Materiały dydaktyczne do nauki języka śląskiego

Nowe materiały dydaktyczne do nauki języka śląskiego zaprezentowano podczas konferencji w Bibliotece Śląskiej. Wydarzenie przyciągnęło naukowców, aktywistów, parlamentarzystów oraz przedstawicieli instytucji kultury i oświaty. Głównym tematem spotkania było przedstawienie czterech publikacji, które mają wspierać rozwój edukacji regionalnej oraz promować śląską mowę wśród dzieci, młodzieży i dorosłych.

Ważnym elementem konferencji była prezentacja nowego wydania Górnośląskiego ślabikorza, który od lat cieszy się zainteresowaniem osób pragnących uczyć się czytania i pisania po śląsku. Od momentu pierwszej edycji, wydanej kilkanaście lat temu, dostępność podręczników i innych materiałów dydaktycznych była dość ograniczona, zwłaszcza ze względu na brak systemowego wsparcia. Teraz, dzięki dotacjom z Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego, udało się nie tylko wznowić ślabikorz, ale także opublikować trzy kolejne pozycje. Jak zapewniali organizatorzy, wszystkie tytuły trafią bezpłatnie do szkół, bibliotek i ośrodków kultury, co ma pomóc w szerzeniu świadomości językowej i kulturowej.

Cztery filary edukacji po śląsku

1. „Górnośląski ślabikorz”
   Nowe, poprawione wydanie kultowego elementarza ułatwia naukę czytania i pisania w śląskiej mowie. To kontynuacja prac rozpoczętych kilkanaście lat temu, kiedy to pierwsza wersja ślabikorza pojawiła się na rynku jako efekt oddolnych działań pasjonatów i organizacji regionalnych.

2. „Jak pisać po śląsku”
   Podręcznik zawiera zasady ortografii języka śląskiego w praktycznym ujęciu. Dzięki ćwiczeniom i zadaniom, każdy – niezależnie od wieku – może krok po kroku opanować śląskie literki oraz nauczyć się poprawnego pisania.

3. Antologia przekładów „Wypisy tekstów w języku śląskim”
   Ten tom to przegląd fragmentów znanych dzieł, od klasyki literatury po współczesne teksty, przetłumaczonych na śląski. Czytelnicy mogą znaleźć tu m.in. fragmenty „Małego Księcia” czy „Alicji w Krainie Czarów”, a także „Kordiana” w przekładzie przygotowanym specjalnie na tegoroczne Narodowe Czytanie.

4. „Śląskie bojki”
   Bajki dla najmłodszych, ale nie tylko – łączą tradycyjne motywy ludowe z nowoczesnym kontekstem. Bohaterowie używają smartfonów (tzw. „mobilnioków”), a zarazem funkcjonują w świecie znanym z przekazów ludowych i rodzinnych opowieści. To doskonała zachęta, by najmłodsi zainteresowali się śląskim językiem w przystępnej i współczesnej formie.

Goście konferencji zwracali uwagę na znaczenie antologii tekstów w przekładzie na śląski, która pokazuje, że po śląsku można czytać dzieła światowej literatury. W publikacji znalazły się między innymi fragmenty znanych książek, takich jak Alicja w Krainie Czarów czy Mały Książę. Nie zabrakło także najnowszych tłumaczeń, do których należy Kordian Juliusza Słowackiego w opracowaniu przygotowanym specjalnie na potrzeby czytania performatywnego przed Biblioteką Śląską. Inną ważną nowością są Śląskie bojki, czyli bajki przenoszące najmłodszych w świat współczesnych realiów, gdzie dawne postaci mityczne używają smartfonów i korzystają z internetu.

Podręcznik Jak pisać po śląsku, zawierający zasady ortografii i ćwiczenia praktyczne, spotkał się z dużym entuzjazmem uczestników spotkania. Eksperci zaznaczali, że brak ujednoliconego zapisu długo stanowił barierę w powszechnej nauce języka śląskiego. Dzięki konkretnym ćwiczeniom, wskazówkom i przykładom każdy może nauczyć się szkryflać po śląsku, nie tylko w domu, ale też w ramach kursów edukacyjnych organizowanych w szkołach czy na uczelniach. Autorzy i autorki publikacji podkreślali, że materiały te są owocem wspólnej pracy wielu środowisk: językoznawców, tłumaczy, nauczycieli i działaczy społecznych.

W konferencji wzięli udział między innymi senator Halina Bieda oraz posłanka Monika Rosa, od dawna znane z zaangażowania w działania na rzecz języka śląskiego. Obie parlamentarzystki przypomniały o konieczności zapewnienia mu statusu prawnego, który ułatwiłby finansowanie oraz organizowanie zajęć w szkołach na równi z innymi językami mniejszościowymi. Zgromadzeni naukowcy i działacze społeczni wprost mówili o tym, że bez formalnego uznania języka śląskiego dzieci i młodzież nie zyskają wystarczającej motywacji do korzystania z nowych podręczników.

Dyrektor Biblioteki Śląskiej, prowadzący konferencję, zwrócił uwagę, że dzięki dotacji w wysokości 150 tysięcy złotych każdy z czterech tytułów ukazał się w nakładzie tysiąca egzemplarzy. Liczba ta ma jednak stanowić dopiero początek szerzej zakrojonych działań, ponieważ niektóre szkoły już teraz wyraziły zainteresowanie wprowadzeniem języka śląskiego do programu edukacji regionalnej. W planach jest także seria spotkań z nauczycielami, którzy chcą korzystać z nowo wydanych książek w praktyce szkolnej. Uczestnicy konferencji wielokrotnie podkreślali, że zainteresowanie śląską mową wciąż rośnie, jednak jej przyszłość zależy od dalszej współpracy wielu środowisk, w tym od decyzji władz państwowych i sukcesu prac legislacyjnych nad ustawą o języku śląskim.

Prelegenci i zaproszeni goście wskazali, że każde działanie na rzecz nauczania i popularyzacji śląskiej mowy przybliża do zachowania różnorodności kulturowej w Polsce. Wyrazili również nadzieję, że nowe publikacje – ślabikorz, zbiór ćwiczeń ortograficznych, antologia przekładów i Śląskie bojki – ożywią zainteresowanie zarówno wśród dzieci, jak i dorosłych, tworząc solidne fundamenty do nauki języka śląskiego w nowoczesny i inspirujący sposób.