Jesień powoli zmierza do końca. Szereg gatunków roślin wydało rzetelnie owoce oraz zawarte w nich nasiona i szykuje się do nieuniknionego, znaczy się do przekształceniu swojej biomasy w dwutlenek węgla, wodę i sole mineralne.

Tym nie mniej od czasu do czasu trafiają się wyjątki od tej reguły. Oto tytułowe czupurne wiesiołki. Rośliny owocują oraz sypią nasionami. Tym nie mniej szereg osobników wykształciło na swoich szczytach staśmione pędy usiane licznymi kwiatami. Daje to efekt tytułowej czupurności.

Rośliny pokazane w filmie zauważyłem na nieużytkach w okolicy byłej kopalni Polska. To samo można zobaczyć w Jaworznie przy ulicy Mostowej. Efekt jest niesamowity.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Gruszki na wierzbie to określenie czczej obietnicy, czegoś, czego nie miało się zamiaru spełnić, chociaż brzmiało bardzo obiecująco. To powiedzenie wzięło się stąd, że dla wielu taki byt nie istnieje. Rzecz w tym, że każdy, kto tak sądzi, głosi trzeci rodzaj prawdy w klasyfikacji księdza Józefa Tischnera.

Oczywiście gruszek na prawdziwej wierzbie, chociażby białej próżno szukać, chyba żeby szczęśliwym zbiegiem okoliczności pestka tego gatunku wykiełkowała w dziupli takowej.
Istnieje jednak gatunek drzewa owocowego, który stał się praprzyczyną takiego mniemania. Jest nim po prostu grusza wierzbolistna – Pyrus salicifolia.

Drzewka tego gatunku można z całą pewnością obejrzeć w Miejskim Ogrodzie Botanicznym w Zabrzu. W maju 2017 roku widziałem jej kwiaty. Teraz w niedzielę 6 października uchwyciłem jej pokrój oraz owoce.

Te są według większości źródeł po prostu niejadalne, ponieważ mają konsystencję zbliżoną do kamienia. Chociaż tutaj zdania są podzielone, ponieważ w innych opisach tego gatunku znajdujemy informację, że owoce są jadalne na surowo oraz po przetworzeniu. O gustach nie będziemy dyskutować.

Ojczyzną gatunku jest Bliski Wschód a dokładniej Kaukaz i Zakaukazie. To osobliwe drzewo mogłoby trafić do Jaworzna, ponieważ ma bardzo małe wymagania glebowe. Jest odporne na suszę oraz mróz. Nie przeszkadza mu słaba gleba. Jedyną wadą jest to, że także pada ofiarą rdzy Gymnosporangium sabinae, co również obserwuję w Miejskim Ogrodzie Botanicznym w Zabrzu.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Do rzadko uprawianym w Polsce krzewów ozdobnych należą moszenki południowe – Colutea arborescens. Kiedy kwitną, można je przeoczyć, ponieważ po kwiatach bywają łudząco podobne do karagany syberyjskiej – Caragana arborescens. Jego kwiaty skupione w grona po 6 – 8 sztuk są jednak bardziej okazale.

Posiadają szeroki wycięty na szczycie żagielek. Jest on jaskrawo żółty z delikatnym pomarańczowym rysunkiem. Pozostałe elementy tego kwiatu, jak przystało na rodzinę bobowatych, czyli skrzydełka i łódeczka są bardzo wąskie. Optimum kwitnienia przypada na maj – czerwiec. Teraz jest powtórka.

Krzew ten najbardziej rzuca się w oczy, kiedy owocuje, ponieważ jego strąki są silnie rozdęte. Może on być zielony lub zaczerwieniony. Bohatera jego filmu znalazłem na poboczu ulicy Grunwaldzkiej niedaleko przystanku autobusowego przy skrzyżowaniu z ulicą Mostową. Zapewne pojawił się tutaj sam, ponieważ ma on minimalne wymagania glebowe a rozmnaża się z nasion wysiewanych wprost do gruntu.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Od 2010 roku monitoruję stanowisko barszczu Sosnowskiego przy ulicy Mostowej. Zapewne usadowił się tam znacznie wcześniej, ale wówczas ruszył z cała swoją potencją, jakby powiedzieli bohaterowie sienkiewiczowskiej trylogii. Wówczas też został potężnie zasilony glebowy bank nasion, a jest to lokata pewniejsza niż gotówka w szwajcarskim banku.

