Miasto zamierza ubiegać się o dofinansowanie na rekultywację terenu po zakładach Azot

Miasto Jaworzno od wielu lat boryka się ze spuścizną, jaką pozostawiły po sobie Zakłady Chemiczne Organika – Azot. Jako że w świetle wprowadzonej z życie w ubiegłym roku specustawy to miasto odpowiada w całości za tę bombę ekologiczną i jej usunięcie, Jaworzno zamierza starać się o dofinansowanie zewnętrzne na rekultywację terenu po Azotce.

Za zanieczyszczenia po Zakładach Chemicznych Organika Azot w Dolinie Potoku Wąwolnica, które wraz z kilkoma innymi lokalizacjami w Polsce są uznawane za szczególnie niebezpieczne źródła przemysłowego zanieczyszczenia Bałtyku, oraz ich usunięcie, gmina została obciążona pełną odpowiedzialnością.Wynika to z założeń specustawy dotyczącej wielkoobszarowych terenów zdegradowanych, wprowadzonej we wrześniu 2023 roku. Podobne miejsca znajdują się również w  Bydgoszczy, Tarnowskich Górach, Zgierzu i Tomaszowie Mazowieckim.

Zapisy specustawy budzą wątpliwości, w tym prezydenta Jaworzna. Paweł Silbert m.in. uważa, że za szkody spowodowane przez Azotkę powinien odpowiadać Skarb Państwa.

– Najważniejszym postulatem samorządu jest to, aby obciążenia finansowe związane z realizacją ustawy nie spadały na gminę. Ustawa nakłada na nas ogromną odpowiedzialność za działania mające na celu poprawę stanu środowiska na terenach zdegradowanych, mimo że to Skarb Państwa powinien odpowiadać za szkody spowodowane działalnością państwowych zakładów chemicznych Organika-Azot. Od początku prac nad ustawą postulujemy, aby środki na realizację jej zapisów pochodziły z funduszy zewnętrznych, a nie z budżetu gminy. Ponadto, brakuje wskazówek dotyczących utrzymania infrastruktury po zakończeniu działań. Szacuje się, że same koszty utrzymania oczyszczalni to około 2 miliony złotych rocznie – mówi Paweł Silbert. – Ustawa otwiera możliwości pozyskiwania środków z różnych źródeł, takich jak Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, Fundusz Spójności czy Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Jednak warto zaznaczyć, że obecnie prowadzone nabory, w tym ten w ramach Krajowego Planu Odbudowy, wiążą się z dodatkowym obciążeniem dla gminy w postaci VAT-u, który musielibyśmy pokryć z własnych środków. Sama kwota za podatek VAT to kilka milionów złotych. Pomimo licznych prób nie uzyskaliśmy wsparcia w zakresie jego refundacji, a tak właśnie powinno to prawidłowo przebiegać, by nie obciążać mieszkańców.

Podczas czwartkowej sesji radni przegłosowali uchwałę niezbędną do złożenia wniosku o dofinansowanie projektu pod nazwą „Poprawa stanu środowiska na wielkoobszarowym terenie zdegradowanym po Zakładach Chemicznych Organika – Azot w Jaworznie”. Środki mają pochodzić z Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności. Aby miasto mogło złożyć wniosek, konieczne było również przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej dla konkretnych miejsc, gdzie stwierdzono istotne zanieczyszczenie bądź obecność niebezpiecznych substancji na dużą skalę.

Jak dodatkowo podaje urząd miejski, miasto jest w stałym kontakcie z przedstawicielami Ministerstwem Klimatu i Środowiska. Dzięki zaangażowaniu pięciu miasta borykających się z problemem wielkoobszarowych terenów zdegradowanych, czyli Jaworzna, Bydgoszczy, Tarnowskich Górach, Zgierza i Tomaszowa Mazowieckiego, w ministerstwie powstał specjalny zespól dot. wspomnianych terenów.

O pracach nad wspomnianą ustawą pisaliśmy już wcześniej: