie ponad 1,2 metra sześciennego drewna - zarówno przeciwnicy wycinki, jak i ekolodzy. Źródłem drewna są drzewa, które rosną w lasach. Jak więc wygląda rzeczywistość działania Lasów Państwowych, a jakie są powszechnie krążące mity na ich temat?

MIT: Polska prowadzi nieracjonalną wycinkę drzew, a eksport polskiego drewna jest większy niż oficjalnie podają Lasy Państwowe. Ponadto mówi się, że leśnicy zawyżają ceny drewna, by zwiększyć swoje zyski.

FAKT: Choć kilkanaście lat temu eksploatacja drewna wynosiła 30 mln m3, a obecnie sięga 40 mln m3. Ten wzrost jest wynikiem świadomego planowania, opartego na rosnącej zdolności produkcyjnej lasów. W rzeczywistości pozyskujemy tylko około 70% tego, co las wyprodukuje w ciągu roku.
Drewno jest wycinane zgodnie ze ściśle określonymi 10-letnimi planami, które są tworzone przez ekspertów i zatwierdzane przez rząd. Na te limity nie wpływają fluktuacje cen ani popytu na drewno, zarówno w kraju, jak i za granicą.

Warto podkreślić, że Lasy Państwowe nie zajmują się eksportem ani nie kontrolują go po sprzedaży drewna. Ewidencję eksportu prowadzą odpowiednie organy państwowe. Drewno jest głównie sprzedawane stałym klientom na podstawie umów długoterminowych o ustalonych cenach. Na aukcjach otwartych to nabywcy, a nie leśnicy, decydują o cenie. To branża drzewna określa ilość eksportu i kształtuje cenę.
Lasy Państwowe dostarczają drewno na rynek zgodnie z 10-letnimi planami, bazującymi na zrównoważonej eksploatacji. Jakiekolwiek zwiększenie wycinki miałoby negatywny wpływ na polskie lasy, na co leśnicy nigdy by się nie zgodzili. Lasy rosną w ustalonym tempie, którego nie można zwiększyć.

MIT: W Polsce na szeroką skalę wycinane są lasy podmiejskie, parki krajobrazowe i rezerwaty. Ponadto, Lasy Państwowe ingerują w prastare puszcze.

FAKT: Choć obszary chronione są pod specjalnym nadzorem, nie oznacza to braku działalności ludzkiej na ich terenie. Nawet w najstarszych puszczach zawsze prowadzono działania związane z ochroną i eliminacją ewentualnych zagrożeń. W rezerwatach stosuje się aktywne metody ochrony, a wycięte w tych miejscach drzewa zazwyczaj są pozostawiane na miejscu, aby mogły naturalnie się rozłożyć.

MIT: Leśnicy wycinają pomniki przyrody i drzewa o wymiarach pomnikowych!

FAKT: Drzewo uznane za pomnik przyrody objęte jest ścisłą ochroną i jego usunięcie byłoby działaniem nielegalnym. Żaden odpowiedzialny leśnik nie podjąłby takiego działania. Chociaż wiele drzew osiąga rozmiary określone jako "pomnikowe" w przepisach, nie oznacza to, że każde z nich staje się pomnikiem przyrody. Aby drzewo zostało uznane za pomnik, musi posiadać wyjątkowe cechy przyrodnicze. Uznanie takie nadawane jest przez specjalne dedykowane komisje i leży w kompetencji lokalnych samorządów. Wymiary pomnikowe osiągają drzewa wielu gatunków, które są pozyskiwane w ramach normalnej gospodarki leśnej. W praktyce oznacza to, że drzewo jest pozyskiwane, gdy osiąga rozmiar najbardziej pożądany przez przemysł. Takie działania nie szkodzą polskim lasom ani chronionym pomnikom przyrody.

MIT: Lasy Państwowe czerpią korzyści z wichur, traktując powalone drzewa jako dodatkowe zyski poza ustalonym planem.

FAKT: W rzeczywistości, gdy kataklizm dotyka lasy, planowane pozyskanie drzew w ciągu danego dziesięciolecia jest zawieszane, a ich miejsce zastępuje surowiec z uszkodzonych terenów. To nie przynosi dodatkowego zysku – wręcz przeciwnie, generuje dodatkowe koszty. Lasy Państwowe z własnych środków dbają o tereny dotknięte klęską, przeprowadzając prace porządkowe i zalesienia. Wydatki na takie działania są znacznie większe niż koszty rutynowego pozyskania drewna.

MIT: Opublikowana przez jedną z fundacji czerwona mapa, pokazuje prawdziwą skalę wycinek. Czerwona jest prawie cała Polska.

FAKT: Choć mapa ilustruje tereny, gdzie prowadzone są cięcia pielęgnacyjne i odnowieniowe, jest to niepełne i mylące przedstawienie. Na czerwono zaznaczono całą powierzchnię, tymczasem w rzeczywistości dokonuje się tam cięć jedynie na nielicznych fragmentach tych powierzchni.Okres przebudowy tych drzewostanów zaplanowany jest często na kilkadziesiąt lat w przód. Równie dobrze można by pokazać mapę z zaznaczonymi na czerwono wszystkimi lasami w Polsce.

Mity na temat działań Lasów Państwowych często zaciemniają stan faktyczny, sugerując nieodpowiednie zarządzanie lasami czy nadmierne wycinki. W rzeczywistości, działania leśników są świadome, oparte na naukowych badaniach i mają na celu zachowanie równowagi ekosystemu oraz odpowiedzialne zarządzanie zasobami leśnymi. Mapy i inne narzędzia prezentowane przez różne organizacje nie zawsze oddają prawdziwy obraz sytuacji w polskich lasach. Dla leśników najważniejsze jest utrzymanie równowagi leśnego ekosystemu.

Materiał powstał przy współpracy z Lasami Państwowymi.