W dniu 26 września na tym stanowisku stwierdziłem zniknięcie siewek odnalezionych wiosna, za to pojawiły się kolejne trzy. Jeden w cieniu śliwy domowej pomiędzy śmieciami, dwa na trawniku pomiędzy chaszczami a chodnikiem.

Po prostu zwalczanie tego gatunku jest trudniejsze niż walka Heraklesa z hydrą lernejską. Takie są skutki lekceważenia zagrożenia, które zgłaszaliśmy dziewięć lat temu.
Na szczęście tutaj wystarczy przeszkolona osoba, która przynajmniej raz w miesiącu powinna się przejść i wyrwać co trzeba.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Przy ulicy Krakowskiej w sąsiedztwie przystanku przez długi czas można było oglądać lipę drobnolistną o martwej koronie. To był jeden z wielu przypadków nieprawidłowości w zadrzewianiu miasta. Teraz coś się zmieniło. W dniu 26 września 2019 zaobserwowałem, że martwa korona i część żywych pędów z pnia zostały usunięte. Widać je było na zdjęciu z 9 maja 2019.

Teraz pozostało kilka zielonych gałązek na szczycie kikuta. Wiele wskazuje na to, że wykonawca tego zabiegu powiedzmy, pielęgnacyjnego ma więcej wspólnego z rzeźnikami niż lekarzami. Świadczy o tym poszarpana rana poniżej linii cięcia.

Podejrzewam, że gdyby gdzieś w jaworznickiej placówce służby zdrowia w taki sposób amputowano by mu chorą kończynę, już byśmy słyszeli, jak ciąga szpital po sądach być może z naszą medialną pomocą. Niestety, lipa w takim stanie jest bez szans.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Wszyscy spece od turystyki podniecają się tym, że niedaleko Jaworzna znajduje się Trójkąt Trzech Cesarzy. Daleko na południe, w miejscu, gdzie Przemsza wpada do Wisły, czyli w Czarnuchowicach znajduje się Zakątek Dwu Cesarzy. Przed 1918 rokiem pośrodku, tam, gdzie teraz jesteśmy był Śląsk Pruski, na zewnątrz panowali Habsburgowie.

Idziemy odwiedzić to zapomniane przez speców od promocji lokalnych osobliwości miejsce. Cel naszej włóczęgi zlewa się z wiaduktem. Wbrew pozorom jest bardzo niedostępny. Trzeba być zwariowanym miłośnikiem takich bezdroży, aby przyjść tutaj. Dlatego sam o sobie mówię czubek na czubku.

Oto lewy brzeg Wisły. Królowa jest nieco spieniona. Drogi brak, trzeba pokonać między innymi lany sięgających po pas pokrzyw. Dalszej drogi wzdłuż lewego brzegu Wisły brak. W trakcie przedzierania się trafiamy na owalne bajoro. Może to być lej po bombie, może to być skutkiem wybuchu pocisku artyleryjskiego.

Zatem w drodze do celu wkraczamy w lany pokrzyw. Zawracać teraz byłoby bardzo niezręcznie. Brniemy dalej. Teraz naszym celem jest Przemsza. Jej wał od strony województwa małopolskiego był koszony.

Przemsza to w znacznej części Wisła, która uprzednio przepuszczono przez toalety Śląska. W sobotę 14 września była wyjątkowo niewyczuwalna.

Ponownie zbliżyliśmy się do Wisły. Cel naszej wyprawy znajduje się tuż za tablicą. Miejsce to jest zasadniczo opuszczone, ale po tej instalacji widać, że był tutaj Waldemar Rudyk z Chełmku i coś naplótł.

Przeszliśmy za tablicę i dowiadujemy się, kto tu jest najważniejszy. Na lewo Wisła, na prawo Przemsza. To gdzieś stąd Marek Kamiński rozpoczął swój spływ do Gdańska.

