Na czym stanął spór o Trybunał Konstytucyjny?

Spór o Trybunał Konstytucyjny rozpoczął się po koniec 2015 roku, gdy politycy PiS-u unieważnili sędziów wybranych za kadencji poprzedniego rządu. Na ich miejsce zostali powołani nowi sędziowie. W grudniu 2016 roku prezesem Trybunału Konstytucyjnego została Julia Przyłębska. Sprawą prawomocności tej decyzji zajmie się Sąd Najwyższy. Obecnie trafia coraz mniej wniosków do TK.

Trybunał Konstytucyjny to organ sądowniczy, który zajmuje się konstytucyjnością prawa. Instytucja składa się z 15 sędziów wybieranych większością głosów na 9 lat.

Historia sporu dotyczącego Trybunału Konstytucyjnego

Pod koniec 2015 roku Sejm pod przewodnictwem polityków Prawa i Sprawiedliwości unieważnił sędziów Trybunału Konstytucyjnego (TK) wybranych za kadencji poprzedniego rządu. Taka okoliczność miała miejsce, ponieważ prezydent RP ich nie zaprzysiągł. Andrzej Duda tłumaczył ten fakt tym, że sędziowie ci zostali wybrani nielegalnie. Politycy PiS-u przegłosowali nowe osoby na to stanowisko, a prezydent Andrzej Duda zalegalizował tę decyzję późno w nocy. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że o ile dwóch sędziów z poprzedniej kadencji faktycznie było wybranych nielegalnie, to trzech z nich powinno zostać na stanowisku. W związku z tym w marcu 2016 roku TK na czele z Andrzejem Rzeplińskim dopuścił tylko dwóch nowo wybranych sędziów. Politycy PiS-u nie uznali tego wyroku. Witold Waszczykowski (Minister Spraw Zagranicznych) zwrócił się w tej kwestii do Komisji Weneckiej, która wydała opinię niekorzystną dla partii rządzącej. Równocześnie Parlament Europejski wyraził zaniepokojenie sytuacją w Polsce. Trybunał Konstytucyjny uznaje kilka kolejnych ustaw Prawa i Sprawiedliwości również za niezgodne z konstytucją. W listopadzie miało się odbyć orzekanie w sprawie rozwiązania tego sporu, jednak Piotr Pszczółkowski wykazał zwolnienie lekarskie świadczące o niemożliwości wzięcia udziału w rozprawach, a Zbigniew Jędrzejewski i Julia Przyłębska odmówili udziału w pracach. Pod koniec 2016 roku ta ostatnia sędzina została prezesem TK.

Obecna sytuacja Trybunału Konstytucyjnego

Pierwszą decyzją nowego Prezesa Trybunału Konstytucyjnego było dopuszczenie trzech sędziów, którzy nie zostali zatwierdzeni przez poprzedniego prezesa – Andrzeja Rzeplińskiego. Sprawą ma się zająć Sąd Najwyższy.

Zgodnie z badaniami wykonanymi w 2017 roku, w 2015 r. wpłynęło 135 wniosków do Trybunału Konstytucyjnego, a w 2016 było ich już tylko 21. Drastyczny spadek składanych petycji może mieć związek z sędziami TK, którzy wcześniej nie zostali dopuszczeni do orzekania. Sytuacja ta prowadzi do okoliczności, gdzie sądy nie będą w stanie odrzucać niekonstytucyjnych norm.