Zero reklamy i nocnej sprzedaży alkoholu w Polsce?

Całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach paliw, do godz. 6 lub 9 rano w sklepach i zero reklamy alkoholu. Zmiany mogłyby wejść od 1 stycznia 2026 roku

Posłowie chcą zmian na terenie całego kraju. Bez reklam piwa, promocji drugi za złotówkę lub gratis oraz zakaz sprzedaży alkoholu nawet do godziny 9. Lewica oraz Polska 2050 Trzecia Droga to dwa kluby parlamentarne, które złożyły oddzielne projekty ustaw dotyczące ograniczenia sprzedaży alkoholu na terenie całego kraju. Do ponownych konsultacji i opiniowania został także złożony projekt Ministerstwa Zdrowia.

Z danych jaworznickiego programu Tarcza za 2024 rok wynika, że w naszym mieście najwięcej zgłoszeń dotyczyło spożywania alkoholu w miejscu publicznym – 1062 przypadki w ciągu roku, czyli średnio 3 zgłoszenia dziennie. Statystyki policji pokazują, że funkcjonariusze od 19 czerwca do 15 września patrolując tereny Sosiny wystawili 39 mandatów za spożywanie alkoholu w miejscu publicznym. Prawie 1/3 z nich została wystawiona podczas patrolowania akwenu z łodzi (12 mandatów). Pozostałe 27 wypisali, gdy sprawdzali okolicę na jednośladach.

– Osiedle Stałe jest niestety liderem wśród dzielnic, w której odnotowano najwięcej zgłoszeń dotyczących spożywania alkoholu w miejscu publicznym na przełomie 3 ostatnich lat. Centrum Osiedla Stałego to jeden wielki sklep monopolowy – mówiła na sesji w marcu tego roku radna Barbara Ziętek.

Zastępca prezydenta, Łukasz Kolarczyk, zapowiedział bardziej pilny nadzór na tym osiedlu oraz w Szczakowej, szczególnie w okolicach dworca.

– Wzmożone patrole, ich większa liczba i liczebność, większa intensyfikacja działań w każdym zakresie działalności operacyjnej policji i myślę, że ten rok będzie takim rokiem, gdzie zauważymy spadki przynajmniej kryminalnych zdarzeń. Wykroczenia typu rzucone butelki widzimy wszędzie w mieście, niestety. To problem całego kraju. (…) Małe gramatury alkoholowe, wysypane trawniki, przestrzeń wokół sklepów. Również w ramach gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych wzmożone zostały działania przy kontroli punktów sprzedaży alkoholu. Zwracana jest uwaga także na otoczenie sklepów – mówił podczas marcowej sesji Kolarczyk.

Propozycję projektu uchwały ograniczającej nocną sprzedaż alkoholu podsunął radny Mariusz Kowalski.

– Być może śladem innych miast powinniśmy przemyśleć projekt uchwały ograniczającej sprzedaż alkoholu na przykład w godzinach wieczornych czy nocnych, tak jak to w wielu miastach jest robione. To zależy przede wszystkim od nas. My, jako rada, możemy taki projekt uchwały zaproponować i być może, a raczej na pewno, to powinno wpłynąć na poprawę bezpieczeństwa, a na pewno na zmniejszenie ilości sprzedanego alkoholu – powiedział Mariusz Kowalski. W Krakowie liczba interwencji policji związanych ze spożywaniem alkoholu spadła o niemal 70 proc. w porównaniu do lipca 2022 roku (przed wprowadzeniem ograniczenia) i lipca 2025 roku.

Parlamentarzyści chcą wprowadzenia zmian, które obejmowałyby cały kraj. Posłowie Lewicy podkreślają w uzasadnieniu, że dotychczasowe kampanie edukacyjne, profilaktyczne i regulacje branżowe są niewystarczające. „Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje jako najbardziej efektywne działania w tym obszarze właśnie środki prawne w postaci ograniczeń sprzedaży i zakazu reklamy. Z tego względu przyjęcie rozwiązań ustawowych uznano za konieczne” – czytamy w uzasadnieniu do złożonego projektu.

– Równocześnie obserwuje się dynamiczny rozwój praktyk marketingowych w postaci rabatów, programów lojalnościowych czy sprzedaży pakietowej, które sprzyjają impulsywnemu nabywaniu alkoholu. Zjawiska te stanowią istotne zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności dla dzieci i młodzieży, i wymagają zdecydowanej reakcji ustawodawczej – czytamy.

Projekt Lewicy przewiduje m.in.: całkowity zakaz reklamy i promocji wszystkich napojów alkoholowych, w tym piwa; zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach paliw, w zakładach leczniczych oraz w godzinach nocnych na terenie całego kraju (22- 6); wprowadzenie obowiązku weryfikacji wieku przy zakupie; zakaz sprzedaży alkoholu poniżej sumy podatku akcyzowego i VAT; uregulowanie sprzedaży internetowej wyłącznie z odbiorem osobistym po okazaniu dokumentu tożsamości. Dodatkowo w proponowanych zmianach znalazł się także zapis, że „rada gminy może ustalić, w drodze uchwały, dla terenu gminy lub wskazanych jednostek pomocniczych gminy, ograniczenia w godzinach sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Ograniczenia mogą dotyczyć sprzedaży prowadzonej między godziną 21 a 9”.