Oto samo sedno naszego wypadu. Wszak było nas dwóch. Teraz na lewo Przemsza, na prawo Wisła. Królowa jest ciągle spieniona.

Przemsza tego dnia była nie do odróżnienia od Wisły i co najdziwniejsze niewyczuwalna.

Rzeki rozpoznajemy po tym, że w Wiśle rozwijają się pędy wywłócznika. W Przemszy w tej samej okolicy rządzi rdestnica. Tam, gdzie obie rzeki stały się jednością rządzi mietlica.

Wracamy do Czarnuchowic przemierzając wąski czubek.

A dalej bez zmian. Idziemy trzymając się prawego brzegu Przemszy. Pokrzywy rządzą. A wystarczyłoby aby ktoś napisał co tu jest i chociaż raz w tygodniu wybrał się na przejażdżkę kosiarką. Generalnie od 2014 roku, kiedy byliśmy w tym miejscu ostatnio tu nie zaszła zmiana.
Piotr Grzegorzek

Pasją Piotra Grzegorzka jest poszukiwanie grzybów, nie tylko tych które mają kapelusz i nóżkę. Najchętniej poszukuje roślin zaatakowanych przez grzyby pasożytnicze. Sporo na ten temat pisze w tygodniku „Co Tydzień”.

Teraz podniósł sobie poprzeczkę pokazując te organizmy na filmie. Prapremiera miała miejsce podczas 58 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego w Krakowie. Po drobnych poprawkach prezentujemy ten film naszym widzom. Oczywiście, tak jak jest to powiedziane w filmie to tylko drobna rysa na szczycie góry lodowej nieco większej od tej, która zatopiła Titanica.

Po prostu, każdy, kto chce zgłębić tajemnice królestwa grzybów jest w sytuacji turysty, który mając kilka godzin czasu chce poznać wszystkie zakamarki takiego kraośćju jak Rosja.

[vc_facebook]

Sztandarową, proekologiczną inicjatywą w naszym mieście jest Park Nowych Mieszkańców. To szpaler drzew ciągnących się na północ od Parku Chrząstówka.

Continue

Przejeżdżając nową obwodnicą, zerkając na południe można odnieść wrażenie, że posadzone tamże nader gęsto buki pospolite są suche.

Jest to jednak fałszywy wniosek z prawdziwych przesłanek. Drzewa żyją, ruszają z wegetacją. A suche liście pozostały od zeszłego roku.

Cóż ten gatunek czasami zapomina przed zimą pozbyć się zbędnego ulistnienia.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Do ciekawych roślin ogrodowych należą ciemierniki. Jest oczywiście kilka dzikich gatunków, ale to co uprawiamy w ogrodach nazywa się po prostu ciemiernikiem ogrodowym, ponieważ najczęściej mamy do czynienia z wielokrotnymi mieszańcami licznych gatunków.

Te osobliwe kwiaty bardzo cenią sobie swoją prywatność. Najczęściej oglądamy coś w rodzaju szerokiej spódnicy utworzonej z barwnych płatków korony. Jeśli chcemy podziwiać liczne pręciki oraz kilka znamion słupka musimy zerknąć pod nią. W końcu są to części rodne, poniekąd intymne.

Piotr Grzegorzek

Wędrując po lasach stanowiących zachodnie kresy Jaworzna, znaczy się położonych na południe od centrum handlowego w Jęzorze, w okolicy byłego szybu Brzęczkowice Piotr Grzegorzek znalazł coś takiego. Niestety, nie można tego datować na okres sprzed 1 lipca 2013 roku. Śmieci są bardzo świeże. Zatem mamy tutaj w świetle obowiązującej od tego dnia ustawy do czynienia z przykładem przeżytków przeszłości w świadomości i poczynaniach ludzi.

Nie wiemy, czy ktoś coś oszczędził dostarczając swoje
śmieci pod płot sosnowieckiego sąsiada. Z drugiej
strony, może to być dzieło naszych sosnowieckich
sąsiadów. Tam czy owak mamy kolejną propozycję do
uwzględnienia w akcji TrashChallenge.

