Renta wdowia w 2025 roku – czym jest, komu przysługuje i jak uniknąć błędów we wnioskach?

Od 1 stycznia 2025 r. osoby uprawnione zyskają możliwość złożenia wniosku o tzw. „rentę wdowią”. Choć wnioski można będzie składać już od początku roku, pierwsze wypłaty z tego tytułu będą realizowane dopiero od 1 lipca 2025 r. Mimo odroczenia terminu wypłaty świadczeń, wielu seniorów już teraz decyduje się na szybkie wizyty w placówkach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), by dopełnić formalności. Według danych ZUS, w zaledwie dwa tygodnie od początku 2025 r. w całym kraju wpłynęło ponad 120 tysięcy wniosków, przy czym w województwie śląskim – niemal 14 tysięcy.

W poniższym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie jest renta wdowia, komu przysługuje oraz na co zwrócić szczególną uwagę podczas wypełniania wniosków, by uniknąć błędów mogących skutkować nawet odmową przyznania świadczenia.

Renta wdowia nie stanowi odrębnego, zupełnie nowego rodzaju emerytury czy renty. Jest potocznym określeniem rozwiązania, które umożliwia łączenie dwóch świadczeń przysługujących wdowie lub wdowcowi – renty rodzinnej po zmarłym małżonku oraz własnego świadczenia emerytalno-rentowego.

Do końca 2024 r. obowiązywała zasada, że w razie zbiegu dwóch praw emerytalno-rentowych (np. do emerytury własnej i renty rodzinnej) można było pobierać tylko jedno świadczenie – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Nowe przepisy, które wprowadza ustawa z 26 lipca 2024 r., wprowadzają możliwość pobierania w pełni jednego świadczenia i części (początkowo 15%, a od 2027 r. – 25%) drugiego.

Dwa warianty wypłaty renty wdowiej to:

1. 100% renty rodzinnej + 15% (docelowo 25%) własnego świadczenia,
2. 100% własnego świadczenia + 15% (docelowo 25%) renty rodzinnej.

Co ważne, tzw. renta wdowia wypłacana będzie od 1 lipca 2025 r. – to data, od której realnie zaczną spływać pierwsze przelewy. Jeśli ktoś złoży wniosek już w styczniu czy lutym 2025 r., i tak otrzyma świadczenie dopiero za miesiące począwszy od lipca 2025 r.

Prawo do renty wdowiej przysługuje wdowie lub wdowcowi, który:

1. Ma co najmniej dwa świadczenia emerytalno-rentowe, w tym rentę rodzinną po zmarłym małżonku (np. dotychczas pobierał rentę rodzinną, a ma też własną, choćby zawieszoną, emeryturę).
2. Osiągnął powszechny wiek emerytalny (60 lat – kobieta, 65 lat – mężczyzna).
3. Nabył prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego (czyli kobieta nie wcześniej niż po ukończeniu 55 lat, mężczyzna – 60 lat).
4. Pozostawał we wspólności małżeńskiej aż do dnia śmierci małżonka.
5. Obecnie nie jest w nowym związku małżeńskim.

W praktyce oznacza to, że jeśli np. wdowa pobiera rentę rodzinną po zmarłym małżonku już od 40. lub 50. roku życia, nie nabędzie automatycznie prawa do renty wdowiej po ukończeniu 60 lat. Ważne jest bowiem, by prawo do renty rodzinnej powstało w ściśle określonym okienku czasowym (nie wcześniej niż po 55. roku życia). Podobnie wygląda sytuacja w przypadku wdowców.

Ustawodawca zdecydował się wprowadzić limit – łączna kwota świadczeń w zbiegu nie może przekraczać trzykrotności najniższej emerytury.

• Aktualnie (do końca lutego 2025 r.) najniższa emerytura wynosi 1780,96 zł brutto, a więc 3 × 1780,96 zł = 5342,88 zł.
• Po marcowej waloryzacji 2025 r. kwota ta wzrośnie, jednak precyzyjna wysokość najniższej emerytury zostanie ustalona dopiero bliżej marca 2025 r.

Jeśli zsumowana wartość dwóch świadczeń (100% pierwszego + 15% drugiego) przekroczy ten pułap, zostaną one pomniejszone, aby zmieścić się w limicie.

1. Od 1 stycznia 2025 r. – można formalnie składać wnioski (druk ERWD).
2. Do 30 czerwca 2025 r. – wnioski składane w tym okresie i tak zostaną rozpatrzone z datą nabycia prawa od 1 lipca 2025 r.
3. Od 1 lipca 2025 r. – rusza wypłata świadczeń dla osób, których wnioski zostały pozytywnie rozpatrzone.

Wiele osób już na początku stycznia 2025 r. rozpoczęło wizyty w placówkach ZUS, aby złożyć formularz ERWD i mieć sprawę „z głowy”. Jak wynika z danych, 74% wniosków składanych jest osobiście w salach obsługi klientów ZUS. Wnioski można też przesłać przez internet, korzystając z Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, jednak taką e-formę wybiera zaledwie około 7% seniorów.

