Wprowadzenie do procedur Lockout/Tagout (LOTO) - przegląd i zastosowania

Pracujące w fabrykach maszyny ulegają powolnemu zużyciu. Niektóre ich elementy wymagają naprawy, inne wymiany - w przeciwnym przypadku mogą ulec nagłemu zniszczeniu, co spowoduje kosztowną usterkę. Dlatego dział utrzymania ruchu planuje okresowe prace konserwacyjne. Pracownicy dokładnie sprawdzają stan poszczególnych urządzeń. Wiąże się to jednak z ryzykiem przypadkowego uruchomienia maszyny. Aby temu zapobiec, stosuje się procedury Lockout/Tagout, zwane w skrócie LOTO. Na czym one polegają i gdzie się je stosuje? Na te pytania odpowiadamy poniżej.

Przepisy prawne, a bezpieczeństwo pracowników

W Polskim prawie można znaleźć kilka ważnych ustaw odnoszących się do bezpieczeństwa pracowników. Dyrektywa unijna 89/655 CEE wymusza zabezpieczanie urządzeń tak, by nie mogły one zostać uruchomione w sposób przypadkowy. Z kolei dyrektywa Rady Europejskiej 92/58 EWG określa barwy i oznaczenia bezpieczeństwa, stosowane w zakładach pracy. Istotne są również przepisy zawarte w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Wymuszają one ochronę pracowników przez odpowiednie oznakowanie włączników oraz odcięcie serwisowanych urządzeń od zasilania.

Czym są procedury Lockout/Tagout?

Większość z tych przepisów ma charakter ogólny i niezwiązany z konkretnymi rozwiązaniami. Jednak pewną normą bezpieczeństwa staje się aktualnie system LOTO. Wypełnia on zobowiązania prawne z dużym zapasem. Nie jest to jednak jego celem - procedury te mają przede wszystkim chronić pracowników przed przypadkowym uruchomieniem maszyny w czasie jej serwisowania.

System LOTO składa się z dwóch elementów. Pierwszym z nich jest Lockout. Oznacza on zablokowanie przepływu energii do urządzeń, głównie przez odłączenie ich od zasilania. Należy pamiętać jednak, że nie chodzi tu jedynie o prąd - maszyna nie może być również podłączona do instalacji hydraulicznych czy pneumatycznych. Drugim elementem systemu jest Tagout, czyli odpowiednie oznaczenie i zabezpieczenie przełączników i miejsca pracy. W ten sposób przypadkowa osoba nie będzie mogła uruchomić urządzenia, a jednocześnie od razu dowie się, że trwają jakieś prace serwisowe.

Zastosowanie LOTO

Systemy LOTO mogą, a nawet powinny być stosowane we wszystkich zakładach produkcyjnych. Są to procedury opracowane w taki sposób, by optymalnie działały w popularnym przemyśle 4.0, związanym z najnowocześniejszymi rozwiązaniami organizacji firmy. Jednak LOTO spotyka się także w niewielkich warsztatach czy małych centrach obsługi. Wszędzie tam, gdzie pracują (a zatem są też serwisowane) maszyny produkcyjne, tam procedury LOTO mogą zwiększyć bezpieczeństwo pracowników.

Główne składowe systemu LOTO

Tworząc system LOTO należy pamiętać o czterech głównych obszarach, które należy wdrożyć:

Osprzęt LOTO, taki jak kłódki, zabezpieczenia, taśmy oraz inne materiały potrzebne do wypełniania zadań, stawianych przez system Tagout. Ich głównym zadaniem jest zabezpieczanie włączników i przełączników przed przypadkowymi pracownikami.
Procedury LOTO, napisane prostym, przystępnym językiem, do których dostęp ma każdy pracownik zakładu o dowolnej porze. Wszystkie najważniejsze informacje nie mogą być ukryte w długich instrukcjach ogólnych. Każda zainteresowana osoba musi w szybki i łatwy sposób dowiedzieć się, co oznaczają dane oznaczenia.
Odpowiednia załoga. Wdrożenie systemu to dopiero pierwszy krok. Należy zatrudnić także personel, który zadba o prawidłowe wykonywanie wszystkich procedur. Dlatego serwisanci powinni być świadomi, jak ważne jest stosowanie się do systemu LOTO. W przeciwnym przypadku mogą unikać wypełniania tych zadań, by szybciej zakończyć swoją pracę. Narażają się w ten sposób jednak na niebezpieczeństwo.
Szkolenia i zaangażowanie. Aby system był skuteczny, cała załoga zakładu powinna przejść stosowne ćwiczenia. Istotne są także zaangażowanie i świadomość, że procedury LOTO mają znaczący wpływ na zapewnienie ochrony.

Dopiero po spełnieniu wszystkich wspomnianych warunków, system będzie działał prawidłowo.

Dlaczego system Lockout/Tagout powinien być wdrożony w każdej firmie?

Każdego roku na świecie giną tysiące serwisantów z powodu zwykłego nieporozumienia lub braku odpowiedniej informacji. Systemy LOTO mają to zmienić. System Lockout to dokładne sprawdzenie, czy żadne źródło energii nie jest podłączone do serwisowanego urządzenia. Natomiast Tagout pozwala poinformować innych o toczących się pracach, a jednocześnie uniemożliwia przypadkowe uruchomienie maszyny.

Wdrożenie takiego systemu nie jest łatwe. Dlatego firmy takie jak 4safety oferują swoje wsparcie i doświadczenie, by w optymalny sposób zbudować procedury i przeszkolić wszystkich pracowników. Dzięki temu poziom ochrony robotników znacząco się zwiększy, a firma uniknie groźnych wypadków, które wpłynęłyby na jej renomę, a także wygenerowałyby ogromne koszty.