[vc_facebook]

Zapraszamy do odwiedzenia Muzeum w Chrzanowie. W Domu Urbańczyka od 2 kwietnia do 5 maja można podziwiać ponad 150 papierowych papierów wartościowych.
Poza tym, ze były świadectwem posiadania cząstki większej całości określonego majątku to wciąż mają one określona wartość materialna jako dzieła sztuki.

Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje akcja Jaworznickich Komunalnych Kopalń Węgla. Warto wpaść chociażby na chwilę, aby porównać ją z innymi drukami, na przykład z akcją
Częstochowskiej Fabryki Guzików lub Warszawskiej Fabryki Biszkoptów.

Akcje pochodzą ze zbiorów Krzysztofa Stachowicza. Wystawę udostępniło Muzeum Miejskie Sztygarka z Dąbrowy Górniczej.

Piotr Grzegorzek generalnie powiada o sobie, że utknął na Przystanku Chrzanów. Generalnie, najczęściej porusza się w promieniu do 50 km od Muzeum w Chrzanowie. Niedawno poniosło go we wschodnią część Karpat Zachodnich. Tamże nad jedną z rzek spotkał się z cebulicą dwulistną, która nader licznie ozdabiała łęgi nad sporą rzeką. To gatunek, jak piszą w kluczach do oznaczania roślin, charakterystyczny dla flory Karpat.

Lokalizacja planu filmowego musi być tajemnicą, ponieważ jest to gatunek częściowo chroniony, zagrożony między innymi przez wykopywanie do ogrodów.

U nas tę roślinę można uprawiać, uwielbia gleby bogate w węglan wapnia, ale zaleca się pozyskiwać cebulki z legalnego źródła. Do niedawna ta roślina należała do botanicznej rodziny liliowatych. To już historia. Teraz to rodzina szparagowatych.
[vc_facebook]

Do 2010 roku w mieście powstało wiele ścieżek rowerowych. Istnieje specjalny przewodnik, który pomaga w poruszaniu się po terenie, chociażby celem skomponowania własnej trasy poprzez przeskakiwanie z jednej na drugą.

W ubiegłym roku z wielką pompą otwarto Velostradę, będzie rower miejski. W tej sytuacji bobrze byłoby sprawdzić stan tego co jest. Tak to wygląda w Wilkoszynie, przy ulicy Botanicznej na trawersie zapadliska górniczego.
Piotr Grzegorzek
[vc_facebook]

W lasach Obszaru Krajobrazu Chronionego Dobra Wilkoszyn spotykamy wiele rozlewisk. Największe z nich znajduje się w ciągu ulicy Botaniczna i ma związek z górnictwem. Inne były tutaj niemalże od zawsze. Krajobraz tutejszy to prawie Kampinos.

Akwen, który pokazuje utworzył się nieco na zachód od zapadlisko. Powstał w ciągu zatamowanego cieku. Teraz jest to oaza bioróżnorodności, między innymi siedlisko mchów. Całość porasta klasyczny łęg olchowy, w którym drzewa tworzą kępy z wystających ponad wodę korzeni.

Interesującym przypadkiem jest młoda olcha czarna, która wyrasta na martwym drewnie, być może własnego gatunku. Woda jest spokojna, ale wkrótce przybędą tutaj płazy w celu podjęcia działań na rzecz przedłużenia gatunku. Musi się jeszcze bardziej ocieplić.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

W 2004 roku skrajem Obszaru Krajobrazu Chronionego Dobra Wilkoszyn poprowadzono przyrodniczą ścieżkę dydaktyczną. Jedną z atrakcji na jej trasie był okazały świerk pospolity, pod którym ustawiono tablicę informacyjną. W 2011 roku wszystko było tak jak wtedy.

W niedzielę 3 marca Piotr Grzegorzek wybrał się na spacer po tej okolicy. Idąc w kierunku świerka zauważył leżące drewno drzew tego gatunku oraz pozostałości zielonych koron. W lesie w okolicy jest jeszcze sporo drzew tego gatunku. Drewno pochodzi z drzew, które w 2004 roku mogły mieć do 15 lat. Na ich korze rozwijały się porosty z rodzaju liszajec – Lepraria.