W ich projekcie znalazł się także zapis, że „środki z opłat dotyczące pozwoleń na detaliczną sprzedaż alkoholu w gminach będą mogły być przeznaczane również na udział personelu medycznego w procedurach związanych z przeciwdziałaniem przemocy domowej, a Narodowy Fundusz Zdrowia otrzyma obowiązek corocznego przekazywania 22 mln zł na Fundusz Zajęć Sportowych dla Uczniów, co zapewni stabilne wsparcie dla działań sportowych i profilaktycznych wśród dzieci i młodzieży”.

Według Lewicy „projektowana regulacja pozostaje zgodna z Konstytucją RP, w szczególności z art. 68 ust. 1, nakładającym na państwo obowiązek ochrony zdrowia publicznego. Ograniczenia wolności gospodarczej są proporcjonalne i uzasadnione ochroną życia i zdrowia obywateli”. Ustawa miałaby wejść w życie 1 stycznia 2026 r., z wyjątkiem przepisu dotyczącego minimalnej ceny napojów alkoholowych (od 1 stycznia 2027 r.), aby przedsiębiorcy mogli dostosować swoją politykę cenową.

Również posłowie Polski 2025 Trzecia Droga podkreślają, że obecne przepisy są nieskuteczne. Zwracają uwagę na „wzrost spożycia alkoholu, w tym zwłaszcza wśród młodzieży, rozwój różnych form reklamy i promocji alkoholu, wykraczających poza ramy określone ustawą, a także jej niedostosowanie do zmieniających się uwarunkowań handlu napojami alkoholowymi”.

Wśród propozycji znalazł się „bezwzględny zakaz publicznej reklamy alkoholu; rozszerzenie uprawnienia dla gmin do wprowadzania godzinowego zakazu sprzedaży alkoholu; podniesienie opłat za uzyskania zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych w handlu detalicznym; wprowadzenie zakazu sprzedaży napojów alkoholowych, w których ilość nominalna napoju alkoholowego nie przekracza 300 ml, w opakowaniach innych niż ze szkła lub metalu; wprowadzenia obowiązku umieszczania na opakowaniach oznaczeń graficznych informujących o wpływie alkoholu; wprowadzenia zakazu wprowadzania do obrotu, sprzedaży i podawania produktów spożywczych, których nazwa, znak towarowy, kształt graficzny lub opakowanie wykorzystuje podobieństwo lub jest tożsame z oznaczeniem napoju alkoholowego; wprowadzenie zakazu cenowych promocji alkoholowych tzw. 12+12”. Zakaz reklamy miałby być też rozszerzony na napoje bezalkoholowe, w tym bezalkoholowe piwa.

Według posłów Polski 2050 Trzecia Droga, reklama alkoholu została dopuszczona pod ściśle określonymi warunkami (np. zakaz jej kierowania do małoletnich, wywoływania skojarzeń ze sprawnością fizyczną, relaksem, wypoczynkiem, pracą, sukcesem zawodowym czy życiowym), a według nich w praktyce niemal wszystkie zakazy są przekraczane. „Według Raportu Człowieka Świadomego, 2024 r. 80 proc. nastolatków w wieku 15-16 ma za sobą inicjację alkoholową. 78 proc. z nich sięga po piwo, a spożywanie przez dzieci i młodzież alkoholu, nawet niskoprocentowego, istotnie zwiększa ryzyko uzależnienia w przyszłości. 77 proc. młodzieży spotkało się z reklamą alkoholu, która promuje pozytywny styl życia i emocje związane z jego spożywaniem, co może wpływać na ukształtowanie przekonań, że „piwo to nie alkohol”.

Podkreślają także, że „w związku z wprowadzeniem zakazu reklamy alkoholu musi ulec zmianie źródło finansowania Funduszu Zajęć Sportowych dla Uczniów”. Proponują, aby źródłem dochodu tego funduszu był udział w dochodach z tak zwanego „małpkowego”, czyli opłaty za sprzedaż napojów alkoholowych w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml.

Wnioskodawcy proponują znaczące podniesienie opłat za uzyskanie pozwolenia na sprzedaż alkoholu. Podkreślają, że stawki nie były zmieniane od 2002 roku. Wpływy z opłat stanowiące dochód gmin przeznaczane są na finansowanie działań związanych z profilaktyką i rozwiązywaniem problemów alkoholowych oraz integracji społecznej osób uzależnionych od alkoholu.

Ważnym elementem zmiany ustawy jest zakaz cenowych promocji alkoholowych tzw. „12+12”. – Promocje typu 12+12 to oferta, która w praktyce oznacza, że przy zakupie 12 jednostek piwa klient otrzymuje dodatkowo kolejne 12 jednostek gratis lub w ramach specjalnej ceny – co daje łącznie 24 sztuki. Ten rodzaj promocji stosowany jest, aby zwiększyć sprzedaż, przyciągnąć nowych klientów – piszą posłowie.

W Jaworznie wydanych jest 150 zezwoleń na sprzedaż alkoholi do 4,5 proc oraz piwo; 152 zezwolenia na alkohole powyżej 4,5 proc. do 18 proc. (z wyjątkiem piwa) oraz 148 zezwoleń na alkohole powyżej 18 proc. Maksymalnie w każdej z tej kategorii ustalono limit 190 pozwoleń (dane dotyczą tylko sprzedaży detalicznej, bez gastronomii).