Samo formalne nabycie praw do renty wdowiej nie gwarantuje, że ZUS ją przyzna. Trzeba najpierw prawidłowo złożyć wniosek, w którym niejednokrotnie pojawiają się pomyłki. Oto najczęściej spotykane błędy:

1. Zaznaczenie opcji „nie” przy pytaniu o posiadanie innego świadczenia

   • We wniosku ERWD pada pytanie: „Czy masz przyznane inne świadczenie (np. zawieszoną własną emeryturę) lub masz złożony wniosek i czekasz na decyzję?”
   • Jeśli dana osoba kiedykolwiek miała prawo do własnej emerytury (nawet zawieszonej), musi zaznaczyć „tak”. W praktyce, część seniorów udziela błędnej odpowiedzi „nie”, chcąc wskazać, że obecnie nie pobiera innego świadczenia. Taka odpowiedź może skutkować odmową przyznania renty wdowiej, gdyż kluczowy jest fakt istnienia prawa do tego świadczenia, niekoniecznie jego bieżąca wypłata.

2. Puste rubryki dotyczące świadczeń zagranicznych

   • Na stronie 3 wniosku pojawia się pytanie o świadczenia z zagranicznych instytucji. Pozostawienie go niewypełnionego („puste okienko”) zmusi ZUS do prowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego, co opóźni wydanie decyzji.

3. Brak numeru rachunku bankowego

   • Pamiętajmy, aby podać numer konta, na który ma wpływać renta wdowia. Jeśli zostanie pominięty, ZUS nie będzie wiedział, gdzie przekazać pieniądze – to kolejny powód do wstrzymania lub wydłużenia procedury wypłaty.

4. Nieuważne zaznaczenie rubryk dot. wspólności małżeńskiej i stanu cywilnego

   • Jednym z warunków przyznania renty wdowiej jest pozostawanie we wspólności małżeńskiej do dnia śmierci współmałżonka oraz brak nowego związku małżeńskiego. Zaznaczenie błędnej odpowiedzi np. w kwestii aktualnego stanu cywilnego może skutkować odmową.

• Po złożeniu wniosku ERWD ZUS sprawdzi, czy faktycznie przysługuje prawo do renty rodzinnej i innego świadczenia (np. własnej emerytury).
• Jeśli wszystkie warunki są spełnione, a wniosek został wypełniony poprawnie, ZUS wyda decyzję o przyznaniu renty wdowiej i zacznie wypłacać świadczenie od 1 lipca 2025 r.
• W przypadku błędów we wniosku lub braku uprawnień do świadczeń, ZUS może wydać decyzję odmowną. Wnioskodawca ma prawo odwołać się od tej decyzji.

• Do końca 2026 r. – drugi świadczenie (w zbiegu) wyniesie maksymalnie 15%.
• Od 1 stycznia 2027 r. – wzrośnie do 25%.

Tzw. „kroczący model” jest skutkiem kompromisu między zgłaszanymi postulatami społecznymi (50% drugiego świadczenia), a możliwościami finansowymi budżetu państwa. Przewiduje się, że przeciętna kwota 15% dodatku będzie wynosić od kilkudziesięciu do kilkuset złotych miesięcznie – w zależności od wysokości świadczeń. Po zwiększeniu do 25% wiele osób może zyskać dodatkowe kilkaset złotych.

Jeśli masz wątpliwości dotyczące renty wdowiej, możesz:

• Skorzystać z Platformy Usług Elektronicznych ZUS (PUE) i wypełnić wniosek ERWD online.
• Zadzwonić na infolinię ZUS lub wziąć udział w dyżurach telefonicznych organizowanych cyklicznie przez poszczególne oddziały.
• Odwiedzić placówkę ZUS, gdzie przeszkoleni pracownicy pomogą wypełnić druk ERWD.

Na przykład Oddział ZUS w Rybniku uruchamia 17 stycznia (w godz. 8.00–10.00) specjalny dyżur telefoniczny pod numerem 727 690 825.

1. Renta wdowia to szansa na uzyskanie dodatkowej części świadczenia przez osoby, które do tej pory mogły wybierać tylko jedno z przysługujących im świadczeń.
2. Kluczowymi warunkami są m.in.: wiek emerytalny, prawo do renty rodzinnej uzyskane nie wcześniej niż 5 lat przed osiągnięciem tego wieku, brak obecnego związku małżeńskiego i uprzednie prawo do co najmniej dwóch świadczeń.
3. Wnioski (druk ERWD) można składać od 1 stycznia 2025 r., a wypłata pieniędzy nastąpi nie wcześniej niż w lipcu 2025 r.
4. Ograniczeniem jest limit do trzykrotności najniższej emerytury. Jeśli suma świadczeń przekracza ten pułap, ZUS odpowiednio je pomniejszy.
5. Dokładne i uważne wypełnienie wniosku decyduje o sprawnej wypłacie. Błędne lub niepełne informacje mogą wydłużyć procedurę bądź prowadzić do negatywnej decyzji.
6. Od 1 stycznia 2027 r. drugie świadczenie wzrośnie do 25%.

Renta wdowia ma z założenia zapobiegać gwałtownemu obniżeniu poziomu życia po śmierci współmałżonka, jednak wprowadzane rozwiązania mają również na uwadze stabilność budżetu państwa. Dlatego warto dobrze poznać zasady i wymogi dotyczące nowego świadczenia oraz skrupulatnie wypełnić wniosek, by zagwarantować sobie przyznanie i sprawną wypłatę renty wdowiej.