W zielonych szczątkach można przyglądać się szpilkom, szyszkom oraz pozostałością po rozwoju larw mszycy z gatunku ochojnik świerkowiec. Drzewo, które wówczas było w słusznym wieku teraz jest martwe. Umarło stojąc.

Piotr Grzegorzek

[vc_facebook]

Jodła koreańska – Abies koreana to jedno z częściej uprawianych drzew tego rodzaju obcego pochodzenia. W Jaworznie zobaczymy ja między innymi przy Galenie. W porównaniu z sąsiadującą z nią jedlica to mikrus.

Zapewne wnikliwi obserwatorzy zauważyli, że drzewku zamiera wierzchołek. Tym razem warto zauważyć, że wszystko jest tak jak powinno być. Nasza bohaterka w 10 lat wyciąga co najwyżej 5 metrów wzrostu, w ojczyźnie u kresu życia osiąga dwa razy więcej, ale u nas to się raczej nie zdarza. Na obczyźnie niższy od przyrodzonego wzrost to norma.

Zamieranie wierzchołka u jodeł to znak, że drzewo wyższe nie będzie. Od tego momentu będzie tylko tyło. W tym miejscu trudno przyjrzeć się istotnym szczegółom taksonomicznym. Na szczęście już bardzo młode drzewka dają szyszki. Tak to wyglądało w parku w Chrzanowie.

[vc_facebook]

Jodła koreańska w Chrzanowie

Jodła koreańska w Chrzanowie

Mała jodła w cieniu dużej jedlicy

Mała jodła w cieniu dużej jedlicy

Zanim nastała Geosfera sporo okazów geologicznych z naszego miasta zgromadziło i eksponowało Muzeum w Chrzanowie. Do niedawna było to w XIX stylu gabinetu osobliwości. I wreszcie udało się. Muzeum doczekało się gablot godnych XXI wieku.

Teraz znikoma część okazałych kamieni jest położona na wierzchu, znacznie więcej trafiło do podświetlanych szuflad. Jest ich 12, ale odsłonię tylko tę w której trzymam Jaworzno, okolicę ulicy Chełmońskiego, rocznik 2008. To tak „dla prynuty” jako powiadają na naszym bardzo bliskim wschodzie.

Wystawa geologiczna jest teraz połączona z archeologiczną. Tym sposobem na jednym poziomie mamy pra, pra, pra,…..dzieje i po prostu pradzieje.

[vc_facebook]

 Wapień z powłoką mineralną, ulica Chełmońskiego

Kość gada z ulicy Chełmońskiego

Tylko do 25 marca w Muzeum w Chrzanowie, w oddziale wystaw czasowych Dom Urbańczyka można będzie oglądać wystawę Piotra Grzegorzka.

To tylko 120 zdjęć i 260 rodzajów skał i minerałów z bogatego dorobku kustosza a zarazem naszego wieloletniego współpracownika. Wiele z nich zostało pozyskanych z naszego
miasta. Trzeba się spieszyć, aby to wszystko obejrzeć, bo po tym terminie wszystko to znowu trafi w zakamarki magazynu.

Teraz skromna cząstka tego co można zobaczyć:
Jest tutaj fauna z oolitu balińskiego, jest tutaj coś z kopalni Trzebionka, jest kawałek karbonu z Sosnowca, jest wapień naciekowy z Sadowej Góry, jest kalcyt z Kwaczały, są trawertyny z Płazy, jest toczeniec ilasty z Pieczysk.

Szczególnie zapraszamy na środę 20 marca na godzinę 17.00. Wówczas podczas wykładu Piotra Grzegorzka zostaną pokazane inne zdjęcia dokumentujące dziedzictwo przyrodnicze tego kawałka Polski jako nierzadko nie wykorzystany potencjał turystyczny.

[vc_facebook]

Jaworzno-na-południe-od-Długoszyna

Amonit z oolitu balińskiego

Piaskowiec z Sosnowca