Czyste Powietrze 2025 – nowa odsłona programu z myślą o beneficjentach

Program priorytetowy „Czyste Powietrze” doczekał się nowej odsłony. Zmiany, które weszły w życie 31 marca 2025 roku, mają na celu nie tylko zwiększenie skuteczności działań na rzecz poprawy jakości powietrza, ale przede wszystkim – zabezpieczenie interesów beneficjentów. Jednym z kluczowych elementów nowej wersji programu jest wprowadzenie operatora – podmiotu, który ma za zadanie wspierać właścicieli domów jednorodzinnych na każdym etapie realizacji przedsięwzięcia, od wniosku po rozliczenie inwestycji.

Decyzja o wdrożeniu stanowiska operatora to odpowiedź na przypadki nadużyć ze strony nieuczciwych wykonawców, którzy wykorzystywali zaufanie beneficjentów. Nowy system ma uszczelnić procedury i zapewnić większą przejrzystość oraz bezpieczeństwo finansowe uczestników programu.

Od 31 marca br. rozpoczął się nabór wniosków o dofinansowanie, który prowadzony jest zgodnie z aktualnymi dokumentami programowymi – w tym nowym regulaminem naboru oraz formularzami dostosowanymi do wprowadzonych zmian. Program finansowany jest ze środków Funduszu Modernizacyjnego, a na jego realizację przeznaczono 10 miliardów złotych. Warto podkreślić, że dofinansowaniem nie są objęte budynki wielorodzinne ani nowo budowane.

Pierwszy tydzień nowej odsłony programu „Czyste Powietrze” w województwie śląskim przyniósł kilka złożonych wniosków oraz ponad tysiąc udzielonych porad i konsultacji dla przyszłych beneficjentów. Program w obecnej formule skierowany jest przede wszystkim do osób, które nie są w stanie samodzielnie sfinansować modernizacji systemu ogrzewania w swoich domach. Kluczowym elementem jest walka z ubóstwem energetycznym, a także poprawa efektywności energetycznej budynków mieszkalnych. W tym celu każdy beneficjent zobowiązany jest do przeprowadzenia audytu energetycznego przed rozpoczęciem inwestycji, a po jej zakończeniu – do uzyskania świadectwa charakterystyki energetycznej. Te dokumenty stanowią podstawę do rozliczenia i otrzymania dotacji, której podstawowy poziom wynosi do 40% kosztów kwalifikowanych netto dla osób z rocznym dochodem nieprzekraczającym 135 000 zł, a najwyższy poziom wynosi 100% kosztów kwalifikowanych.

Dla kogo dofinansowanie?

Z programu mogą skorzystać osoby fizyczne, które od co najmniej 3 lat są właścicielami lub współwłaścicielami budynków mieszkalnych jednorodzinnych lub lokali mieszkalnych z wyodrębnioną księgą wieczystą. Wyjątkiem są osoby, które nabyły nieruchomość w drodze spadku – w ich przypadku nie obowiązuje wymóg trzyletniego okresu własności. Warunkiem jest również, by nie korzystały wcześniej z programu w związku z inną nieruchomością.

Trzy poziomy dofinansowania

W zależności od dochodów i charakterystyki energetycznej budynku, w ramach programu przewidziano trzy poziomy wsparcia:

• Podstawowy – do 40% kosztów kwalifikowanych dla osób o rocznym dochodzie do 135 tys. zł;

• Podwyższony – do 70% kosztów kwalifikowanych, przy spełnieniu określonych progów dochodowych;

• Najwyższy – do 100% kosztów kwalifikowanych, przeznaczony dla gospodarstw domowych o najniższych dochodach lub otrzymujących świadczenia socjalne.

W przypadku najwyższego poziomu dofinansowania – a także prefinansowania – wsparcie operatora jest obowiązkowe. Przy poziomie podwyższonym – opcjonalne, z wyjątkiem wniosków o prefinansowanie.

Operator – krok po kroku z beneficjentem

Nowością jest system ogólnopolskich operatorów, których zadaniem będzie bezpłatna pomoc beneficjentom na każdym etapie procedury. Operator wspiera przy wyborze optymalnych rozwiązań, sporządzaniu dokumentów, realizacji inwestycji oraz jej rozliczeniu. Lista operatorów publikowana jest na stronie www.czystepowietrze.gov.pl oraz na stronach wojewódzkich funduszy ochrony środowiska.

Nowe obowiązki – audyt i dokumentacja

Każda inwestycja musi być poprzedzona audytem energetycznym, który określa stan budynku i rekomendowane działania modernizacyjne. Dokument podsumowujący audyt stanowi załącznik do wniosku o dofinansowanie. Po zakończeniu prac wymagane jest świadectwo charakterystyki energetycznej potwierdzające efekty inwestycji. Wprowadzenie tego obowiązku ma zapewnić realną poprawę efektywności energetycznej budynków.

Prefinansowanie – zaliczka dla wykonawcy

Program przewiduje także możliwość skorzystania z prefinansowania – zaliczki w wysokości do 35%, wypłacanej na konto wykonawcy. Warunkiem jej otrzymania jest przedłożenie umów z wykonawcami oraz pozytywna weryfikacja przez operatora.

Jak złożyć wniosek?

Wnioski o dofinansowanie należy składać elektronicznie za pośrednictwem serwisu gov.pl lub systemu GWD. Osoby nieposiadające podpisu elektronicznego mogą dostarczyć wersję papierową za pośrednictwem gmin, poczty lub bezpośrednio do właściwego WFOŚiGW.

Szczegóły dotyczące procedur, wymaganych dokumentów i kryteriów dostępne są w Regulaminie naboru oraz na stronach internetowych Funduszu. Nabór trwa od 31 marca 2025 roku.

Za treści przedstawione w materiale dofinansowanym ze środków WFOŚiGW odpowiedzialność ponosi Redakcja.